Parafia Najświętszego Serca Pana Jezusa w Olsztynie
Z Wikipedii
Parafia Najświętszego Serca Pana Jezusa w Olsztynie Szybki rozwój Olsztyna u schyłku XIX w. i związany z tym wzrost liczby mieszkańców, w tym także i katolików, był przyczyną podjęcia decyzji o budowie drugiego kościoła (drugiego po katedrze św. Jakuba). Ziemię pod budowę kościoła zakupiono w 1898 roku za 20 tys. marek. Budowlę zaprojektował architekt Fritz Heitmann (architekt znany w Prusach Wschodnich). Do prac budowlanych wybrano firmę Alberta Schulza (przedstawił najkorzystniejsza ofertę, opiewająca na 47 896 marek). Prace rozpoczęto w czerwcu 1901 roku. W uroczystości wmurowania kamienia węgielnego uczestniczył biskup Andrzej Thiel. Latem 1902 r. podjęto już prace malarskie a wykonał je Albert Kochanowski za kwotę 1581,26 marki. Konsekracja nastąpiła 19 października 1903 roku z udziałem biskupa pomocniczego warmińskiego Edwarda Herrmanna.
Największą rolę w zebraniu pieniędzy na budowę kościoła odegrało Stowarzyszenie Budowy Kościoła, powołane do życia w 1900 roku.
Początkowo kościół Najświętszego Serca Jezusowego był filią parafii św. Jakuba. Pieczę nad nim sprawował dziekan olsztyński ks. Józef Tischner. 1 lutego 1904 r. ordynariusz skierował do Olsztyna czwartego wikariusza i zezwolił, by zamieszkał w domu należącym do beneficjum różańcowego. W 1906 ustanowiono odrębnego kuratusa. Decyzja o wydzieleniu nowej parafii zapadła w 1908 r. Biskup warmiński Andrzej Thiel mianował przy nowo zbudowanym kościele kuratusa (samodzielnego duszpasterza, ale jeszcze bez praw proboszczowskich). Decyzje o powstaniu samodzielnej parafii władze kościelne podjęły w 1914 r. Oficjalne ustanowienie samodzielnej parafii Najświętszego Serca Jezusowego ze strony kościelnej nastąpiła 15 maja 1916 roku. W dokumencie erekcyjnym dokładnie określono granice, dochody proboszcza i duszpasterz pomocniczych oraz przynależność dekanalną. Władze państwowe zatwierdziły tę decyzję 20 października 1916 r.
Plebanię (przy obecnej ul. Kopernika) budowano w 1906 i 1907 r. Dom parafialny przy obecnej ul. Mickiewicza zbudowano w latach 1934-1936. Projekt przygotował i kierował pracami architekt August Wiegand.
Parafianie Wokół kościoła osiedlał się żywioł niemiecki i dlatego parafia była niemiecka. Wokół kościoła zamieszkiwali ludzie zamożni: rzemieślnicy, urzędnicy, nauczyciele. Nabożeństwa i kazania głoszono w języku niemieckim. W ważniejsze uroczystości kościelne wygłaszano także kazania w języku polskim. Parafia początkowo liczyła ok. 5 tys. wiernych. Jednakże już pod koniec lat dwudziestych XX w. liczyła przeszło 7 tys., a w 1939 – ponad 9 tys.
Stowarzyszenia
- Stowarzyszenie św. Wojciecha (najpopularniejsze), założone na Warmii w 1851 r. W 1870 połączono je z działającym w Niemczech Stowarzyszeniem św. Bonifacego. Celem stowarzyszenia było wspieranie katolików żyjących w protestanckich prowincjach Prus. Ze składek budowano kościoły, zaopatrywano je w parametry liturgiczne, zakładano szkoły.
- Związek Misyjny św. Franciszka Ksawerego, który zbierał fundusze na cele misyjne
- Stowarzyszenie Dzieciątka Jezus, do którego zapisywały się dzieci, również wspierając działalność misyjną poprzez modlitwę i comiesięczne ofiary.
- Stowarzyszenie, które zbierało ofiary przeznaczone na pomoc dla kapłanów
- Towarzystwo św. Wincentego (posiedzenia odbywały się w poniedziałki o godz. 20.00)
- Stowarzyszenie św. Elżbiety, mające poza celami charytatywnymi także pogłębienie życia duchowego członkiń poprzez codzienne uczestnictwo we mszy świętej, odmawianie różańca , comiesięczne dni skupienia i doroczne rekolekcje.
- Mariańska Kongregacja Panien, którego zadaniem była ochrona młodzieży przed niebezpieczeństwami młodego wieku.
