Parafia św. Bartłomieja Apostoła w Bieruniu Starym
Z Wikipedii
| Parafia św. Bartłomieja Apostoła w Bieruniu Starym | |
 kościół parafialny |
|
| Parafia | św. Bartłomieja Apostoła |
| Miejscowość | Bieruń Stary |
| Adres | ul. Krakowska 3, 43-150 Bieruń Stary, tel.: 322164008 |
| Liczebność | 9223 (2006 r.) |
| Proboszcz | ks. Walerian Ogierman |
| Duszpasterze | ks. Daniel Starzyczny, ks. Dariusz Gadomski, ks. Łukasz Jarek |
| Grupy parafialne | Akcja Katolicka, Apostolstwo Dobrej Śmierci, Dzieci Maryi, Ministranci, Młodzieżowy Zespół, Charytatywny, Odnowa w Duchu Św., Ruch Światło-Życie, Schola,Wspólnoty różańcowe |
| Odpust parafialny | niedziela po 23 sierpnia, Odpust św. Walentego: 14 lutego |
| Nabożeństwa - niedziela |
6:30, 8:00, 9:00 (w kościele św. Walentego), 10:00, 11:30, 17:00 |
| Wieczysta Adoracja | 30 listopada |
Parafia i kościół św. Bartłomieja Apostoła w Bieruniu Starym
Spis treści |
[edytuj] Geneza
Pierwotnie Bieruń należał do lędzińskiej parafii pw. św. Klemensa. Okręg pszczyński należał wówczas do dekanatu oświęcimskiego, a ten zaś do diecezji krakowskiej. Drewniany kościół pw. św. Bartłomieja wybudowano w I poł. XV w. Początkowe losy tego kościółka nie są znane – wiadomo tylko, że w 1568 r. był tam ks. Wojciech, wikary zależny od lędzińskiego plebana. 30 sierpnia 1568 r. książę pszczyński Karol Promnitz, protestant, zmusił do rezygnacji z urzędu dziekana pszczyńskiego ks. Warszowskiego, a następnie odwołał wszystkich plebanów dekanatu pszczyńskiego na mocy cuius regio eius religio. W 1578 r. powstał spór Karola Promnitza z biskupem krakowskim Piotrem Myszkowskim o dziesięciny dla kościoła w Bieruniu, które miały płacić Bojszowy. Ten fakt wskazuje na odłączenie się bieruńskiego kościoła od lędzińskiej parafii. Od końca 1578 r. w Bieruniu urzędował pastor Klemens. W 1580 r. Jan Biberstein wybudował kościół w Bojszowach, któremu od dnia 9 października 1580 r. Bieruń miał płacić dziesięcinę. Na początku XVII w. (między 1619 a 1628 r.) wybudowano poza miastem kościół św. Walentego, jako że miał on za patrona świętego można przypuszczać, że był katolicki. Według protokołu wizytacyjnego z 1598 r. Bieruń należał do dekanatu pszczyńskiego. 13 września 1628 r. burgrabia Karol Hannibal von Dohn wydał w imieniu cesarza Ferdynanda II edykt nakazujący pastorom opuszczenie ziemi pszczyńskiej w ciągu 14 dni. 6 marca 1629 cesarz wydał edykt zaprowadzający stan religijny, który istniał w państwie w 1553 r. W 1630 r. biskup krakowski zamianował w Bieruniu plebana ks. Łukasza.
