Haram
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Haram, İslam dini terimi. Din kurallarına aykırı olan, dini bakımdan kesinlikle yasak olan eylemleri tanımlar. Arapça kökenli bir sözcüktür. Bugün Türkçe'de genel anlamda "yasak" manasında ve diğer dinlerde yasak olan davranışları tanımlamakta da kullanılır.
Haram İslam dininde Allah’ın (fıkıh bağlamında 'Şâri'nin') yapılmamasını mutlak biçimde emrettiği fiillere verilen genel isimdir. Örneğin; içki içmek, zulmetmek veya adam öldürmek haramdır.
İslam'da haramlar ayet ve hadislerle Müslümanlara bildirilmiştir. Örneğin:
- "De ki: "Rabbim, ancak açık, gizli bütün hayasızlıkları, her türlü günahı, haksız yere isyanı ve Allah'a, hiçbir zaman bir delil indirmediği herhangi birşeyi ortak koşmanızı ve Allah'a bilmediğiniz şeyler yakıştırmanızı yasakladı." (A'râf suresi, 33)[1]
Konu başlıkları |
[değiştir] İslam'da haram kavramı
Haramların iki çeşidi vardır: haram liaynihi ve haram ligayrihi. Yalın bir şekilde haram liaynihi kendisinden dolayı haramken, içki içmek veya adam öldürmek gibi, haram ligayrihi başkasından dolayı harama denk gelir, faizli satış yapmak gibi. Açıklamak gerekirse, haram liaynihide konu olan nesne veya fiil bizzat haramken, haram ligayrihiye konu olan nesne veya fiil bizzat haram değilken başka bir unsur sebebiyle haram olur: faizli satış yapmakta, asıl fiil olan satış yapmak haram değilken, faiz haram olduğu için, satışta faiz varsa satış fiili haram olmaktadır.
İslam hukukçuları genelde kat’î (kesin) veya zannî (kesin olmayan) delil(ler)le bir şeyin yapılmamasının istenmesinin kâfi olduğuna kanaat getirmişse de Hanefilere göre bir şeyin haram olabilmesi için mutlaka delilin (veya delillerin) kat’î olması gerekir[2].
Haramın zıddına, yani yapılmasına izin verilen fiile, mübah denir. Mübaha zaman zaman helâl dendiği de olur.
[değiştir] Haram olan söz ve davranışlar
[değiştir] Yenilmesi ve içilmesi haram olan şeyler
- Leş: Kazara (düşerek vs.) veya doğal nedenlerle ölmüş hayvanları yemek haramdır. Başka hayvanlar tarafından öldürülmüş hayvanları yemek de haramdır. Ancak avcı olarak yetiştirilmiş hayvanlar tarafından avlanan hayvanları yemek haram değildir. Kurt vs. gibi hayvanların (canavar) saldırısına uğramış hayvanlar ölmeden kesilirlerse haram değildirler. (Bakara 173, Maide 3-4)
- Kan: (Bakara 173, Nahl 115)
- Domuz eti: Kur'an'a göre domuz eti yemek kesinlikle haramdır. Genel kabule göre Müslümanlar domuzdan üretilmiş yağ, aroma gibi her türlü yan mamülü de yemekten ve kullanmaktan sakınırlar. Bununla birlikte domuz eti olmamak kaydıyla diğer dinlere mensup kimselerin hazırladığı yiyecekleri yemek haram değildir. (Bakara 173, Maide 5, Nahl 115)
- Allah'tan başkası adına kesilen (kurban edilen) hayvanlar: (Bakara 173, Enam 121, Nahl 115)
- İçki: Kur'an'a göre içki içmek haramdır (Maide 90). Bununla birlikte Kur'an'da şarap olarak tanımlanan içkinin o dönemin alkollü içeceği olduğu ve birçok çeşidi olduğu için genel olarak tüm alkollü içeceklerin kastedildiği kabul edilir.
- Doğru yollardan kazanılmamış kazanç: Doğru ve dürüst yollardan kazanılmamış kazançlar ve bunlarla sağlanan yiyecek ve içecekler haramdır (Bakara 168).
Zaruriyet durumlarında haram olan şeylerden bir miktar yenilmesinde ve içilmesinde dinen sakınca yoktur (Bakara 173, Nahl 115).
[değiştir] Kaynakça
- ^ E. Hamdi Yazır, Kur'an'ın Türkçe Meâli, Araf Suresi, 33. ayet
- ^ s.127, “Fıkıh Usûlü”, Fahrettin Atar, M.Ü. İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, Nu. 24, 1988, İstanbul.
