Staro egipatsko kraljevstvo

From Wikipedia

Dinastije faraona
starog Egipta

predinastički Egipat

protodinastički period

rani dinastički period

1. 2.

Staro kraljevstvo

3. 4. 5. 6.

prvi prelazni period

7. 8. 9. 10.

11. (samo Teba)

srednje carstvo

11. (ceo Egipat)

12. 13. 14.

drugi prelazni period

15. 16. 17.

Novo carstvo

18. 19. 20.

treći prelazni period

21. 22. 23. 24. 25.

kasni period

26. 27. 28.

29. 30 31.

grčko-rimski period

ptolomejska Rimsko carstvo

Staro kraljevstvo, Staro carstvo ili Stara država je naziv koji se obično daje periodu 3. milenijuma pne. kada je Egipat dosegao svoj prvi kontinuirani vrhunac u razvoju civilizacije i drugim dostignućima. To je bio prvi od tri tzv. perioda "Kraljevstav" , koji označavaju zenit drevne civilizacije u Dolina Nila (drugi su Srednje kraljevstvo i Novo kraljevstvo). Za Staro kraljevtsvo se uglavnom drži da pokriva period vremena kada su Egiptom vladali faraoni od Treće pa do Šeste dinastije (2575 pne.–2134. pne.). Mnogi egiptolozu u Staro kraljevstvo također ubrajaju memfišku Sedmu i Osmu dinastiju kao nastavak uprave centralizirane u Memfisu. Staro kraljevstvo je slijedio period nejedinstva i relativnog kulturnog nazadovanja koji egiptolozi nazivaju Prvi prijelazni period Egipta.

Kraljevska prijestolnica Egipta za vrijeme Starog kraljevstva se nalazila u Memfisu gdje je Djoser ustoličio svoj dvor. Staro kraljevstvo se, međutim, najbolje zna po velikom broju piramida, koji su u to vrijeme građene kao faraonske grobnice. Iz tog razloga se Staro kraljevstvo često naziva "Doba piramida."

[uredi - уреди] Početak: Treća dinastija

Prvi slavni faraon Starog kraljevstva bio je Djoser (2630–2611. pne.) iz Treće dinastije, koji je naredio izgradnju prve piramide (Stepenasta piramida) u novok memfiškoj nekropoli Saqqari. Važna ličnost u doba Djoserove vladavine je bio njegov vezir Imhotep, koji je nadgledao izgradnju te nekropole.

U toj eri su nekoć nezavisne egipatske države postale poznate tek kao nome kojima je vladao faraon. Istovremeno su bivši vladari svedeni na guvernere i prisiljeni raditi na prikupljanju poreza. Drevni Egipćani su u ovo doba vjerovali kako im faraon može osigurati godišnje poplave Nila o kojima je ovisila žetva. Također su za sebe držali da su izabrani narod, "odnosno jedina istinski ljudska bića na zemlji" ^[1].

[uredi - уреди] Zlatno doba: Četvrta dinastija

Staro kraljevstvo i njegova vladarska moć su svoj vrhunac dosegli pod Četvrtom dinastijom, koja je započela sa Sneferuom (2575–2551 pne.). Koristeći više kamenja nego ijedan drugi faaon, on je sagradio tri piramide: tajanstvenu piramidu u Meidumu (neuspjelu), slavnu Zakrivljenu piramidu u Dahshuru (još jedan neuspjeh) i malu Crvenu piramidu, također u Dashuru.

Sneferua je naslijedio njegov slavni/zloglasni sin Khufu (2551–2528. pne.), koji je sagradio Veliku piramidu u Gizi. Kasnija egipatska literatura ga opisuje kao okrutnog tiranina koji je nametnuo prisilni rad svojim podanicima kako bi dovršio piramidu. Nakon Khufuove smrti njegovi sinovi Djedefra (2528–2520. pne.) i Khafra (2520–2494. pne.) su možda bili u svađi. Potonji je sagradio drugu piramidu i (po predaji) Sfingu u Gizi. Nova otkrića sugerirau kako je Sfingu možda sagradio Djedefra kao spomenik Khufuu.

Kasniji kraljevi Četvrte dinastije su bili kralj Menkaura (2494–2472. pne.), koji je sagradio najmanju piramidu u Gizi i Shepseskaf (2472–2467. pne.).

[uredi - уреди] Opadanje i propast: V-VIII dinastija

Peta dinastija je počela s Userkhafom (2465–2458. pne.), koji je započeo reforme koje će oslabiti faraona i centralnu vlast. Nakon njegove vladavine su započeli građanski ratovi jer moćni nomarsi (regionalni guverneri) više nisu pripadali kraljevskoj porodici. Građannski rat je doveo do slabljenja jedinstva države i njene uprave, te doveo do gladi. Ali regionalna autonomija i građanski ratovi nisu bili jedini razlog opadanja. Masivni građevinski projekti Četvrte dinastije su premašili financijske i demografske kapacitete države, te tako u korijenu oslabili Kraljevstvo.

Konačni udarac je predstavljalo naglo i kratkotrajno zahlađenje u regiji koje je dovelo do drastičnog smanjenja padavina između 2200. i 2100. pne., te tako spriječilo normalno plavljenje Nila. Rezultat su bile decenije gladi i kaosa. Natpis na grobu Ankhtifija, vođe iz Prvog prijelaznog perioda, describes the state of the country at the end of the Old Kingdom:

Cijeli Gornji Egipat je umirao od gladi, a ljudi su jeli svoju djecu...