Wsiewołod Pudowkin
Z Wikipedii
Wsiewołod Iłłarionowicz Pudowkin (ros. Всеволод Илларионович Пудовкин, ur. 28 lutego 1893 w Penzie, zm. 30 czerwca 1953 w Rydze) - radziecki teoretyk sztuki, reżyser, scenograf i aktor filmowy. Uznawany za drugiego obok Siergieja Eisensteina mistrza wczesnego kina radzieckiego.
Spis treści |
[edytuj] Biografia
Urodził się w Penzie w rodzinie rosyjskich inteligentów. Początkowo wykazuje zainteresowania biolgiczno-chemiczne, i w tym kierunku podejmuje edukacje. W roku 1914 przerwał studia biologiczne na Uniwersytecie Moskiewskim aby udać się na front 1 Wojny Światowej, gdzie walczył w rosyjskiej artylerii. Na wojnie został ranny i w roku 1915 dostał się do niemieckiej niewoli. Po trzech latach pobytu w obozie, uciekł z niewoli w roku 1918. Wrócił do porewolucyjnej Moskwy gdzie rozpoczął pracę jako chemik, plakacista.
Kinematografią Wsiewołod Pudowkin zainteresował się pod wpływem filmu Davida W. Griffitha Nietolerancja z 1916. W roku 1920 rozpoczął studia w Goskinszkole. Początkowo współpracował z Władimirem Gardinem przy filmach propagandowych W dni walki (1920), Sierp i młot (1921), Ślusarz i kanclerz (1923). Jako jego najbliższy asystent pomagał w reżyserii , pisaniu scenariuszy, zajmował się scenografią. Wystąpił w nich również jako aktor. W roku 1922 rozpoczął edukację w klasie Lwa Kuleszowa. Był współreżyserem, współscenarystą, scenografem i aktorem w jego filmach Niezwykłe przygody Mr Westa w kraju bolszewików (1924) i Promień śmierci (1925). Prowadził pracę nad nowatorskimi technikami montażu w eksperymentalnym laboratorium Kuleszowa, które wykorzystał już w swoim debiucie.
Pierwszą realizacją Wsiewołoda Pudowkina była krótkometrażowa komedia, powstała dzięki wpółpracy z Nikołajem Szpikowskim pt. Szachowa gorączka z 1925 roku. Opowiadał on w humorystyczny sposób o dużym zainteresowaniu szachami, wywołanym organizacją turnieju międzynarodowego. Rozpoczął tym filmem wieloletnią współpracę z operatorem Anatolijem Gołownią której jednym z efektów był zrelizowany w 1926 roku Mechanika mózgu. Film opowiadający o teorii Iwana Pawłowa o odruchach warunkowych, znacząco wpłynął na późniejszy rozwój kina z nurtu popularnonaukowego. Filmowcy zarejstrowali doświadczenie z małpami przeprowadzone przez uczniów Pawłowa, nie tylko dla potrzeb filmu, ale i dla naukowych.
W 1926 wyreżyserował film pt. Matka. Scenariusz autorstwa Natana Zarchiego, oparty był na zmodyfikowanym opowiadaniu Maksima Gorkiego. Wsiewołod Pudowkin wystąpił na ekranie, pozostałe role w większości zostały obsadzone przez aktorów nieprofesjonalnych. Scenografie wykonane przez S. Kozłowskiego oraz zdjęcia Anatolija Gołowni, połączone z nowatorskim montażem rytmicznym, zapewniły filmowi międzynarodowy sukces. Drugim filmem zrealizowanym wspólnie przez Wsiewołoda Pudowkina z Natanem Zarchimo oraz Anatolijem Gołownią był Koniec Sankt-Peterburga z 1927. Zastosowano w nim montaż równoległy dla metaforycznego przedstawienia rewolucji październikowej. W 1928 Pudowkin i Gołownia realizują Burzę nad Azją, stanowiącą z dwoma poprzednimi swego rodzaju cykl arcydzieł wczesnego kina radzieckiego.
W latach 1929-1932 wyreżyserował Zwykły przypadek, kontynuując tym samym eksperymenty z wykorzystaniem metafor zastosowanych dzięki nowatorskiemu montażowi. Mimo iż obraz spotkał się z krytyką sobie współczesnych, był ważnym dziełem dla rozwoju kinematografii. Wkład Wsiewołoda Pudowkina w historię kina nie ograniczał się jedynie do realizacji kolejnych obrazów. Był również teoretykiem tej sztuki, swoje poglądy zawarł w napisanych w latach 1926-1934 książkach Reżyser i materiał filmowy, Scenariusz filmowy i Aktor w filmie. Publikacje wywarły wpływ min. na brytyjskie kino dokumentalne oraz japońskie produkcje niezależne.
