Szyfr Playfair
Z Wikipedii
Szyfr Playfair (czasem nazywany też szyfrem Playfaira) został wymyślony przez sir Charlesa Wheatstone'a w 1854, a spopularyzowany przez barona Lyona Playfaira.
Spis treści |
[edytuj] Zasady budowy szyfru
Polega on na zastąpieniu par liter tekstu jawnego inną parą liter. Użyjmy jako słowa-klucza słowa SZYFR. Zatem pierwszą czynnością będzie zapisanie liter alfabetu w kwadracie 5 x 5, zaczynając od słowa kluczowego i łącząc litery I oraz J.
S Z Y F R
A B C D E
G H I/J K L
M N O P Q
T U V W X
Jeżeli postanowisz używać innego słowa-klucza, w którym litery się powtarzają (dotyczy to szczególnie imion, np. MARTYNA), pamiętaj że powtórzenia liter musisz pominąć (w tym przypadku słowem-kluczem będzie MARTYN).
Potem dzielimy tekst, który mamy zamiar zaszyfrować (nazywajmy go tekstem jawnym) na dygramy, czyli pary liter. Każda z par powinna się składać z dwóch różnych od siebie liter. W razie potrzeby możemy w tym celu wstawić np. x. Dodajemy je także na końcu wtedy, gdy tekst nie kończy się pełnym dygramem.
Na przykład:
tekst jawny wikipedia jest najlepsza
tekst jawny jako digramy wi-ki-pe-di-aj-es-tn-aj-le-ps-za
Teraz przystępujemy do właściwego szyfrowania. Pary liter możemy podzielić na trzy grupy:
- obie litery są w tym samym wierszu
- obie litery są w tej samej kolumnie
- pozostałe
Jeśli obie litery są w tym samym wierszu, zastępujemy je sąsiadującymi z nimi literami z prawej strony; na przykład ki zamienia się w LK. Jeżeli jedna z liter znajduje się na samym końcu wiersza, zastępujemy ją pierwszą literą w tym wierszu. Jeśli obie litery znajdują się w tej samej kolumnie, powinny zostać zastąpione przez litery leżące pod nimi; np. le zmienia się w QL. Jeżeli któraś litera znajduje się na końcu kolumny, zastępujemy ją pierwszą literą w kolumnie.
Zupełnie inna jest sytuacja, kiedy każda z liter digramu znajduje się w innym wierszu i innej kolumnie. W takim wypadku, aby zaszyfować pierwszą literę, idziemy wzdłuż wiersza, aż dotrzemy do kolumny, która zawiera drugą literę. Litera na skrzyżowaniu wiersza z kolumną zastępuje pierwszą literę. W celu zaszyfrowania drugiej z liter, szukamy wzdłuż wiersza kolumny, w której znajduje się pierwsza litera. Znak ze skrzyżowania reprezentuje drugą literę. Zaszyfrowany tekst przykładowy brzmi zatem:
tekst jawny jako digramy wi ki pe di aj es tn aj le ps za
tekst zaszyfrowany (kryptogram) VK LK QD CK CG AR UM CG QL MF SB
Adresat znający słowo-klucz, może odczytać wiadomość odwracając opisaną procedurę.
[edytuj] Historia
Playfair przez wiele lat dążył do tego, aby używać tego szyfru podczas wojny. Jego pomysł był wielokrotnie oponowany. Angielskie Ministerstwo Wojny zastosowało go w końcu w czasie wojny burskiej. Po pewnym czasie okazało się, że szyfr można złamać, odszukując najczęściej występujące w danym języku digramy.
[edytuj] Bibliografia
- David Kahn - The Codebreakers
- Simon Singh - Księga szyfrów. Nauka skrywania tajemnic od starożytnego Egiptu do kryptografii kwantowej, Wydawnictwo Albatros, Warszawa 2001 r. (ISBN 83-88087-45-2)
