Pelasg

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Antik Yunanca metinlerde adı geçip (Pelasgoí, Pelasgós, Pelasgion - Πελασγικόν), Helen kavimleri gelmeden önce ana vatanları olan Kuzey ve Orta Yunanistan’da Girit ve Ege adalarında yaşayan bir halkın adıdır. Yunan kaynaklarında MÖ 5-4. yüzyıllarda adları geçmekteyse de zamanla asimile olmuşlardır. Pelasgların Yunanlıların anlamadıkları bil dil konuştukları bilinmekteyse de bu dilin Hint-Avrupa ail ailesinden olup olmadığı, Yunan, Romen ^[1], Arnavutça hatta Türk dillerinin atası olup olmadığı genellikle milliyetçi bakış açılarıyla tartışılmıştır.

Konu başlıkları

1 Tarihçe
- 1.1 Klasik kaynaklarda Pelasg
2 Köken Teorileri
3 Arkeolojik bulgular
4 Pelasg dili
5 Notlar
6 Kaynakça
7 Dış bağlantılar

[değiştir] Tarihçe

Pelasg’lar büyük ihtimalle Helen’lerin barbar olarak tanımladığı kavimlerden birisiydi (Lidya’lı, Thrak veya Phonecian gibi), Hellenler’e karşı yaptıkları savaşta toprak-larını da kaybetmişlerdir. Homer’in destanlarında (MÖ 8. yüzyıl) Pelasg’ların Efir, Güneydoğu Trakya, Argos, Pelopenez ve Girit’in yerli halkı olduğunua dair deliller bu-lunmaktaysa da hiçbir Yunan kaynağında Doğu Karadeniz’den Pelasg bölgesi olarak bahsedilmemektedir. Tabii ki bu durum, Hellenlerin dillerini anlamadıkları Pelasglar hakkında yeteri kadar bilgi sahibi olmamalarından dahası henüz Karadeniz’i keşfetmediklerinden de kaynaklanıyor olabilir.^[2]

[değiştir] Klasik kaynaklarda Pelasg

Apollodorus, The Library 1. 9. 18, 2. 1. 1, 2. 4. 4; Apollodorus, The Library, "Epitome" 6. 15, 6. 15b; Apollonius Rhodius, Argonautica 1. 14, 1. 580, 1. 906, 1. 1024, 2. 1239, 3. 1323, 4. 243; Calli-machus, On the Bath of Pallas 51; Callimachus, Hymn to Delos 284; Callimachus, Hymn to Demeter 25; Homer İlyada 2. 681, 2. 840, 10. 429; Homer, The Odyssey 19. 177; Hyginus, Fabulae 16; Nonnus, Diony-siaca 29. 34, 47. 479, 47. 534, 47. 568, 47. 720; Ovid, Methamorphoses 7. 133, 12. 7, 12. 19, 12. 612, 13. 13, 13. 128, 13. 268, 3. 572, 14. 562 ^[3]

Bunun üzerine Yunanlılar’dan en güçlü olanları hangileridir diye bilgi toplamaya başladı. Aldığı bilgilere göre, Lakedaimonlular’la Atinalılar’dı, biri Dorlar’ın başında geliyordu, öbürü İonialılar’ın. Yunanistan’ın üstün ırkları bunlardı, İonialılar Pelasg’dan iniyorlardı. Dorlar ve Hellenler’den. Pelasglar topraklarından hiç ayrılmamışlardı (Herodot, Histories I. 56.1)
Minos, Miken ve Pelopenez uygarlıklarını yaratan Achaean’lierden birisi olan Halikarnas’lı Herodot, Pelasglar’ın dilini anlamamaktadır (I. 57-58).