Radziecki aparat państwowy docenia reżysera odznaczając go w 1932 Orderem Lenina i Nagrodą Stalina. Pierwszym filmem dźwiękowym wyreżyserowanym przez Wsiewołoda Pudowkina, ze zdjęciami Anatolija Gołowni był Dezerter z 1933 kontynuujący eksperymenty z montażem. W roku 1935 Wsiewłod Pudowkin uczestniczył w wypadku samochodowym, w którym zginął jego wieloletni współpracownik, scenarzysta Natan Zarchi. W roku 1938 zrealizował wspólnie z Gołownią Zwycięstwo o tematyce lotniczej, nie ejst to obraz zaliczany do udanych. W latach 1939-1946 zrealizowali wspónie trzy monumentalne filmy o tematyce historycznej, Minin i Pożarski (1939), Suworow (1941) i Admirał Nachimow (1946) nagrodzony koleną już Nagrodą Stalina. W latach 2 Wojny Światowej Wsiewołod Pudowkin wyreżyserował jeszcze dwa dramaty Uczta w Żyrmunce do scenariusza L. Leonowa i W imię ojczyzny na podstawie sztuki K. Simonowa. Występował również jako aktor zarówno w swoich jak i cudzych produkcjach, min. w Iwanie Groźnym Eisensteina.
W 1950 reżyseruje ostatni film wraz z operatorem Anatolijem Gołownią Zwycięzca przestworzy o tematyce lotniczej. Ostatnim filmem reżysera było Odzyskane szczęście z 1953, zwiastujący koniec epoki schematycznego kina propagandowego w kinematografi ZSRR. Autorem zdjęć do ostatniego obrazu Pudowkina był Siergiej Urusiewski. Reżyser zmarł 20 czerwca 1953 roku w Rydze. Po śmierci reżysera, w latach 70 wydano jego dzieła zebrane.
Pudowkin do historii kinematografii przeszedł jako drugi obok Siergieja Eisensteina mistrz wczesnego kina radzieckiego. Podobieństwa pomiędzy twórcami opierały się na zasadach ideowości, naturalizmu i prawdziwośći kina. Obaj filmowcy tworzyli również teoretyczne uzasadnienie dla swojej działalności. Różnice opierają sie na stosowanych przez nich środkach. Tworząc swoje filmy propagandowe, Pudowkin dla wzmocnienia ich wydźwięku stosował eksperymentalny montaż, jednakże oparty na zasadzie kontrastu, inaczej niż u Eisensteina, miał on służyć przedstawianiu treści metaforycznie. Jako aktor stosował grę naturalną, mającą podnosić realizm filmu.
[edytuj] Filmografia
[edytuj] Reżyser
- 1925 Szachowa gorączka (Шахматная горячка) wraz z Nikołajem Szpikowskim
- 1926 Mechanika mózgu (Механика головного мозга )
- 1926 Matka (Мать)
- 1927 Koniec Sankt-Peterburga (Конец Санкт-Петербурга)
- 1928 Burza nad Azją (Потомок Чингис-Хана)
- 1932 Zwykły przypadek (Простой случай)
- 1933 Dezerter (Дезертир)
- 1938 Zwycięstwo (Победа)
- 1939 Minin i Pożarski (Минин и Пожарский)
- 1941 Suworow (Суворов)
- 1942 Убийцы выходят на дорогу
- 1943 W imię Ojczyzny (Во имя Родины)
- 1946 Admirał Nachimow (Адмирал Нахимов)
- 1948 Три встречи
- 1950 Żukowski (Жуковский)
- 1950 Zwycięzca przestworzy
- 1952 Возвращение Василия Бортникова
- 1953 Odzyskane szczęście
[edytuj] Aktor
- 1920 W dni walki reż. Władimir Gardin
- 1921 Sierp i młot reż. Władimir Gardin
- 1923 Ślusarz i kanclerz reż. Władimir Gardin
- 1924 Niezwykłe przygody Mr Westa w kraju bolszewików reż. Lew Kuleszow
- 1924 Promień śmierci reż. Lew Kuleszow
- 1926 Matka (Мать) reż. Wsiewołod Pudowkin
- 1927 Koniec Sankt-Peterburga (Конец Санкт-Петербурга) reż. Wsiewołod Pudowkin
- 1928 Żywy trupreż. Fiodor Otsep
- 1929 Wesoły kanarek reż. Lew Kuleszow
- 1929 Nowy Babilon reż. Grigorij Kozincew, Leonid Trauberg
- 1943 W imię Ojczyzny (Во имя Родины) reż. Wsiewołod Pudowkin
- 1946 Admirał Nachimow (Адмирал Нахимов) reż. Wsiewołod Pudowkin
- 1946 Iwan Groźny reż. Siergiej Eisenstein
[edytuj] Scenarzysta
- 1923 Ślusarz i kanclerz reż. Władimir Gardin
- 1924 Niezwykłe przygody Mr Westa w kraju bolszewików reż. Lew Kuleszow
- 1924 Promień śmierci reż. Lew Kuleszow
- 1926 Mechanika mózgu (Механика головного мозга ) reż. Wsiewołod Pudowkin
- 1942 Убийцы выходят на дорогу reż. Wsiewołod Pudowkin
- 1943 W imię Ojczyzny (Во имя Родины) reż. Wsiewołod Pudowkin
[edytuj] Bibliografia
[edytuj] Podmiotowa
[edytuj] Przedmiotowa
- Jelena Bauman, Rostisław Jurieniew - Mała Encyklopedia Kina Radzieckiego, Wydawnictwo Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1987 ISBN 83-221-0446-4
- Rostisław Jurieniew, Historia filmu radzieckiego
- Hal Erickson Vsevolod Pudovkin
