Roztwory stałe
Z Wikipedii
Roztwory stałe = szereg izomorficzny – jednorodna pod względem fizycznym, krystaliczna mieszanina dwóch lub więcej izomorficznych substancji, znajdująca się w stałym stanie skupienia.
Z roztworami stałymi mamy odczynienia wówczas , gdy między dwoma minerałami dochodzi do wzajemnej zamiany kationu w dowolnej proporcji, tak jak ma to miejsce w przypadku magnezu i żelaza w forsterycie i fajalicie – patrz oliwiny: część: Porównanie forsterytu, oliwinu i fajalitu.
- Niekiedy substancje, które tworzą roztwory stałe, w wysokiej temperaturze, tracą tę zdolność, gdy temperatura obniża się.
- Jeśli spadek temperatury jest powolny, następuje rozpad roztworu stałego: substancja, która znajduje się w roztworze w mniejszej ilości, krystalizuje tworząc inkluzje (wrostki), wewnątrz kryształu substancji przeważającej.
Zjawisko to jest znane pod nazwą domieszania się roztworu stałego i bywa wykorzystywane jako termometr geologiczny, gdyż wskazuje temperaturę rozpadu.
- przykładem mogą być skały magmowe plutoniczne powstałe w procesie zastygania magmy. W miarę ochładzania się skaleń potasowy (ortoklaz) i skaleń sodowy (albit), które tworzyły jeden roztwór stały, rozdzielają się.
- rezultatem tego procesu jest powstawanie przerostków tych skaleni, tzw. pertytów (ortoklaz z inkluzjami skalenia sodowego).
- gdy ochłodzenie jest gwałtowne (w wypadku lawy wulkanicznej) roztwór stały pozostaje przez długi czas w stanie metatrwałym.
- występowanie roztworów stałych wśród minerałów jest zjawiskiem powszechnym, przykładem są np. oliwiny, plagioklazy, turmaliny, granaty.
Zobacz też: paramorfoza,właściwości fizyczne i chemiczne minerałów, polimorfizm (krystalografia), izomorfizm (krystalografia), parageneza, idiomorfizm, pseudomorfoza.
