Itrî

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Buhurizade Mustafa Itri (D.1630-1640?İst. Ö. 1711?-1712?İst.)

17. yüzyıl büyük Türk bestekarı. Asıl adı Mustafa olup Itri mahlasıdır. Çiçekçilik ve Meyvecilikle uğraştığı için bu mahlası almış olduğu söylenir. Ustaları arasında Hafız Post, Nasrullah Vakıf Halhali, Kasım Paşalı Koca Osman Efendi, Derviş Ömer Efendi gibi 17. yüzyıl bestecileri vardır. Çağının kaynakları mevlevi olduğunu söylemektedir. Mevlevi ayinlerinde okunan bir Rast ayin bestelemiş olduğundan bu rivayetlerde haklılık payı olabileceği düşünülmektedir.

Hayatı müddetince bir çok padişah ve devlet adamından himaye görmüş olup bunlardan en önemlileri IV. Mehmet ve Gazi Giray Han'dır. Devlet adamlarına yakınlığı nedeniyle bir dönem esirciler kethüdalığı yapmış, sarayda da musiki dersleri vermiştir. Mezarı divan şairi Şeyhi'nin yazdığına göre Yenikapı Mevlevihanesi'ndedir. Ancak mezar taşı kaybolduğundan yeri konusunda bugün bir bilgi bulunmamaktadır.

[değiştir] Sanatı

Itri yaşamı boyunca şairlik, hattatlık ve bestekarlık gibi sanatlarla uğraşmıştır. Ancak hiç şüphe yok ki onun bugün ki ününün sebebi bestekarlığıdır. Bestelerinde daha çok Nabi, Baki, Nazım, Naili, Nefi, Hafız gibi Türk ve Fars divan şairlerinin şiirlerini kullanmıştır.

Eserleriyle bir çığır açmış ve kendinden önceki tüm bestekarlardan farklı olmuştur. Türk Klasik Musikisi'nin esas çizgilerini o çizmiş ve Türk Müziği'ni diğer doğu müziklerinden ayıran özellikleri kazandırmıştır. O sanatının büyüklüğü ve önemi bakımından ancak Abülkadir Meragi ve Hammâmîzade İsmail Dede Efendi ile mukayese edilebilir.

[değiştir] Eserleri

Itri'nin Neva Kâr'ı Klâsik Türk Müusikisi repertuarının en yetkin eseri olarak kabul edilmektedir. Makamsal geçkiler, ezgilerin zengin ve orjinalliği bu eseri bir baş yapıt haline getirmiştir. Kâr'ın sözleri Hafız'a aittir. Yine Segâh Yürük Semaisi olan "Tûti-i Mûcize ne desem lâf değil" çok bilinen ve seslendirilen bir eserdir. Eserin güftesi Nefî'nindir.

Itrinin küçük formda (şarkı, türkü, köçekçe vs.) hiçbir eseri günümüze kadar gelememiştir. Eserlerin tümü büyük formlardadır. Dini musikinin de çok önemli eserleri yine Itri'ye aittir. Bunlar arasında Segah Bayram Tekbiri, Segah Salat-ı Ümmiye, Cuma Salatı, Rast Mevlevi Naatı çok meşhur olup bütün İslam Dünyasında meşhurdur.