- Stowarzyszenie Młodzieży Męskiej
- Apostolat Mężczyzn
- Stowarzyszenie Matek Chrześcijańskich
- Związek Krzyżowy (Kreuzbund), propagujący ideę trzeźwości
- Caritas
Spis treści |
[edytuj] Pierwsze powojenne lata działalności parafii
W lutym 1945 r. Olsztyn był niemal całkowicie wyludniony. Wojska radzieckie nie napotkały w mieście żadnego oporu. Garnizon niemiecki dawno był w mieście nieobecny. Żołnierze Armii Czerwonej strzelali do bezbronnej ludności cywilnej, gwałcili kobiety bez względu na narodowość, nawet Polki i Rosjanki wywiezione do pracy w Niemczech. Tysiące mieszkańców Olsztyna w towarowych wagonach wywożono do pracy w kopalniach Workuty i Kołymy. Represje dosięgły również duchownych. Proboszcz parafii św. Józefa został zastrzelony, a siostra ze zgromadzenie sióstr katarzynek, pracująca w Szpitalu Mariackim, została zasztyletowana przez sowieckiego żołnierza. Proboszcz parafii św. Jakuba – ks. Jan Hanowski domagał się u komendanta uszanowania kościołów. Dzięki pismu, w którym komendant pod karą śmierci zabrania swoim żołnierzom podpalania kościołów, świątynie olsztyńskie zachowały się od zniszczenia (liczne pożary strawiły w ciągu paru tygodni 1040 budynków mieszkalnych, spośród 2640 istniejących w mieście). Spłonęła również plebania parafii Najświętszego Serca Jezusowego.
Jako pierwsi osiedleńcy do Olsztyna przybyli kolejarze z Białegostoku. Kolejnymi transportami kolejowymi przyjechali osiedleńcy z Wołynia, Warszawy oraz z Wileńszczyzny. Do Olsztyna powrócił także ks. Alfons Wardecki. W 1947 r. proboszczowi udało się wyremontować dach i wieżę kościelną. Pod koniec 1948 r. wyremontowane zostały organy. Jednakże dopiero w 1964 udało się uzupełnić brakujące głosy. Plebanię odbudowano w 1949 r.
[edytuj] Życie parafii
Po wielu latach starań 4 lutego 1980 r. wojewoda olsztyński wydał zezwolenie na rozbudowę plebanii. Dzięki projektantom powstał dom katechetyczny z większa liczbą sal. W 1984 zakupiono 220 szkolnych ławek i 600 krzeseł, a w1985 wyposażona sale katechetyczne w biurka, nowe tablice i szafy.
W latach 1997-2003 wykonano remont kościoła oraz renowację figury Chrystusa Zbawiciela z 1737 r.
Wraz z rozwojem Olsztyna oraz przyrostem ludności, liczba parafian systematycznie się zwiększała. W roku 1970 liczba wiernych w parafii wynosiła 30 tys. a w 1976 już ponad 40 tys. W kolejnych latach, w miarę budowania kolejnych kościołów, z parafii NSJ wydzielane były inne olsztyńskie parafie: Matki Bożej Miłosierdzia (1991), św. Maksymiliana Marii Kolbe (1994).
Duszpasterstwa i ruchy religijne:
- Czciciele Żywego Różańca
- Czciciele Krwi Przenajdroższej
- Odnowa w Duchu Świętym
- Zespoły wokalno muzyczne
- Przegląd piosenki religijnej „Magnifikat”
- „Wiara i światło”
- Olsztyńskie Duszpasterstwo Harcerek i Harcerzy
- Duszpasterstwo Akademickie
- Duszpasterstwo w Areszcie Śledczym
- Duszpasterstwo Bankowców
- Klub Inteligencji Katolickiej
- Warmiński Klub Katolików
- Duszpasterstwo Inteligencji Miasta Olsztyna
- Duszpasterstwo Ludzi Pracy
- Duszpasterstwo Żołnierzy Armii Krajowej
- Rodzina Katyńska w Olsztynie
- Stowarzyszenie „Pro Patria”
- Duszpasterstwo Związku Więźniów Politycznych Okresu Stalinowskiego
- Stowarzyszenie Miłośników Wołynia i Polesia
[edytuj] Rządcy parafii i proboszczowie
- ks Jerzy Grunwald (1904-1908, jako czwarty wikariusz w Olsztynie)
- ks. Edward Barkowski (1908-1911, kuratus)
- ks. Alfons Wardecki (1911-1950) kuratus, potem proboszcz
Proboszczowie mianowani po 1945 r.
- ks Jan Romejko (1950-1972)
- ks Julian Żołnierkiewicz (1972-2006)
- ks. Janusz Wieszczyński (od 2006)
[edytuj] Księża wikariusze do 1945 r.
- ks. Franciszek Heyduschka (1908)
- ks. Alfons Wardecki (1908-1911)
- ks. Brunon von Kempski (1910-1927)
- ks. Feliks Zimmermann (1913)
- ks. Jan Zink (1914-1919)
- ks. Gerard Thidigk (1927-1938)
- ks. Jerzy Hippel (1937)
- ks. Jan Parschau (1937)
- ks. Rudolf Stracke (1937-1942)
- ks. Karol Kunkel (1938-1941)
- ks. Ernest Hoppe (1943-1945)
- ks. Oskar Bader (1945), werbista
Rezydenci na terenie parafii NSPJ
- ks. Józef Braunfisch (1914-1920)
- ks. Jakub Mayska (1924-1929)
- ks. Leon Palmowski (1931-1933)
- ks. Alojzy Koslowski (1929-1937)
- ks. Hieronim Nahlenz (1934-1939)
- ks. Józef Keuchel (1936-1945)
- ks. Adolf Bönki (1937-1945)
[edytuj] Księża wikariusz parafii NSPJ po 1945 r.
