Zrównoważony rozwój

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Zrównoważony rozwój (ZR) to doktryna ekonomii politycznej, zakładająca jakość życia na poziomie na jaki pozwala obecny rozój cywilizacyjny w przeciwieństwie do "żelaznej reguły ekonomii" Malthusa. Istotny i często pomijany przekaz zawiera początek słynnego zdania z raportu WECD z 1987r. (tzw. raport Brudtland, nazwany tak od nazwiska przewodniczącej komisji - Gro Harlem Brudtland) - że "NA OBECNYM POZIOMIE CYWILIZACYJNYM możliwy jest rozwój zrównoważony, to jest taki rozwój w którym potrzeby obecnego pokolenia MOGĄ BYĆ zaspokojone bez umniejszania szans przyszłych pokoleń na ich zaspokojenie." Raport ów dostrzega że cywilizacja osiągnęła poziom dobrobytu możliwy do utrzymania, pod warunkiem odpowiedniego gospodarowania. Model takiej gospodarki zakłada odpowiednio i świadomie ukształtowane relacje pomiędzy wzrostem gospodarczym, dbałością o środowisko (nie tylko przyrdnicze ale także sztuczne - wytworzne przez człowieka) oraz zdrowiem człowieka. Doktryna ZR dąży do sprawiedliwości społecznej poprzez m.in. ekonomiczną i środowiskową efektywność przedsięwzięć zapewnioną m.in. przez ścisły rachunek kosztów produkcji rozciągający się również w bardzo złożony sposób na zasoby zewnętrzne (iiSBE). Szerokie zastosowanie w ekonomii ZR ma teoria dobra publicznego (Tom Tietenberg; Environmental and Natural Resource Economics; Pearson Education; International; 2003).

[edytuj] Rozwój pojęcia

Pojęcie zrównoważonego rozwoju pochodzi pierwotnie z leśnictwa, a stworzone zostało przez Hansa Carla von Carlowitza. Oznaczało ono pierwotnie sposób gospodarowania lasem polegający na tym, że wycina się tylko tyle drzew, ile może w to miejsce urosnąć, tak by las nigdy nie został zlikwidowany, by mógł się zawsze odbudować.

Koncepcja zrównoważonego rozwoju była na początku XIX. wieku propagowana przez wszystkie niemieckie Wyższe Szkoły Leśnicze. Niemieckie leśnictwo cieszyło się wówczas dużym uznaniem na całym świecie, w związku z czym pojęcie to zostało przejęte przez wielu naukowców z innych krajów, od Francji po Włochy. Zostało przetłumaczone na angielski, gdzie była mowa o Sustained Yield Forestry. Określenie „sustainable“ zostało następnie przejęte przez ruch ekologiczny i w latach osiemdziesiątych ponownie wprowadzone do debaty politycznej. Obecnie definicja zrównoważonego rozwoju nie ogranicza się wyłącznie do sfery leśnictwa.

[edytuj] Podstawowe pojęcia związane ze zrównoważonym rozwojem (na podstawie Raportu Brundtland)

Dla prawidłowego zrozumienia, czym jest zrównoważony rozwój, kluczowe są dwa pojęcia (Stappen 2006): koncepcja podstawowych potrzeb oraz idea ograniczonych możliwości, a zwłaszcza wytrzymałości światowego systemu ekologicznego. Definicja Brundtland budowana jest poprzez te dwa pojęcia i brzmi następująco:

„Zrównoważony rozwój to rozwój, który odpowiada potrzebom dzisiejszego pokolenia, nie zagrażając możliwościom przyszłych pokoleń, zaspokajając potrzeby obecne i przyszłe. Bazuje na dwóch podstawowych założeniach:

W pierwszej kolejności należy skupić się na koncepcji potrzeb , w szczególności potrzeb podstawowych najbiedniejszych.
Przy zaspokajaniu aktualnych i przyszłych potrzeb trzeba uwzględnić również ograniczone możliwości, nie ignorować granic wyznaczanych postępowi techniki i społecznego porządku przez środowisko naturalne.“

Z angielskiego oryginału:

