Jumbo (fil)

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Jumbo (yaklaşık 1860-15 Eylül 1885); New York'a varışı, 1882

Jumbo (*yaklaşık 1860; † 15 Eylül 1885) Fillerin Kralı olarak adlandırılır, tüm zamanların en ünlü fili.1861 de Habeşistan'dan önce Paris'e ,sonra Londra'ya daha sonrada ABD'ye gelir. Her yerde topluluk mıknatısı olmuştur. 1885'de bir lokomotif ile çarpışması sonucu ölmüştür. İsmi, tüm Dünya'da büyük kelimesi ile özdeşleşmiş ve eş anlamlısı olmuştur. Bu isim bu anlamda varlığını, bugüne kadar sürdürmüştür.

[değiştir] Kökeni

1861 yılında yakalandığında genç fil yaklaşık 1 yaşında ve bir metre boyundaydı. Bayernli koleksiyoncu Johann Schmidt 'ın aracılığla ,türdeşleriyle birlikte Paris'e getirilerek Jardin des Plantes'e yerleştirildi.1865 yılında boyu 125 cm olduğunda, aynı yılın 26 Haziran'ında bir gergedan ile değiştirilerek Londra Hayvanat Bahçesine getirildi.

[değiştir] Kariyeri

Martin Schongauer:Bakır üstüne fil işlemesi

Jumbo ve bakıcısı Matthew Scott; London/New York, 1885

Jumbo Büyük Britanya 'ya canlı olarak gelen ilk Afrika filiydi. Ayrıca Avrupada bulunan üçüncü fildi. Bir bakır üzerine, Martin Schongauer (1450 - 1491) kulaklarından afrika fili olduğu anlaşılan bir fil resmetmişti. XIV. Louis 1668 de Portekiz Kralından aynı şekilde Afrika kökenli bir fil hediye olarak almıştı.

[değiştir] Londra

Jumbo Londra'da, rivayete göre bakıcısı Matthew Scott 'dan , Swahili dilinde "Merhaba" anlamına gelen ismini alır. Jumbo takip eden 16 yılda Londra Zoo'nun önemli unsuru olarak gelişir. Etkileyici boyutta metrelerce büyüyerek ,toplumun ve sırtına binen çocukların eğlencesi haline gelir. Londra'da ikamet ettiği süre diliminde bir milyondan fazla çocuğu taşımış olduğu tahmin edilir. Bunlar arasında Winston Churchill , Theodore Roosevelt ve çok sayıda Avrupalı asilzadenin çocukları da vardır. Basında dikkat çekici bir şekilde ses getirince, Jumbo Büyük Britanya'da son derece popüler olmuştur.

Cinsel olgunluğa erişmesiyle Jumbo, düzenli aralıklarla Musht diye adlandırılan ve bügüne kadar tam olarak araştılımamış olan bir duruma geliyordu. Normalde çok sakin olan Jumbo bu evrede çok kontrol dışı hatta kötü oluyordu. Kafesini sallıyor , yanına bakıcısı Scott'dan başkasını yaklaştırmıyor, kendisine sunulan dişi fil Alice 'de ilgisini uyandırmıyordu. Bu yüzden çocukların Jumbo'nun üstüne binmesi zamanla çok tehlikeli bulundu. Hayvanat bahçesi yönetimi, acil durum halinde vurulması iznini verdi.

Bu zaman diliminde Amerikalı sirk direktörü Phineas Taylor Barnum, Londra Hayvanat Bahçesi yönetimine Jumbo için o zamanlar önemli bir miktar olan 10.000 dolarlık bir teklif yaptı. Bu teklif kabul edildi. Bunun üzerine millet çalkalandı. Toplumun önemli şahsiyetleri (mesela John Ruskin), ticari anlaşmanın haklılığı konusunun incelenmesi için adli proses başlatsalarda kazanan Barnum oldu.

[değiştir] Amerika

P. T. Barnum (1810-1891)

24 Mart 1882 tarihinde Jumbo Assyrian Monarch gemisiyle yola çıkar ve yanında bakıcısı Matthew Scott ile beraber 9 Nisan 1882 de Amerika'ya ayak basar ve bir bando takımı tarafından karşılanır. Bir sirk geçişi ile Broadway üzerinden Madison Square Garden'a yürür.

Sirk direktörü Barnum, Asya fillerinin aksine afrika fillerinin öğrenme kabiliyetleri gelişmediğinden, hiçbir şekilde sanatsal icraatlar beceremeyen bir fil almıştı. Ancak Barnum, devasa hayvanın sadece takdimi ile Kanada'dan ABD 'ye uzanan üç yıllık bir turne ile 9 milyon insanı çekmeyi başarmıştır. Barnum Jumbo'yu Tom ve Thumb isminde iki cüce fil ile birlikte kendi inşa ettiği Palast-araba ile seyahat eder. Dev hayvanın takdimini şaşkınlıkla izleyen seyircilerden ve sırtına binen çocuklardan paralar kazanır. Üç yıl gibi bir zamanda yarım milyon dolar gibi bir kazanca ulaşır.

15 Eylül 1885 Jumbo Ontario St. Thomas istasyonunda,bir lokomotif ve 2 vagonun raydan çıkmasıyla yaşanan kazada hayatını kaybeder. Aynı şekilde lokomotif makinisti de ölür.