[değiştir] Köken Teorileri

[değiştir] Anadolu

Çatalhöyük'te yapılan kazıların sonucunda James Mellaart (1955) ve F. Schachermeyr (1979) Pelasgların MÖ 4.000'li yıllarda Anadolu'dan Ege Denizi'ne göç eden Hint-Avrupa dil ve kültürüne sahip olmayan bir halk olmadığını iddia etmenin yanında Yunan soy ve kültürünün oluşumunda etkili olduklarını iddia etmişlerdir:

Yunanca'da bu dilden ödünçlenilern pek çok kelime bulunmaktadır.
Yunanistan'da Yunanca kökenli olmayan mevki adları (sonu "-nth-" ile biten Corinth, Probalinthos "-ns-" ile biten Tiryns, "-tt-" ile biten Attica, "-ss-" ile biten Larissa gibi)bulunmaktadır.
Yunan mitolojisindeki pek çok efsane ve tanrı (özellikle tanrıçalar) diğer Hint-Avrupa halklarınınkinden derin farklılıklar içermektedir
Bugünkü Yunanistan coğrafyasında en tanınmış örneği Limni adasında bulunan başka dillerde yazılmış taş yazıtlar bulunmuştur. Bunlarda Etrüsk yazıtlarında kullanılan Eski İtalik alfabeye benzeyen Batı Yunan alfabesi kullanılmıştır.

Anadolu'nun yerli dillerinde (Pala dili ve Luwi dili gibi) kullanılan "-ss-" sesi gerekse Parnassus (Hititçe parna "ev") benzeri Anadolu kökenli pek çok toponim modern yazarlar tarafından tartışılmaya devam etmektedir. MÖ 7-3 yüzyıllar arasında yaşamış Etrüsklere ait 80 iskeletten alınan DNA örnekleri, Etrüsklerin genetiğinin bugünkü Anadolu Türkleri ile ilişkili olabileceğini ve Anadolu toplumunda sanılanın aksine birkaç bin yıllık genetik süreklilik olabileceğini göstermiştir. ^[4] Etrüskler gibi Anadolu kökenli olması muhtemel Pelasglar'ın varlığına dair fiziki bulguların azlığı tüm tahminlerin teori düzeyinde kalmasına sebep olmaktadır.

[değiştir] Helen

Pelasglar ve Helenler sonraki kuşak Yunanlıların atası olmuşsa da klasik metinlere farklı yorumlarda getirilmiştir. Bunlar:

Pelasglar'a yakıştırılan Barbar kelimesinin iki anlamı olduğu "Hellen olmayan" ve "Helen kültürüne henüz vakıf olmayan. Bazı araştırmacılar Herodot'un ^[5] bu bölümde "dil değişimi" derken gerçekte "lehçe değişimi" demek istediğini iddia etmişlerdir. ^[6]

[değiştir] Diğer teoriler

Fransız yazar Zacharie Mayani (1899,-) Etrüskleri Arnavutlarla ^[7] ilişkilendirmiş ve Limni yazıtının bu bağlamda değerlendirmiştir.
Türk araştırmacı Polat KayaLimni taşının Türk diliyle ilişkisini ortaya koyan bir çalışma yapmışsa da otoriteler tarafından kabul görmemiştir.
.G. Tseretheli, R.V. Gordeziani, M. Abdushelishvili, ve Dr. Zviad Gamsakhurdia gibi Gürcü araştımacılar Pelasglarla Kolhis halkları ve kültürü arasında bağlantı kurmuşlardır. Hattiler gibi Kafkasya kökenli halkların Anadolu'ya Hint-Avrupalılardan önce geldiği düşünüldüğünde akla yakın gelmekteyse de ispat edilmemiştir.
Bulgar dilbilimci Georgie Pelasgları Trak halkıyla ilişkilendirmiştir.
Romen araştımacı Nicolae Densusianu Pelasgları proto-Latince konuşan bir halk olarak tanımlamış ve Dacia Preistorica adlı çalışmasında Limni taşını çözümlemeye çalışmıştır.

turktayfa teknoindir webgezgini

[değiştir] Arkeolojik bulgular

Limni adasında, 1885 yılında Kaminia’da Pelasg’lara ait olduğu sanılan bir yazıt bulunmuş ve bugün Atina National Museum’da sergilenmektedir. Bazı araştırmacılar bu yazıtın ardından Pelasg dilinin Thrak, Etrüsk hatta Türk ^[8] diliyle benzerlikleri olduğuna dair bazı teoriler ortaya atmıştır.

