Pełnik europejski
Z Wikipedii
| Pełnik europejski | |
 |
|
| Systematyka | |
| Domena | jądrowce |
| Królestwo | rośliny |
| Podkrólestwo | naczyniowe |
| Nadgromada | nasienne |
| Gromada | okrytonasienne |
| Klasa | Ranunculopsida |
| Rząd | jaskrowce |
| Rodzina | jaskrowate |
| Podrodzina | pełnikowe |
| Rodzaj | pełnik |
| Gatunek | pełnik europejski |
| Nazwa systematyczna | |
| Trollius europaeus L. | |
Pełnik europejski (Trollius europaeus L.) – gatunek byliny należący do rodziny jaskrowatych. Występuje w północno-wschodniej Europie, na południu tylko w górach, oraz w zachodniej Syberii[1]. W Polsce występuje na całym obszarze, ale rzadko – między innymi na górskich łąkach ziemi kłodzkiej, gdzie znany jest jako kłodzka róża.
Spis treści |
[edytuj] Charakterystyka
- Łodyga
- Osiąga 10-50 cm wysokości. Jest wzniesiona, nie rozgałęzia się, jest lekko łukowato wygięta.
- Liście
- Dłoniasto podzielone, wcięte głęboko, aż do nasady (dłoniastosieczne). Składają się z 3-5 blaszek (5 blaszek mają tylko liście odziomkowe). Każda z blaszek jest nieco wcięta, lub ząbkowana. Wyrastają naprzemianlegle na łodydze. Dolne liście osadzone są na długich ogonkach, środkowe na krótszych, a najwyższe są siedzące.
- Kwiaty
- Na każdej łodydze występuje najczęściej 2-3 dużych (2,5-5 cm średnicy) kwiatów, dojrzewających stopniowo. Wyglądem kwiat przypomina małą różę. Jest kulisty i pełny – stąd nazwa rośliny. Okwiat nie jest zróżnicowany na kielich i koronę. Osadzone spiralnie płatki zaginają się do środka i dachówkowato zachodzą na siebie, chroniąc wnętrze kwiatu. Zewnętrzne płatki są duże i barwne, wewnętrzne są węższe i przechodzą stopniowo w miodniki z nektarem. Środek kwiatu wypełniają liczne pręciki i słupki. Kwitnie od maja do czerwca. Kwiaty zapylane są przez chrząszcze, błonkówki i muchówki, które przeciskają się pomiędzy płatkami, by dostać się do znajdujących się w środku miodników i pylników, przy okazji zapylając kwiat. Kwiaty wydzielają przyjemny, słaby zapach. Szybko przekwitają, ale na ich miejsce stopniowo zakwitają następne, tak, że okres kwitnienia wydłuża się.
- Owoce
- Zebrane w wielomieszek, poszczególne mieszki są wielonasienne. Każdy z mieszków posiada stwardniały kolec (zdrewniała szyjka słupka). Kuliste, czarne nasiona dojrzewają pod koniec sierpnia.
- Biotop, wymagania
- Łąki bagienne lub górskie do wysokości 3000 m n.p.m.[2], torfowiska, bagienne lasy, brzegi potoków, ziołorośla. W górach rośnie zarówno na wapieniu, jak i granicie.
- Roślina trująca
- Cała roślina jest trująca. Zwierzęta nie zjadają pełnika.
[edytuj] Ochrona
Roślina objęta ochroną gatunkową. Roślina dawniej była masowo wykopywana do przydomowych ogródków i zrywana na bukiety, co znacznie przyczyniło się do zmniejszenia jej liczebności.
[edytuj] Zastosowanie
- Roślina ozdobna – na rabaty, występuje w wielu odmianach.
[edytuj] Ciekawostki
- W czasie deszczu płatki kwiatów ciasno się stulają, chroniąc w ten sposób znajdujące się wewnątrz organy rozrodcze – pręciki i słupki.
- Przy trwającej przez dłuższy czas niepogodzie również powstają nasiona – w wyniku samozapylenia.
- Pełnik europejski nazywany jest też różą kłodzką i jest symbolem ziemi kłodzkiej od kilku stuleci, nawet mimo wymiany narodowościowej na tych terenach.
- Największa populacja pełnika europejskiego na Pomorzu występuje w Dolinie rzeki Chocieli w Gminie Bobolice.
[edytuj] Bibliografia
- ↑ Szweykowska, Alicja i Szweykowski, Jerzy (red.). Słownik botaniczny. Warszawa : Wiedza Powszechna, 2003. ISBN 83-214-1305-6.
- ↑ Eisenreich, Wilhelm, Handel, Alfred i Zimmer, Ute E. Rozpoznawanie roślin i zwierząt. Warszawa : Elipsa, 2005. ISBN 83-7265-073-X.
