Termin
Z Wikipedii
Termin (łac. terminus - słup (znak) graniczny, koniec, cel ostateczny) - słowo wieloznaczne, oznaczajace:
- w języku potocznym (1) - okres, czas, w którym dana czynność powinna być wykonana,
- w języku potocznym (2) - czas nauki rzemiosła przez ucznia (terminatora) u majstra,
- w logice - nieznane wyrażenie językowe, pojęcie precyzowane za pomocą definicji,
- w nauce - wyraz lub połączenie wyrazów o ściśle określonym znaczeniu naukowym, technicznym, gramatycznym itp.
- w prawie - zdarzenie przyszłe pewne, także prekluzja (termin prekluzyjny, termin zawity).
Termin można również definiować jako nazwę, o umownie ustalonym znaczeniu, przyporządkowaną do pojęcia wchodzącego w zakres zainteresowań określonej dziedziny: nauki, techniki, gospodarki, działalności zawodowej, działalności wychowawczej, sportu itp.
Zbiór "terminów" (słownictwa) jakiejś dziedziny nauki, techniki czy sztuki tworzy jej terminologię.
W nauce i technice przy formułowaniu terminów należy przestrzegać "zasad terminologicznych". Zasady terminologiczne powinny być stwierdzeniami na tyle ogólnymi, żeby mogły się odnosić do każdego przypadku objętego zakresem postępowania, przy czym każde z tych stwierdzeń powinno stanowić sformułowanie jednego z wielu możliwych wymagań. Każda z zasad terminologicznych powinna się odnosić tylko do jednego wymagania, dlatego musi ona mieć brzmienie kategoryczne tak, jak gdyby inne zasady nie istniały. Nie zawsze jest możliwe spełnienie wszystkich zasad jednocześnie, gdyż pewne zasady mogą być sprzeczne z innymi. W takich przypadkach należy pewnym zasadom dać pierwszeństwo przed innymi.
Zasady terminologiczne przydatne w tworzeniu terminów technicznych sformułował Marian Mazur i zawarł m.in. w wydanej w 1961 roku książce pt. "Terminologia techniczna". Obejmują one 14 następujących zasad:
- powszechności – przy tworzeniu terminologii nie należy zmieniać tych nazw, które się już rozpowszechniły,
- rodzimości – nazwy techniczne powinny być oparte na źródłosłowach rodzimych,
- międzynarodowości – nazwy techniczne powinny być zgodne co do źródłosłowów z nazwami mającymi rozpowszechnienie międzynarodowe,
- jednorodności – nazwa powinna być utworzona albo w całości ze źródłosłowów rodzimych, albo w całości ze źródłosłowów obcych,
- logiczności – terminy techniczne powinny nasuwać swoim brzmieniem możliwie najwięcej istotnych skojarzeń z odnoszącymi się do tych nazw definicjami,
- systematyczności – nazwom kilku pojęć równorzędnych powinna odpowiadać nazwa pojęcia bezpośrednio nadrzędnego,
- zwięzłości – nazwa techniczna powinna zawierać tylko po jednej informacji na każdą okoliczność,
- jednoznaczności – nazwa powinna oznaczać tylko jedno pojęcie,
- jednomianowości – tylko jedna nazwa powinna oznaczać dane pojęcie,
- reproduktywności – nazwa powinna być oparta na źródłosłowie umożliwiającym tworzenie nazw pochodnych,
- jednolitości – nazwa powinna zawierać źródłosłów wspólny grupie nazw pojęć pokrewnych,
- operatywności – nazwa techniczna powinna być krótka i łatwa do wymawiania oraz nie nastręczać trudności w zestawieniu z innymi wyrazami,
- poprawności – nazwa techniczna powinna być zgodna z wymaganiami poprawności językowej,
- emocjonalności – nazwy techniczne nie powinny wzbudzać sprzeciwów uczuciowych, czyli inaczej mówiąc, nazwy powinny się podobać.
[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Literatura
- Mazur M., Terminologia techniczna. PWT, Warszawa 1961.
- Nowicki W., Podstawy terminologii. Ossolineum, Wrocław 1986.
Kategorie: Językoznawstwo • Język polski • Logika • Nauka • Filozofia nauki • Metodologia nauki • Prawo • Technika
