Gordian III

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Gordian III

Marcus Antonius Gordianus Pius (20 Ocak 225 - 11 Şubat 244) 238 - 244 arası (Gordian III olarak bilinen) Roma İmparatoru. Gordian I'in kızı ve Gordian II'nin kızkardeşi Antonia Gordiana'nın oğludur. Babasını adı bilinmemektedir ve kendi adını 238'de dedesinden almıştır.

[değiştir] Yükselişi

Genç Gordian'ın Büstü.

Alexander Severus'un, Roma eyaleti Aşağı Germanya'nın başkenti Moguntiacum'da (şimdi Mainz) öldürülmesinin ardından, Maximinus Thrax Roma Senatosu ve halkın çoğunluğunun güçlü muhalefetine rağmen imparatorluğu ilan etti. Yanıt olarak Roma bir isyanı göze aldı ve Gordian'ın dedesi ve dayısı Gordian I ve II, Afrika Eyaleti'nde müşterek imparatorluklarını ilan ettiler. İsyanları, Numidia valisi ve Maximinus Thrax'ın sadık destekçilerinden Cappellianus tarafından, bir ay içerisinde bastırıldı. Gordian I ve II öldü ancak hatıraları halkın belleğinde, barış sever edebiyat adamları ve Maximinus'un zalimliğinin kurbanları olarak sevgiyle anıldı.

Bu sırada, Maximinus Roma'ya doğru ilermekteydi ve Senato Pupienus ve Balbinus'u müşterek imparatorlar olarak seçti. Bu senatörler çok popüler insanlar değillerdi ve Roma halkı hala Gordian I'in yazgısının şokundaydı, bu durumda Senato genç Gordian'ı Marcus Antonius Gordianus olarak yeniden adlandırdı ve Sezar konumuna yükselterek imparatorluk varisi yaptı. Pupienus ve Balbinus, Maximinus'u aslında tam olarak bir kaç Roma Lejyonunun özelliklede Maximinus'u öldüren [[Parthica II]]'nın ihaneti sayesinde bozguna uğrattı. Ancak onların müşterek imparatorlukları popüler kargaşalarla , askeri rahatsızlıklar ve Roma'yı 238 Haziranında yakıp kül eden büyük bir yangınla başladı. 29 Temmuz'da Pupienus ve Balbinus, Praetorian Muhafızlar'ca öldürüldü ve Gordian tek başına imparatorluğunu ilan etti.

[değiştir] Saltanatı

Gordian'un Sabina Tranquillina, Augusta ile evliliğini kutlamak için basılmış sikke.

Yaşından dolayı, İmparatorluk yönetimi Roma senatosu ile ilişkileri kontrol eden aristokrat aileler tarafından sürdürüldü. 240'da Sabinianus Afrika eyaletinde isyan etti ancak durum hemen kontrol altına alındı. 241'de Gordian, yeni "praetorian prefect"'i Timesitheus'un kızı Furia Sabina Tranquillina ile evlendi. Praetorian muhafızların başı ve İmparatorun kayınpederi olarak Timesitheus, kısa bir süre sonra de facto( fiili) olarak Roma İmparatorluğunu yöneticisi haline geldi.

3. yüzyıl'da, Roma sınırları, Germen kabilelerin Ren ve Tuna nehirlerini, Sasani Krallığınında Fırat'ı geçerek saldırılarını artırması sonucu zayıflamaya başladı. Perslerin Shapur I komutasında Mezopotamya'yı işgal etmesi üzerine genç imparator Janus Tapınağı'nın kapılarını Roma tarihinde son defa açtırdı ve doğuya büyük bir ordu gönderdi. Sasani'ler (243) Resaena Savaşı'nda bozguna uğratıldılar ve Fırat nehrinin gerisine sürüldüler. Sefer başarılıydı ve orduya katılmış olan Gordian kayınpederi açıklanamayan bir şekilde öldüğünde düşman topraklarına bir işgali planlıyordu. Timesitheus olmadan seferin ve İmparatorun güvenliği riskliydi. Arab Philip olarakda bilinen Marcus Julius Philippus, bu dönemde yeni Praetorian Prefect'i oldu ve sefere devam edildi. 244 başlarında Persler karşı saldırıya geçtiler. Pers kaynaklarına göre savaş bugünkü Felluce (Irak) yakınlarında yapıldı ve Roma'nın büyük bozgunu ve Gordian III'ün ölümüyle sonuçlandı. Roma kaynakları bu savaştan bahsetmez ve Gordion'un uzakta Fırat'ın akıntısında boğulduğunu iddia eder. Antik kaynaklar sık sık Zaitha (Qalat es Salihiyah Suriye) de halefi Philip tarafından öldürüldüğünü söylesede Gordian'ın ölüm nedeni bilinmemektedir.

Gordian'un genç ve iyi yapısı, dedesi ve amcasın ölümleri ve başka bir gaspçının ellerinde son bulan kendi trajik yazgısı ona Romalıların ölümsüz takdirini bahşetmiştir. Yeni imparatorun muhalefetine rağmen Gordian, ölümünden sonra halkın isyanını önlemek için Senato tarafından tanrılaştırıldı.