ไตรภูมิพระร่วง

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี

ไตรภูมิพระร่วง เรียกกันในหลาย ๆ ชื่อ ทั้ง ไตรภูมิพระร่วง เตภูมิกถา และไตรภูมิกถา (ฉบับราชบัณฑิตยสถานใช้ "ไตรภูมิกถา") เป็นวรรณคดีพุทธศาสนาที่แต่งในสมัยสุโขทัยประมาณปี พ.ศ. 1882 โดย พระยาลิไทย ซึ่งรวบรวมจากคัมภีร์ในพระพุทธศาสนา มีเนื้อหาเกี่ยวกับโลกสันฐานที่แบ่งเป็น 3 ส่วน หรือ ไตรภูมิ ได้แก่ กามภูมิ รูปภูมิ และอรูปภูมิ

วรรณคดีเรื่องนี้มีเนื้อหาที่เกี่ยวข้องกับคติความเชื่อของไทยเป็นจำนวนมาก อาทิ เรื่อง นรก สวรรค์ การเวียนว่ายตายเกิด ทวีปทั้งสี่ (เช่น ชมพูทวีป ฯลฯ) ระยะเวากัปปกัลป์ กลียุค การล้างโลก พระศรีอาริย์ มหาจักรพรรดิราช แก้ว 7 ประการ ฯลฯ

ไตรภูมิกถาหรือ ไตรภูมิพระร่วงมีการแบ่งเนื้อหาในแต่ละบทแต่ละตอน ดังนี้

1. นรกภูมิ
2. ติรัจฉานภูมิ
3. เปรตภูมิ
4. อสุรกายภูมิ
5. มนุสสภูมิ
6. ฉกามาพจรภูมิ
7. รูปาวจรภูมิ
8. อรูปาวจรภูมิ
9. อวินิโภครูป
10. กัลปวินาศและอุบัติ
11. นิพพานกถา

วรรณกรรมที่เกี่ยวข้องกับไตรภูมิ นอกจากนี้ เช่น ไตรภูมิโลกวินิจฉัย เรื่องเล่าจากไตรภูมิ สมุดภาพไตรภูมิ ฯลฯ