Teoria jednej ceny

Z Wikipedii

Teoria jednej ceny (lub prawo jednej ceny) - teoretyczne stwierdzenie że na doskonale funkcjonującym rynku wszystkie identyczne produkty powinny mieć jednakową, czyli tylko jedną cenę. Gdyby stwierdzenie to nie było prawdziwe, tzn identyczny towar mógł mieć w tym samym czasie dwie lub więcej różnych cen to możliwe byłaby natychmiastowe uzyskanie profitu bez ryzyka. Na przykład gdyby w tym samym czasie uncja złota w miejscu A kosztowała 500 dolarów a w miejscu B kosztowała 550 dolarów to każdy mógłby bez ryzyka zarobić 50 dolarów na uncji kupując złoto w miejscu A i natychmiast sprzedając je w miejscu B. W handlu międzynarodowym prawo jednej ceny może być wyrażone jako zasada że cena towaru będzie taka sama niezależnie od waluty w jakiej jest wyrażona. Jeśli na przykład uncja złota kosztuje 500 dolarów USA, a kurs złotówki w stosunku do dolara USA wynosi 1 USD = 3,0 PLN to uncja złota w Polsce musi kosztować 1500 PLN. Gdyby uncja złota w Polsce kosztowała 1650 PLN to możliwa byłaby sytuacja jak w pierwszym przykładzie; kupno złota w USA i natychmiastowa sprzedaż w Polsce dawałaby zysk 50 USD (lub 150 PLN) na uncji. Gdyby przez chwilę możliwa była sytuacja że uncja złota w Polsce kosztuje 1650 PLN a w USA 500 USD to działania spekulantów natychmiast doprowadziłyby do stanu równowagi który mógłby zostać osiągnięty na przykład przez podniesienie ceny złota w USA do 550 USD za uncję, obniżenie ceny w Polsce do 1500 PLN za uncję, zmianę kursu wymiany z 1 USD = 3,0 PLN do 1 USD = 3,3 PLN lub też też przez zmianę wszystkich parametrów i np. ustalenie ceny w USA na 510 USD, ceny w Polsce na 1581 PLN i kursu wymiany 1 USD = 3,1 PLN.

Prawo jednej ceny nie zawsze sprawdza się w praktyce, ponieważ realny rynek nie jest doskonały. Niektóre powody niedoskonałości globalnego rynku to:

• Cła i inne ograniczenia w handlu
• Podatki cenotwórcze takie jak VAT mają różną wysokość w różnych krajach
• Rządy ingerują w gospodarkę przez dopłaty i subsydiowanie różnych dziedzin (rolnictwo w UE) oraz restrykcje lub zakazy produkowania niektórych produktów lub wykonywania pewnych usług.
• Rządy niektórych krajów sztucznie utrzymują zawyżone lub zaniżone kursy wymiany swoich walut (np. w przeszłości kraje tzw. demokracji ludowej, a obecnie Chińska Republika Ludowa)
• Koszty transportu niektórych produktów są relatywnie wysokie w stosunku do ich wartości lub też ich transport jest fizycznie niemożliwy. Na przykład hamburgery w restauracjach McDonaldsa mimo że na całym świecie są identyczne muszą być przyrządzane lokalnie i niemożliwe jest np. sprzedanie w restauracji w Nowym Jorku Big Maca przyrządzonego w Chinach. Ponieważ koszty przyrządzenia Big Maca są różne w różnych miejscach na świecie ten sam towar ma wiele różnych cen.

Jednym z „towarów” który najbardziej opiera się prawu jednej ceny jest siła robocza. Różnice w kosztach siły roboczej można obserwować w obrębie jednego kraju ale jaskrawiej występują one w porównaniach międzynarodowych. Bez wnikania w zawiłe teorie ekonomiczne rozumieją to np. osoby wyjeżdżające z Polski do pracy w Wielkiej Brytanii. Globalizacja doprowadziłaby do zniwelowania różnic w kosztach siły roboczej czyli w zarobkach. W takim przypadku najbardziej poszkodowani byliby nisko wykwalifikowani pracownicy w krajach wysoko rozwiniętych do których Polska również się zalicza. Jest to zjawisko które już teraz można obserwować.

W uproszczeniu wszystkie towary i usługi które można nabyć, czyli mają cenę, można podzielić na dwie grupy:

• Grupa pierwsza to towary i usługi które są wykonywane lokalnie i mogą być tylko lokalnie sprzedane. Przykładem może być posiłek w restauracji lub strzyżenie trawnika przed domem albo przejazd podmiejską kolejką.
• Grupa druga to towary które mogą być wyprodukowane w dowolnym miejscu i sprzedane w dowolnym miejscu czyli wyeksportowane, oraz usługi które mogą być wykonane dla klientów z dowolnych miejsc. Przykłady takich towarów to wszystkie surowce, (złoto, ropa, ruda żelaza etc), ubrania, telewizory, samochody itp, a usług to np. przeloty samolotami na międzynarodowych trasach gdzie ceny biletów na tych samych trasach są podobne niezależnie od tego z jakiego kraju pochodzi linia lotnicza.

Podział na te dwie grupy może wydawać się sztuczny jako że niektóre towary trudno jest zaklasyfikować jednoznacznie do którejś z tych dwóch grup. Z reguły im bardziej drogi i zaawansowany technologicznie towar lub usługa tym bardziej zbliża sie on do drugiej grupy. W przypadku towarów i usług z pierwszej grupy zasada jednej ceny z reguły nie jest zachowana ponieważ cena na te towary jest limitowana przez lokalny popyt. Bez wnikania w zawiłe teorie ekonomiczne rozumieją to turyści z wysoko rozwiniętych krajów wyjeżdżający na wakacje do krajów o niższym dochodzie narodowym gdzie za nominalnie tę samą ilość pieniędzy mogą nabyć znacznie więcej towarów i przede wszystkim usług. W przypadku towarów z drugiej grupy, zasada jednej ceny jest przeważnie zachowana jako że podlegają one prawu globalnego popytu i podaży. Różnice w cenie tych towarów pomiędzy różnymi krajami wynikają tylko z różnicy w wysokości podatków i ceł oraz kosztów związanych ze sprzedażą w danym miejscu, dlatego też ich ceny są w przybliżeniu takie same na całym świecie.