Bileşik zamanlı fiiller

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Bu sayfanın Vikipedi standartlarına ulaşabilmesi için
düzenlenmesi gerekmektedir.
Bu madde Eylül 2006 tarihinden beri etiketli olarak durmaktadır.

Bileşik zamanlı fiiller, herhangi bir haber ya da dilek kipi ekinden sonra, ek fiilin -dı (idi), -miş (imiş), -se (ise) biçimlerinden birini alarak çekimlenen fiillerdir.

Konu başlıkları

1 Türleri

[değiştir] Türleri

Bileşik zamanlı fiiller üçe ayrılır:

[değiştir] Hikaye Bileşik Zamanı

Haber ya da dilek kiplerindeki fiillerden birine -dı eki getirilerek yapılır. Bu ek ünlü uyumuna ve ünsüz benzeşmesine göre değişerek -dı, -du, -dü, -ti, -tu, -tü olur. Hikaye bileşik zamanı, eylemin geçmişte yapıldığını hikaye ederek anlatır:

Tahtayı ben sil- er -im.

Bu cümledeki silmek fiili, geniş zaman eki -er ile kişi eki -im' i almıştır. Basit zamanlıdır.

Tahtayı ben sil - er - di - m

                     fiil   geniş    hikaye    kişi
                             zaman   eki            eki
                               eki

Bu cümledeki silmek fiili ise önce geniş zaman eki -er daha sonra hikaye bileşik zaman eki -di ve kişi eki -m’i almıştır. Bileşik zamanlıdır

Hikaye Basit zaman bileşik zaman

Di’li geçmiş zaman sil-di-m sil-di-y-di-m

Miş’li geçmiş zaman sil-miş-im sil-miş-ti-m

Şimdiki zaman sil-li-yor-um sil-iyor-du-m

NOT:Emir kipinin hikaye bileşik zamanı yoktur.

[değiştir] Rivayet Bileşik Zamanı

Haber ya da dilek kiplerinden birine -miş eki getirilerek yapılır. Bu ek ünlü uyumuna göre değişerek -mış, . -muş, -müş olur.

Rivayet bileşik zamanı, eylemin başkasından duymuş gibi anlatımıdır:

Tahtayı hep ben sil - er - miş - im

          fiil    geniş    rivayet    kişi

zaman eki eki

eki

                                                                                         Rivayet
                                        Basit zaman                         bileşik zamanı

Miş’li geçmiş zaman sil-miş-im sil-miş-miş-im

Gelecek zaman sil-ecek-im sil-ecek-miş-im

Gereklilik kipi sil-meli-y-im sil-meli-y-miş-im

NOT:Di’li geçmiş zaman ve emir kipinin rivayet bileşik zamanı yoktur.

[değiştir] Şart Bileşik Zamanı

Haber kipinde fiillerden birine -se eki getirilerek yapılır. Bu ek ünlü uyumuna göre -sa olur. Şart bileşik zamanı, eylemin yapılışını başka bir eylemin yapılışına şart koşar:

Yarın bize gel - ir - se - n sevinirim fiil geniş şart kişi

                                     zaman   eki    eki
                                     eki

Şimdiki zaman sil-i-yor-um sil-i-yor-sa-m

Miş’li geçmiş zaman sil-miş-im sil-miş-sem

Glecek zaman sil-ecek-im sil-ecek-sem

NOT: Dilek kiplerinin şart bileşik zamanı yoktur. Hikaye ve rivayet bileşik zamanlarına

ekfiilin -se biçimi eklenirse “katmerli bileşik zaman “”oluşur:

sil - iyor - du - ysa - m, sil - ecek - miş - se – m

"http://tr.wikipedia.org../../../b/i/l/Bile%C5%9Fik_zamanl%C4%B1_fiiller.html"'dan alındı

Sayfa kategorileri: Vikipedi düzenle Eylül 2006 | Türkçe dil bilgisi