[değiştir] Pelasg dili

Hesihio’nun bugün unutulan Pelasg dilinden Yunanca’ya geçen bazı kelimeleri içeren sözlüğünden alıntı:

aleifo - bulaştırdım
asamindos - banyo 
astu – köy adı 
atembo - darıldım 
afnos - servet
balios - beyaz
bretas - heykel 
gaia, ga – toprak, bölge 
deyo - (toprağı) sularım 
dunamai - yapabilirim 
eiko – geri çekilirim
elaion - yağ 
derapne – ev, konut 
ide - orman 
lahe - çukur 
neos - tapınak 
pyndax – vazonun dibi 
pyrgos – kule

[değiştir] Notlar

^ Dacia Preistorica, by Nicolae Densusianu in english
^ Özhan Öztürk. Karadeniz, 2005. s. EK XIII
^ Bibliografi derleme: Özhan Öztürk. a.g.e EK XIII
^ http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?artid=1181945
^ Herodot 1.57
^ (Herodotus on the Pelasgians and the Early Hellenesve htt[p://www.dur.ac.uk/Classics/histos/1998/harrison.html Herodotus' Conception of Foreign Languages]
^ The Etruscans Begin to Speak (1961, translated by Patrick Evans 1962).
^ Polat Kaya'nın teroileri 1997

[değiştir] Kaynakça

Özhan Öztürk. Karadeniz: Ansiklopedik Sözlük. 2. Cilt. Heyamola Yayıncılık. Istanbul. 2005. ISBN 975-6121-00-9.
HERODOTOS. Herodot Tarihi. (2002), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. İstanbul
J.A.R Munro, Pelasgians and Ionians, The Journal of Hellenic Studies, 1934 - JSTOR
M.G. Abdushelishvili. The genesis of the aboriginal population of the Caucasus in the light of anthropological data, Tokyo, 1968
Milan Budimir, The Greeks and Pelasti (1950)
Milan Budimir, Pelasto - Slavica (1956)
Nicolae Densusianu, Dacia Preistorica Bucharest 1913
Jean Faucounau, Les Proto-Ioniens : histoire d'un peuple oublié & Les Origines Grecques à l'Age de Bronze, Paris 2001 & 2005
E.J. Furnee. Vorgriechisch-Kartvelisches: Studium zum ostmediterranen Subtrat nebst einem Versuch zu einer neuen pelasgischen Theorie, Leuven-Louvian, 1979
Rismag Gordeziani. Pre-Grecian and Georgian, Tbilisi, 1985 (in Georgian, German summary)
Donald A. Mackenzie, Myths of Crete and Pre-Hellenic Europe, 1917 reviewed
J. Melaart. The Neolithic of the Near East, London, 1975
F. Schachermeyr. Die Ägäische Frühzeit. Forschungsbericht über die Ausgrabungen im letzten Jahrzehnt und über ihre Ergebnisse für unser Geschichtsbild. Bd. I. Die Vormykenischen Perioden des Griechischen Festlandes und der Kykladen, Vienna, 1979
Akaki Urushadze. The Country of the Enchantress Media, Tbilisi, 1984, 25 pp (in Russian and English)
Aristeidē P. Kollia. "Arvanites kai hē katagōgē tōn Hellēnōn : historikē, laographikē, politistikē, glōssologikē episkopisē , Athens : [A.P. Kollias], 1985, [i.e. 1986]
Robert d’Angély: "L’ENIGME"
Robert d'Angély. Des Thraces & des Illyriens à Homère Nicariu, Corsica : Cismonte è Pumonti, c1990
Robert d'Angély. Grammaire albanaise comparée Paris : [Solange d'Angély], 1998
Nermin Vlora Falaschi. L'Etrusco lingua viva Roma : Bardi, 1989
Giuseppe Catapano. Thot Parlava Albanese Roma : Bardi, 1988
Marchiano Stanislao. I Pelasgi e la loro lingua (1888)
Mathieu Aref. Albanie ou l'incroyable odyssée d'un peuple préhellénique (2003)
Mathieu Aref. Grèce : (Mycéniens = Pélasges) ou la solution d'une énigme (2004)
A. Fol. Trakijskijat orfizam, Sofia, 1986
V. Georgiev. Trakite i tehnijat ezik, Sofia, 1977