Skansen Architektury Drewnianej Ludności Ruskiej Podlasia

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Skansen Architektury Drewnianej Ludności Ruskiej Podlasia - zespół budownictwa drewnianego ludności ruskiej Podlasia, położony w Białowieży, na terenie dawnej wsi Kropiwnik, która w czasie II wojny światowej została zniszczona przez hitlerowców.

Pierwszym obiektem dającym początek rozwojowi skansenu był wiatrak typu koźlak, który został sprowadzony do Białowieży w roku 1978. Wiatrak został przewieziony ze wsi Kotły koło Bielska Podlaskiego, wcześniej znajdował się we wsi Kuraszewo i był zbudowany w 1925 r. W 1983 r. grupa współwłaścicieli dokonała zakupu gruntów (ponad 4 hektary) pod przyszły skansen.

Panorama Skansenu

Od tego czasu przybywają kolejne obiekty. Drewniany płot pleciony z tzw. balasów – 1983–84 r. Płot wykonany z gałęzi świerkowych, przeplatanych pomiędzy trzema żerdziami, wzorowany na starych ogrodzeniach.

Skansen w obecnej postaci to zasługa przede wszystkim Prof. Anatola Odzijewicza, który od samego początku inicjował, organizował i kierował pracami przy rekonstrukcji kolejnych obiektów. Razem z nim największy trud budowy ponieśli: Jan Chwaszczewski, Jerzy Monachowicz, Jerzy Misiejuk, Mikołaj Aleksiejuk i inni. Skansen budowany jest przez współwłaścicieli za ich własne środki.

[edytuj] Zabytki

Chata ze wsi Biała - zbudowana w 1897 r., przewieziona i zrekonstruowana w 1984 r., kryta słomą. Chata ze wsi Biała, podobnie jak i pozostałe budynki w skansenie umieszczone były w zagrodach wydłużonych typu bielsko – hajnowskiego. Chaty były ustawione na wąskich posesjach szczytem do drogi, od strony której umiejscowiona była część mieszkalna. Dalej pod tym samym dachem dostawiano w kolejności – stajnię, oborę i inne pomieszczenia inwentarskie. We wszystkich chatach na ścianach centralnej izby zachowane są napisy na balach w języku staro – cerkiewno – słowiańskim z imionami czterech Ewangelistów, zaś na głównej ścianie izby, naprzeciwko drzwi wejściowych, na belkach wyryty jest napis informujący o dacie wyświęcenia: w chacie z Białej: „Ceй дом освящен 1901 года 7 октября”.

Wiatrak koźlak kryty gontem - (lata 30 – te XX wieku) z Orli przewieziony został do Białowieży w 1985 r. Wewnątrz zachowały się wszystkie mechanizmy. Po remoncie wiatrak będzie uruchomiony do mielenia zboża.

Wiatraki o zachodzie słońca

Majsternia - (warsztat; lata 20 –te XX wieku) ze wsi Widowo przewieziona w 1986 r., kryta słomą. Wewnątrz znajduje się oryginalna kolekcja kilkudziesięciu ręcznych strugów i frezów do drewna. Stodoła (lata 40 – te XX wieku) ze wsi Koszele koło Orli – 1986 r., kryta słomą. Stodoła przeznaczona była do przechowywania siana i zboża. Pośrodku stodoły leży gliniane lepisko.

Bania (sauna) – rekonstrukcja – 1987 r., kryta gontem. Pierwotnie posiadała oryginalny piec z łukowym sklepieniem, na którym grzały się kamienie.

Krzyż upamiętniający 1000 – lecie Chrztu Rusi Kijowskiej – 1988 r. Krzyż drewniany, ośmioramienny, typowy dla krzyży tego regionu, ustawianych na cmentarzach, krzyży przydrożnych i wotywnych.

Chata ze wsi Klejniki – z roku 1893, rok rekonstrukcji – 1988, kryta gontem. W części mieszkalnej w pierwotnym kształcie zachowane są trzy pomieszczenia: „chata”, sień i komora. W centralnej izbie zrekonstruowano piec oparty na drewnianym zrębie. Data wyświęcenia: 17 lipca 1895 r. zachowana na głównej ścianie w formie napisu w języku staro – cerkiewno – słowiańskim.

Kaplicza pod wezwanie św. Aleksandra Newskiego

Chata ze wsi Czyżyki - z 1885 r. zrekonstruowana w 1996 r., kryta gontem. Najstarsza i największa chałupa na terenie Skansenu. Od strony frontowej posiada dwie komory. Tradycyjnie do sieni prowadzą drzwi z obu stron budynku. W centralnej izbie na bazie oryginalnego zrębu wieńcowego zrekonstruowano gliniany piec z komorą chlebową, w której oprócz wypieku chleba przygotowywano wszystkie gorące posiłki. Strych zaadaptowano na cztery pokoiki mieszkalne. Decyzją Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Białymstoku z dnia 30 grudnia 1992 r. obiekt został wpisany do rejestru zabytków pod numerem 765. Ochroną konserwatorską objęte zostały dwa wiatraki, dwie chałupy, majsternia i stodoła wraz z gruntami, na których usytuowane są te obiekty.

Kaplica pod wezwaniem św. Aleksandra Newskiego - w roku 1996 rozpoczęto budowę (zakończono w 1998 r.). Kapliczka w kształcie ośmioboku w całości wykonana jest z drewna na wzór XVIII – wiecznej kapliczki położonej nad źródłem we wsi Nowe Berezowo koło Hajnówki. Co roku, 12 września odprawiane są nabożeństwa na cześć patrona kaplicy.