Fakir Baykurt
Vikipedi, özgür ansiklopedi
| Fakir Baykurt | |
|---|---|
 |
|
| Doğum tarihi | 15 Haziran 1929 |
| Ölüm tarihi | 11 Ekim 1999 |
| Doğum yeri | Türkiye / Burdur |
| Mesleği | Yazar |
Konu başlıkları |
[değiştir] Biyografi
Fakir Baykurt(Asıl adı Tahir'dir) 15 Haziran 1929'da Burdur Akçaköy'de doğdu, 11 Ekim 1999'da Almanya'nın Essen kentinde öldü.
Türk edebiyatının önde gelen yazarlarından olan ve edebiyatta gerçekçi yaklaşımı benimseyen Fakir Baykurt 1929'da Burdur'da doğdu. 1943'te Akçaköy İlkokulu'nu, 1948'de Gönen Köy Enstitüsü'nü bitirdikten sonra köy öğretmenliği yaptı. 1955'te Gazi Eğitim Enstitüsü'nü bitirdi; Sivas, Hafik ve Şafşat'ta Türkçe öğretmeni olarak çalıştı. Demokrat Parti döneminde öğretmenlikten alınarak pasif bir göreve getirildi. 1958'de Cumhuriyet gazetesinde yayımlanan ilk romanı Yılanların Öcü nedeniyle hakkında kovuşturma açıldı. 1960 askeri darbesinden sonra ilköğretim müfettişliğine getirildi. 1962-63 yıllarında ABD Bloomington Indiana Üniversitesi'nde ders araçları konusunda uzmanlık eğitimi gördü. Türkiye Öğretmenler Sendikası'nın (TÖS) kuruluş çalışmalarına katıldı ve başkanlığını yürüttü. Türkiye Öğretmenler Dernekleri Milli Federasyonu (TÖDMF) genel başkanlığına seçildi. Türkiye çapındaki ilk öğretmenler boykotuna (1969) katıldığı için bir kez daha açığa alındı. 1971'deki askeri müdahaleden sonran uzun süre tutuklu kaldı. Milli Folklor Enstitüsü uzmanlığı, ODTÜ halkla ilişkiler ve yayın müdürlüğü, Kültür Bakanlığı danışmanlığı (1978) görevlerinde bulundu. 1979'da Duisburg'a gönderilerek Yabancı Çocuk ve Gençlerin Teşviki ve Bölgesel Çalışma Kurumu'nda eğitim uzmanı olarak çalıştı. 1996'da emekli oldu.
Fakir Baykurt edebiyat yaşamına şiirle başladı (1945). Şiirlerini, toplumcu gerçekçi bir yaklaşımla yazdığı kısa öyküler ve köy notları izledi. Yeditepe, Yücel, Varlık, Fikirler, Kaynak, İmece, Yazın, Sanat Olayı, Cumhuriyet, Evrensel, Yön yazılarını yayımladığı dergi ve gazetelerden bazılarıdır. Baykurt, 1955'te çıkan ilk kitabı Ç'de, Seçilmiş Hikâyeler ve Beraber dergilerinde yayımladığı öykülerini topladı. Sonraki öykü kitapları Efendilik Savaşı (1959), Cüce Muhammet (1964), Anadolu Garajı (1970), İçerdeki Oğul (1974), ile Yılanların Öcü (1959), Irazcanın Dirliği (1961), Tırpan (1970) gibi romanlarında köy yaşamını, köylünün bilincindeki ve bilinçaltındaki isteklerini, tepkilerini ve çelişkilerini yansıttı.
Bunu yaparken halka mal olmuş deyiş özelliklerine ve deyimlere de yer verdi. Bir dönem göç sorunun ele alarak Almanya'daki Anadolu insanının değişim süreci içinde yeniden biçimlenmesinin getirdiği sıkıntıları, farklı bir kültüre uyum sağlamak için gösterilen çabaları çok boyutlu bir şekilde aktardı. Yapıtları edebi değerinin yanısıra toplumbilim ve halkbilim yönünden zengin bir kaynak olarak da görülen Baykurt'un kullandığı dil doğal, yalın, şiirsel bir halk Türkçesi olarak değerlendirildi. Tırpan ile 1970 TRT ve 1971 TDK ödüllerini, Can Parası (1973) ile Sait Faik Hikâye Armağanı'nı, Kara Ahmet Destanı'yla Orhan Kemal Roman Armağanı'nı kazanan yazarın Yılanların Öcü adlı yapıtı 1961'de Metin Erksan, 1985'te Şerif Gören tarafından filme çekildi.
Fakir Baykurt 18 Nisan seçimlerinde Özgürlük ve Dayanışma Partisi'nin İzmir 2. bölge milletvekili adayı oldu.
Fakir Baykurt 11 Ekim 1999 Almanya'nın Essen kentinde öldü. Cenazesi, 1977'den beri yaşadığı Duisburg'da düzenlenen bir törenden sonra İstanbul'a getirilerek Zincirlikuyu Mezarlığı'nda toprağa verildi.
[değiştir] Eserleri
[değiştir] Romanları
- Yılanların Öcü (1954)
- Irazcanın Dirliği (1961)
- Onuncu Köy (1961)
- Amerikan Sargısı (1967)
- Tırpan (1970)
- Köygöçüren (1973)
- Keklik (1975)
- Kara Ahmet Destanı (1977)
- Yayla (1977)
- Yüksek Fırınlar (1983)
- Koca Ren (1986)
- Yarım Ekmek (1997)
- Kamlumbağalar (1980)
[değiştir] Öyküleri
- Çilli (1955)
- Efendilik Savaşı (1959)
- Karın Ağrısı (1961)
- Cüce Muhammet (1964)
- Anadolu Garajı (1970)
- On Binlerce Kağnı (1971)
- Can Parası (1973)
- İçerdeki Oğul (1974)
- Sınırdaki Ölü (1975)
- Gece Vardiyası (1982)
- Barış Çöreği (1982)
- Duirsbug Treni (1986)
- Bizim İnce Kızlar (1992)
- Dikenli Tel (1998)
[değiştir] Toplum ve Eğitim Yazıları
- Efkar Tepesi (1960)
- Şamaroğlanları (1976)
- Kerem ile Aslı (1974)
- Kale Kale (1978)
- Kamlumbağalar (1980)
[değiştir] Çocuk Kitapları
[değiştir] Şiir
- Bir Uzun Yol
- dostluga akan siirler
[değiştir] Aldığı ödüller
- 1958 Yunus Nadi Roman Ödülü (Yılanların Öcü)
- 1970 TRT Sanat Ödülleri (Tırpan)
- 1970 TRT Sanat Ödülleri (Sınırdaki Ölü)
- 1971 Türk Dil Kurumu Roman Ödülü (Tırpan)
- 1974 Sait Faik Hikâye Armağanı (Can Parası)
- 1978 Orhan Kemal Roman Armağanı (Kara Ahmet Destanı)
- 1979 Tiyatro 79 Dergisi tarafından Yılın Oyunu Ödülü ([[Sakarca])
- 1980 Avni Dilligil Tiyatro Ödülü ([[Tırpan])
- 1984 Berlin Senatosu Çocuk Yazını Ödülü (Barış Çöreği)
- 1985 Alman Endüstri Birliği (BDI) Yazın Ödülü (Gece Vardiyası)
- 1998 Sedat Simavi Roman Ödülü (Yarım Ekmek)
- 1998 Yaşam Radyo Ustalara Saygı Onur Ödülü
- 1999 Pir Sultan Abdal Derneği Ödülü