„Sustainable development is development that meets the needs of the present without compromising the ability of future generations to meet their own needs. It contains within it two key concepts:

The concept of “needs”, in particular the essential needs of the world`s poor, to which overriding priority should be given; and
The idea of limitations imposed by the state of technology and social organization on the environment ability to meet present and future needs (Brundtland).“

Definicja Brundtland cytowana jest zazwyczaj w skróconej formie (Stappen 2006, s.19). W kręgach specjalistów w małym stopniu dyskutowano do tej pory ideę ograniczonych możliwosci. Swój rodowód wywodzi ona ze znanej opinii Klubu Rzymskiego "Granice wzrostu". Zgodnie z tą opinią w celu zapewnienia dalszej egzystencji życia na Ziemi i możliwosci zaspokajania podstawowych potrzeb wszystkich ludzi i przyszłych generacji, należy zadbać o zrównoważony rozwój wszelkich dziedzin życia i ludzkiej działalności.

W związku z nieścisłościami i niejasnościami definicyjnymi terminu zrównoważonego rozwoju, opisując to pojęcie sięga się często po definicję zawartą w normach i dokumentach Narodów Zjednoczonych ( Oświadczenie z Rio, World Charter for Nature, Stockholm Conference 1972). Zaletą tego sposobu postępowania jest fakt, że definicja ta jest ważna "per se", nie musi być dodatkowo uzasadniana i operacjonalizowana. Brzmi ona następująco:

"Zrównoważony rozwój Ziemi to rozwój zaspokajający podstawowe potrzeby wszystkich ludzi, a jednocześnie dbający o ochronę, zachowanie i odnowę zdrowia i integralności systemów ekologicznych Ziemi, bez ryzyka, że potrzeby przyszłych pokoleń nie będą mogły być zaspokojone, a granice wytrzymałości Ziemi zostaną przekroczone" (Stappen 2006, s. 27-28, tłum. własne).

W wersji angielskiej:

"Sustainable development of the Earth is a development that meets the basic needs of all human beings and which conserve, protect and restore the health and integrity of the Earth's ecosystem, without compromising the ability of future generations to meet their own needs and without going over the limits of long term capacity of the earth`s ecosystem" (Stappen 2006, S.27 ff).

Używając języka ekonomii, można powiedzieć, że zgodnie z ideą zrównoważonego rozwoju społeczeństwo powinno żyć w miarę możliwości "z odsetek", a nie "z kapitału".

Zrównoważony rozwój oznacza, że wzrost gospodarczy prowadzi do zwiększania spójności społecznej (w tym m.in. zmniejszania rozwarstwienia społecznego, wyrównywania szans, przeciwdziałania marginalizacji i dyskryminacji) oraz podnoszenia jakości środowiska naturalnego poprzez m.in. ograniczanie szkodliwego wpływu produkcji i konsumpcji na stan środowiska, ochronę zasobów przyrodniczych.

Zrównoważony rozwój leży w polu zainteresowań wielu organizacji międzynarodowych. Należą do nich m.in. Program Narodów Zjednoczonych ds. Ochrony Środowiska , instytucje Unii Europejskiej (Parlament Europejski, Komisja Europejska, Europejski Komitet Ekonomiczno - Społeczny).

Zrównoważony rozwój stanowi ważny element systemu prawa międzynarodowego. Do najważniejszych dokumentów prawnomiędzynarodowych ujmujących problematykę zrównoważonego rozwoju należą: Agenda 21, Konwencja o Dostępie do Informacji, Udziale Społeczeństwa w Podejmowaniu Decyzji oraz Dostępie do Sprawiedliwości w Sprawach Dotyczących Środowiska.

W Polsce zasada zrównoważonego rozwoju zyskała rangę konstytucyjną - została zapisana w art. 5 konstytucji RP.

W języku potocznym pojęcie to zyskuje w zależności od kontekstu nieco inne znaczenia: często używane jest jako synonim zachowań "proekologicznych", zaś w środowiskach biznesowych jest utożsamiane z sukcesem i innowacyjnością.

Zobacz też: Ekorozwój, Światowy Szczyt Zrównoważonego Rozwoju (Johannesburg 2002).