Pedał
Z Wikipedii
Pedał (łac. pedalis – nożny) to część mechanizmu dźwigniowego służąca do wprawiania go w ruch za pomocą nacisku nogą.
Wykorzystywany m.in. w wielu instrumentach muzycznych.
- Organy: klawiatura nożna, niegdyś zwana basową lub basem, dzisiaj buduje się obok głosów 16 i 8 stopowych także głosy 4, 2 i 1 stopowe, co pozwala wykorzystać pedał do grania partii melodycznych (zob. polifonia wielogłosowa).
- zwiększenie wolumenu poprzez zaprzestanie tłumienia wszystkich strun (prawy pedał, pedał forte, rzadziej: pedał sustain)
- wyciszenie poprzez przesunięcie całego mechanizmu względem strun nieco w prawo lub przybliżenie młoteczków do strun (lewy pedał, pedał piano, wł. una corda)
- znaczne wytłumienie dźwięku poprzez umieszczenie między młoteczkami a strunami filcu (środkowy pedał pianina)
- zaprzestanie tłumienia jedynie aktualnie naciśniętych klawiszy (środkowy pedał fortepianu, pedał sostenuto).
- Wibrafon: Dźwignia działająca podobnie jak prawy pedał fortepianu.
- Harfa: trójstopniowa dźwignia pozwalająca na uzyskanie trzech różnych dźwięków poprzez naciągnięcie lub poluźnienie wszystkich jednoimiennych strun; harfa posiada ogółem siedem pedałów (po jednym na każdy dźwięk gamy diatonicznej C-dur).
- Perkusja: dźwignia służąca do naciągania membrany na kotłach, zmiany brzmienia talerzy hi-hat bądź też do uderzania w bęben basowy (bęben wielki).
W samochodzie wyróżnia się trzy pedały (od lewej):
- pedał sprzęgła, którego wciśnięcie rozłącza połączenie między silnikiem i skrzynią biegów (samochody z automatyczną skrzynią biegów nie posiadają pedału sprzęgła)
- pedał hamulca, którego wciśnięcie powoduje dociśnięcie szczęk hamulcowych do bębna lub klocków do tarczy
- pedał przyspieszenia (zw. pedałem gazu), którego wciśnięcie powoduje otwarcie przepustnicy w gaźniku, co zwiększa dopływ paliwa do silnika (samochody wyposażone w silnik wysokoprężny bądź w silnik benzynowy z wtryskiem paliwa nie posiadają gaźnika)
Zdarzają się również inne pedały, np. w wielu samochodach produkowanych na rynek amerykański, a także w niektórych modelach Mercedesa hamulec awaryjny (zw. ręcznym lub postojowym) jest uruchamiany pedałem. W produkowanym w latach 1908-1928 samochodzie Ford T pedały służyły do zmiany biegów.
Pedał rowerowy (zwany też platformą) to część układu napędowego roweru, która służy przenoszeniu energii z nóg rowerzysty, poprzez korby, do układu napędowego.
Wiele kajaków ma dwa pedały, ułatwiające manewrowanie. Naciśnięcie przez kajakarza prawego pedału powoduje wychylenie steru w prawo, a lewego - w lewo. Pozwala to na zmianę kierunku niezaburzającą rytmu wiosłowania.
