Farmakoloji
Vikipedi, özgür ansiklopedi
<Farmakoloji (Eski Yunancada: farmakon (φάρμακον)=ilaç; logos(λόγος)=bilim demektir) günümüzdeki anlamıyla canlı organizmadaki (deney hayvanı ve insan) ilaç etkilerini ve canlı organizmaya alınan ilaçların yazgısını inceleyen bir bilim dalıdır. Yeni sentezlenmiş veya bitkilerden ayrıştırılmış maddelerin etkilerini biyolojik yazgısını laboratuvar çalışmaları ile deney hayvanlarında, klinik araştırmalar ile insanlarda inceleyerek ilaç geliştirme çalışmalarına katkı veren bir tıp ve eczacılık bilimidir. Diğer bir deyişle, ilaçların yapımından, kullanıma sunulmasına, ilaçlar ile biyolojik dizgeler arasındaki etkileşimleri inceleyen bilim dalıdır. Farmakoloji, deneyleri ve canlılar üzerindeki araştırmalardan klinik uygulamaya değin uzanan bu karmaşık ve yoğun süreci birçok alt dalı ve yardımcı bilim dalları ile yakından bağlantılı yürütür.
Konu başlıkları |
[değiştir] Farmakolojinin kısa tarihçesi
[değiştir] Farmakoloji alt dalları
- Farmakodinami : İlaçların canlılardaki (insan veya deney hayvanı) etkileri ile etki mekanizmalarını araştırır. İlaçların organizmaya ne yaptığı sorusuyla ilgilenir.
- Farmakokinetik : İlaçların canlı (insan veya deney hayvanı) vücuttaki emilimini, dağılımını, dönüşümünü ve vücuttan atılmasını inceler. Organizmanın ilaca ne yaptığı sorusuna cevap arar.
- Klinik farmakoloji: İlaçların insan organizması üzerindeki etkilerini ve insan vücudundaki yazgısını ele alır.
- Farmakoterapi : Hastalıkların tedavisinde ilaçların uygulanmasını konu alır. Konusu itibarı ile klinik farmakolojiye benzer
- Nörofarmakoloji: İlaçların sinir sistemi üzerindeki etkilerini inceleyen farmakoloji alt dalıdır.
- Psikofarmakoloji: İlaçların canlı psikolojisi ve davranışları üzerindeki etkilerini inceler.
- İmmünofarmakoloji: İlaçların canlıların bağışıklık sistemleri üzerindeki etkilerini inceler.
- Endokrin Farmakoloji: İlaçların canlıların endokrin sistemi, diğer bir deyişle hormonlar üzerindeki etkilerini inceler.
- Kardiyovasküler Farmakoloji: İlaçların kalp damar (dolaşım) sistemi üzerindeki etkilerini inceler.
- Kronofarmakoloji: İlaçların canlılardaki etkilerinin çeşitli zaman dilimleri içindeki değişimlerini inceler. Diğer bir deyişle ilaç etkisinin kronobiyolojik değişimini ele alır.
- Biyokimyasal farmakoloji: İlaçların canlıların biyokimyasal özellikleri üzerindeki etkilerini inceler.
- Moleküler farmakoloji: İlaçların canlılarda moleküler düzeydeki etki ve davranışlarını ele alır
[değiştir] Farmakolojiye yardımcı bilim dalları
[değiştir] Eczacılık bilim dalları
- Toksikoloji : Bir görüşe göre Farmakoloji'den alt dal olarak doğup gelişen bu bilim dalı ilaçlar ve diğer kimyasal maddelerin canlı organizmalardaki zararlı (toksik) etkilerini inceler. Zehirbilim olarak da tanımlanmaktadır.
- Farmakognozi:
- Farmasötik kimya veya Medisinal Kimya
- Farmasötik teknoloji:
[değiştir] Tıp bilim dalları
- Anatomi
- Fizyoloji
- Patoloji ve Fizyopatoloji
- Histoloji ve Sitoloji
- Dahiliye ve Tüm alt dalları
- Mikrobiyoloji
- Biyokimya
[değiştir] Diğer temel bilim dalları
[değiştir] İlâçların elde edildiği kaynaklar
1.Bitkiler:
Günümüzde ilaçlar bir çok bitkisel kaynaklardan elde edilmektedir.Afyon alkoloidleri, kalp glikozidleri, enzimler, selüloz, yağlar, esanslar bunların başşlıcalarıdır. İlaç yapımında bitkilerin kök, gövde,, yaprak, çiçek, tohum, kabuk vb. kısımları kullanılır.
2. İnsanlar ve Hayvanlar:
Hormıonlar, serumlar, enzimler, gamma glugobin gibi...
3.Mikroorganizmalar:
Küf mantarından elde edilen penisilinler, bazı antibiyotikler gibi...
4.Sentetik Maddeler:
Tabii kaynaklıl ilaçların daha bol ve daha ucuz olarak elde edilmesi zehirli ilaçların geliştirilmesi ilaçların yan etkilerinin azaltılaması amacıyla labaratuar ortamında sentez yoluyla elde edilen ilaçlardır.sülfonomidler,bazı hormonlar, eter, yarı sentetik penisilinler gibi...
5.Radyoaktif İzotopolar:
Hastalıkların teşhiş ve tedavisinde, tıbbi araştırmalarda kullanılır.
6.İnorganik Maddeler:
İyot, demir, kalsiyum, sodyumklorür gibi...
[değiştir] Farmakoloji ile ilgili temel eserler
- Kayalp SO. Rasyonel Tedavi Yönünden Tıbbi Farmakoloji, Ankara.
