Destan
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Destan milletlerin hayatında büyük yankılar uyandırmış (savaş, göç, istilâ gibi) tarihî olayların (yangın, salgın hastalık, sel, deprem gibi) toplumsal ve doğal olayların çağdan çağa aktarılmış, aktarılırken de hayal unsurlarıyla oluşmuş, süslenmiş, değiştirilmiş manzum söylenceleridir. Destanlar, Araplar'da "esatir", Batı'da "myth" olarak adlandırılır. Destanlar ikiye ayrılır; Yapay ve Doğal Destanlar. Yapay Destanlar yazarı belli olan bir destan türü iken, Doğal Destanlar anonimdir, yani yazarı belli değildir. Destanlar İslamiyet öncesi Türk Edebiyatı katagorisine aittirler.
Destanlar 3 safhadan oluşur:
- Halkın benliğinde iz bırakan olaylar ve bunda oynayan kahraman,
- Olayın ağızdan ağıza geçmesi,bencede
- Yazıya daha sonradan geçirilmesidir.küçük
Milletlerin toplumu derinden etkileyen, tarihi önem arz eden önemli olaylarını (doğal afetler, savaşlar, göç, yangın vb.) konu edinirler. Çoğu kez manzum olurlar. Tarih, etnografya, folklor gibi bilimler destanlarki bilgilerden yararlanır.
Türk destanları, kâinatın, insanın, kadının ve erkeğin yaradılışı; Türk milletinin doğuşu, çeşitli Türk devletlerinin kuruluş gelişme, çöküşleri, zafer ve yenilgileri gibi konularla beraber pek çok sebep açıklayıcı efsaneyi de içinde barındırır. Bütün dünya edebiyatlarında olduğu gibi Türk edebiyatının da ilk örnekleri destanlardır.
İslamiyetten Önceki Türk Destanları
1.Altay - Yakut Yaradılış Destanı
2.Sakalar Dönemi
a.Alp Er Tunga Destanı
b.Şu Destanı
3.Hun Dönemi Oğuz Kağan Destanı
4.Gök Türk Dönemi
a.Bozkurt Destanı
b.Ergenekon Destanı
5.Uygur Dönemi
a. Türeyiş Destanı
b. Göç Destanı
İslamiyetin Kabulunden Sonraki Türk Destanları
1.Karahanlı Dönemi Satuk Buğra Han Destanı
2.Kazak-Kırgız Kültür Dâiresi Manas
3.Türk-Moğol Kültür Dâiresi Cengiz-name
4.Tatar-Kırım Timur ve Edige Destanları
5.Selçuklu-Beylikler ve Osmanlı Dönemleri
a. Seyid Battal Gazi Destanı
b. Danişmend Gazi Destanı
c.Köroğlu Destanı