- ks. Stanisław Janusz (1945-1946)
- ks. Wacław Hipsz (1946)
- ks. Franciszek Skalski (1947-1949)
- ks Gedymin Pilecki (1949)
- ks. Jan Romejko (1949-1950)
- ks Józef Litwin (1955-1956)
- ks. Tadeusz Kościuszko (1956-1956)
- ks Alfred Puzio (1956-1959)
- ks. Alojzy Szorc (1956-1957)
- ks. Julian Żołnierkiewicz (1959-1968)
- ks. Henryk Czepułkowsi (1959-1960)
- ks. Jan Rymkiewicz (1960-1961)
- ks. Bronisław Magdziarz (1960-1962)
- ks Józef Misiak (1960-1965)
- ks. Janusz Wysocki (1962-1964)
- ks. Stanisław Pawowski (1964-1966)
- ks. Czesław Drężek (1965-1973)
- ks. Zenon Murawski (1966)
- ks. Jerzy Brzeszczański (1967-1970)
- ks. Stefan Nowak (1967-1968)
- ks. Jan Usiądek (1968-1969)
- ks. Władysław Strycharz (1969-1970)
- ks. Zdzisław Stańczyk (1970-1971)
- ks. Stanisław Chełpa (1970-1983)
- ks. Marian Szczęsny (1972-1974)
- ks. Bronisław Skierski (1974-1976)
- ks. Ludwik Nadolski (1974-1977)
- ks. Edward Langa (1975-1978)
- ks. Kazimierz Lewandowicz (1976-1983)
- ks. Jan Kurzątkowski (1976-1978)
- ks. Roman Żendarski (1978-1980)
- ks. Józef Turek (1979-1980)
- ks. Józef Wysocki (1979-1980) obecnie biskup
- ks. Władysław Janczyk (1980-1982)
- ks. Adam Ratusiński (1981-1982)
- ks. Roman Chudzik (1982-1985)
- ks. Andrzej Lietz (1982-1984)
- ks. Zbigniew Szumiel (1983-1985)
- ks. Józef Granul (1983-1985)
- ks. Jan Paszulewicz (1984-1985)
- ks. Andrzej Pluta (1984-1985)
- ks. Witold Palewski (1985-1988)
- ks. Marek Mocarski (1985-1991)
- ks. Krzysztof Wojciechowski (1988-1993)
- ks. Mieczysław Tereszewski (1988)
- ks. Ryszard Grabowski (1990-1991)
- ks. Jarosław Wiszowaty (1990-1993)
- ks. Ryszard Milewski (1991-1992)
- ks. Grzegorz Mocarski (1991-1992)
- ks. Sławomir Szatkowski (1992-2003)
- ks. Krzysztof Ciołek (1993)
- ks. Leszek Morawski (1993-1997)
- ks. Leszek Gulmantowicz (1994-1996)
- ks. Piotr Piasecki (1996-1999)
- ks. Andrzej Józwik (1997) duszpasterz akademicki
- ks Krzysztof Kuleszko (1998)
- ks. Piotr Jagiełka (1999)
[edytuj] Księża i zakonnicy pochodzący z parafii NSPJ
- ks. Andrzej Walicki (święcenia 1966)
- ks. Jacek Jezierski (święcenia 1974, biskup od 1993)
- ks. Roman Wiśniowiecki (święcenia 1981)
- ks. Krzysztof Józefczyk (święcenia 1989)
- ks. Jan Jarosz (święcenia 1989)
- ks. Krzysztof Szarzała (święcenia 1989)
- ks. Mariusz Szram (święcenia 1989)
- ks. Janusz Ostrowski (święcenia 1991)
- ks. Juliusz Czapiewski (święcenia 1992)
- o. Arkadiusz Kołecki (święcenia 1992, zakon oo. paulinów)
- ks. Marek Proszek (święcenia 1993)
- ks. Janusz Rybczyński (święcenia 1995)
- ks. Krzysztof Bumbul (święcenia 1995)
- ks. o. Zygmunt Toporowski (święcenia 1985, zakon oo. franciszkanów konwentualnych)
- ks. Adam Narbut (święcenia 2002)
- o. Daniel Kowalewski (święcenia 2003, zakon oo. kapucynów).
Księża i zakonnicy, którzy uczęszczali na rekcje religii przy parafii NSPJ:
- ks Norbert Mania
- ks. Marian Piotrowski
- ks. Mirosław Hulecki
- ks Zenon Pniewski
- o. Tadeusz Rydzyk
- ks. Grzegorz Mocarski
- ks. Krzysztof Ciołek
zobacz też Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa w Olsztynie
[edytuj] Bibliografia
Ks. Andrzej Kopiczko, ks. Julian Żołnierkiewicz „Dzieje kościoła i parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa w Olsztynie 1903-2003”, Olsztyn 2003, Edytor „WERS” w Olsztynie, ISBN 83-919110-3-9