[edytuj] Budowa kościoła
Obecny kościół jest czwartym z kolei zbudowanym na tym miejscu. Pierwsza wzmianka o kościele w Bieruniu pochodzi z kroniki Liber Beneficiorum Jana Długosza: "Bieruń, miasto (...), w którym jest kościół drewniany pw. św. Bartłomieja, filia kościoła macierzystego w Lędzinach (...) kościół w Bieruniu jest świeżo zbudowany... " Jan Długosz tę część kroniki napisał przed śmiercią księcia Mikołaja II w 1452 r. Prawdopodobnie drewniany kościół powstał pod patronatem księżnej Heleny, która w 1407 r. otrzymała ziemię pszczyńską jako wiano od księcia Jana II. Z mapy Hindenburga z 1636 r., na której są narysowane dwa kościoły w Bieruniu, widać, że kościół św. Bartłomieja miał sygnaturkę i ogrodzenie. Protokół wizytacyjny z 1665 r. zawiera krótki opis tego kościoła. Był drewniany, starodawny, miał trzy ołtarze, drewnianą zakrystię i chrzcielnicę oraz ogrodzenie. 21 lipca 1677 wybuchł w Bieruniu pożar, który zniszczył całe miasto z wyjątkiem kościółka św. Walentego. Po pożarze proboszcz ks. Witkiewicz wybudował plebanię, szkołę i szpital. Z powodu braku pieniędzy i z faktu istnienia kościółka św. Walentego proboszcz nie podjął się odbudowy kościoła parafialnego. Dopiero w 1679 r. nowy proboszcz ks. Herbst zaczął zbierać pieniądze i 9 maja 1680 położono fundamenty pod nowy drewniany kościół. Poświęcenia dokonał dziekan pszczyński ks. Franciszek Szafrański 22 grudnia 1680. W 1686 r. cieśla Jacek z Mysłowic dostał absolutorium od proboszcza. Ołtarz główny i obraz zostały wykonane w Żorach. Kościół posiadał dwa boczne ołtarze – NMP i św. Antoniego Padewskiego i dzwonnicę, na której w lutym 1681 r. zawieszono dzwon. Prawie sto lat później wskutek rosnącej liczby mieszkańców Bierunia proboszcz ks. Karol Posadowski postanowił wybudować nowy, większy kościół. Samą budowę rozłożono na kilka lat. W 1770 r. zburzono starą wieżę i wybudowano murowaną. W 1776 r. rozebrano resztę drewnianego kościoła i przystąpiono do dalszej budowy. 20 października 1776 dziekan pszczyński ks. Tomasz Trzebień dokonał poświęcenia nowej świątyni. W opisie kościoła z 1791 r. napisano: "Kościół parafialny w miasteczku Bieruniu jest murowany; wielki chór podługowaty (nawa główna), mały chór (prezbiterium) w pół oktogonu czyli ośmiokątny." Długość kościoła wynosiła 84 stopy (23,9 m). Nie było sklepienia, tylko płaski, drewniany sufit. W 1794 r. postawiono nowy ołtarz główny, wykonany przez Matysa Hampela z Lublińca. W 1833 r. proboszcz ks. Jan Hawlicki zbudował zakrystię, a burmistrz Bierunia Józef Niesyto ufundował kaplicę św. Barbary po przeciwległej stronie kościoła. 9 czerwca 1845 całe miasto, a więc i kościół wraz z plebanią, szpitalem i szkołą, spłonęło w pożarze. Udało się uratować kielichy, monstrancje, ornaty, akta, metryki i ważniejsze dokumenty. Najpierw odbudowano szkołę i plebanię. Po zebraniu funduszy rozebrano zgliszcza i 14 czerwca 1851 przystąpiono do budowy. Architektem był Królewski Inspektor budowlany Józef Linke z Raciborza, a kierownikiem budowy Augustyn Kern z Gliwic. Budowa przeciągnęła się z powodu braku pieniędzy. 29 maja 1859 r. sufragan wrocławski Bogedain poświęcił nowy kościół. Główny ołtarz wykonał Jan Gajda w 1857 r. Kościół ten stoi do dzisiaj, jedynie w 1948 r. dobudowano dwie zakrystie.
[edytuj] Duszpasterze
- ks. Łukasz 1630-1658
- ks. Wojciech Chlędowicz 1658-1665
- ks. Jan Szczepankowicz 1665-1673
- ks. Jerzy Witkiewicz 1673-1679
- ks. Jan Antoni Herbst 1679-1683
- ks. Jerzy Leopold Frankowicz 1683-1693
- ks. Paweł Antoni Bargiel 1693-1711
- ks. Jerzy Antoni Odrobiński 1711-1746
- ks. Ludwik Nepomucen Kosmeli 1746-1756
- ks. Karol Maurycy Posadowski 1756-1785
- ks. Jan Kanty Żychoń 1786-1832
- ks. Jan Hawlicki 1833-1866
- ks. August Schuhmann 1867-1898
- ks. Jerzy Thielman 1898-1903
- ks. Mateusz Bielok 1903-1922
- ks. dr Karol Wilk 1923-1935
- ks. Paweł Macierzyński 1935-1945
- ks. prałat Jan Trocha 1945-1969
- ks. Wilhelm Słomka 1969-1972
- ks. Józef Tchórz 1972-1989
- ks. Walerian Ogierman 1989-
[edytuj] Linki zewnętrzne
[edytuj] Bibliografia
- Jan Kudera, Historia Kościoła parafialnego w Bieruniu, Bieruń 1996 (reprint).
- Jerzy Nyga, Pamiątki Przeszłości Bierunia Kościół Św. Bartłomieja i kościół Św. Walentego bmrw.
