Potrzeby społeczne
Z Wikipedii
O potrzebach społecznych mówi się na ogół, gdy:
- a) takie same potrzeby osobnicze jednostek występują powszechnie, a ich zaspokojenie wymaga istnienia odpowiednich instytucji. Np. potrzeby edukacyjne (poznania) jednostek i potrzeba społeczna – szkoła; potrzeby ochrony zdrowia jednostek i potrzeba społeczna – instytucje służby zdrowia;
- b) niezaspokojone potrzeby jakichś zbiorowości narosną do stopnia, który uzasadnia zastosowanie rozwiązań instytucjonalnych lub systemowych. Np. zjawisko narkomanii i potrzeba społeczna instytucji badających i zaspokajających specyficzne potrzeby tej zbiorowości; AIDS i potrzeba społeczna badań epidemiologicznych oraz poszukiwanie środków leczniczych i zapobiegawczych.
- c) pewne instytucje społeczne (jako systemy) cechują dysfunkcje (ograniczenia w ich funkcjonowaniu), to za potrzebę społeczną uważa się eliminację tych dysfunkcji. Np. zbyt niski poziom eksportu stwarza potrzebę działań proeksportowych, nieefektywny system społeczno-polityczny stwarza potrzebę doskonalenia go lub zastąpienia innym.
Nie jest przy tym oczywiste o czyją reakcję na dysfunkcję chodzi – w jednych wypadkach potrzeby są definiowane przez gremia decyzyjne administracji państwowej, w innych przez osoby kompetentne – ekspertów, kiedy indziej są formułowane przez opinię publiczną. Zwraca uwagę, że w podanych wyżej kontekstach pojęcie potrzeba społeczna jest używane nie tylko na podstawie odmiennych przesłanek, ale i w relacji do odmiennych sytuacji. W sytuacji (a) mamy do czynienia z potrzebami lepiej lub gorzej zaspokajanymi, ponieważ instytucje, które je zaspokajają ugruntowały się w życiu społecznym. W sytuacji (b) potrzeby są niezaspokajane do momentu powołania i uaktywnienia odpowiednich instytucji. W sytuacji (c) jest na ogół trudno określić, co stanowi potrzebę, którą należy zaspokoić, a co powinno się wyrugować wraz z systemem z życia społecznego. Należy sięgnąć głęboko do źródeł obserwowanej (odczuwanej) potrzeby, aby ją zaspokoić w taki sposób, by na jej miejsce nie pojawiły się nowe, niezaspokojone i trudniejsze do zaspokojenia potrzeby.
Sytuacje, w których mówi się o potrzebach społecznych bywają więc odmienne ze względu na środki, które należy przedsięwziąć, aby zaspokoić te potrzeby, a także ze względu na kontekst, z którego wynika użycie terminu potrzeba. W sytuacji (a) o potrzebach społecznych mówi się bądź w toku analizy przyczyn powstania instytucji, bądź gdy instytucje nie zaspokajają w oczekiwany sposób potrzeb, do których zaspokajania są powołane. W sytuacji potrzeb niezaspokajanych (b) przyczyną orzekania o potrzebach jest odczuwany lub uświadamiany brak pewnych rozwiązań instytucjonalnych. W sytuacji potrzeb nierozpoznanych (c) o potrzebach mówi się, gdy obserwowane (odczuwane) są negatywne skutki funkcjonowania jakiegoś systemu, przy czym częste jest dostrzeganie i łączenie potrzeb z objawami, a nie z przyczynami, które są przeważnie ukryte.
