Sözcük

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Anlamlı ses ya da ses birliğine "sözcük" veya "kelime" denir.

Konu başlıkları 1 Türkçe'de Sözcük Türleri 2 Sözcüğün Tanımı 3 Kaynakça 4 Bibliyografya

[değiştir] Türkçe'de Sözcük Türleri

[değiştir] Sözcüğün Tanımı

Bir sözcük, anlam yüklenen, az çok birbirine sıkı sıkı bağlı bir ya da daha fazla biçimbirimden (morfem) oluşan, ses değeri taşıyan dil birimidir. Sözcükler, bir kök ve ona bağlı bir ya da daha fazla ekten oluşabilir. Sözcükler bir araya gelerek sözcük öbekleri, cümlecik ve cümleleri meydana getirirler.

Sözcükle ilgili dil bilgisi kitaplarında çok farklı tanımlamalar vardır.

• "İki ucuna birer boşluk verilerek yazılan dil birimi"^[1]

• Ad ya da İsim
• Önad ya da Sıfat
• Adıl ya da Zamir
• Belirteç ya da Zarf
• İlgeç ya da Edat
• Bağlaç
• Ünlem
• Eylem ya da Fiil

Bu söcük türlerinden ilk yedisi ad soyludur. Eylemler ise kendi içinde önemli bir sözcük türünü oluşturur.

Sözcük türleri içinde en önemlileri ad ve eylemlerdir. Jean Deny, Türkçe'deki sözcük türlerini ad, eylem ve ilgeç olmak üzere üçe ayırır. Bu temel ayrım Türkçe için genelde kabul gören bir anlayışı gösterir. Çünkü, dilin anlatım yapısının temelinde yapılan bir iş vardır, bir de işi yapan kişi bulunur. Ad işi yapanı, eylem işin yapılışını bildirir. Öteki sözcük türleri ise yalnızca ad ve eylemin anlamlarını tamamlar.

Türkçe'de sözcük türleri birbirinden kesin çizgilerle ayrılmaz. Aynı sözcük ad, sıfat, belirteç, ünlem gibi görevleri üstlendiği için söcük türlerini sınıflandırmak zordur. Bu konuda en geçerli ve kolay çözüm, sözcüklerin cümle içerisindeki anlam ve işlevlerine bakmaktır. bu nedenle, br sözcük bir sözcük türünde dondurulmamalı, cümle içerisimdeki anlam ve işleyişine göre değerlendirmelidir.^[2]

[değiştir] Kaynakça

1. ^ Nadir Engin Uzun (1998), Dilbilgisinin Temel Kavramları(Türkçe Üzerine Tartışmalar), Ankara, s.28-29
2. ^ Türkçe Dilbilgisi, Mehmet Hengirmen, 2005

[değiştir] Bibliyografya

• AKSAN, Doğan (Hazırlayan) (1983), Sözcük Türleri, TDK, Ankara, 2. Baskı, 288 s.
• BANGUOĞLU, Tahsin (1940), Ana Hatları ile Türk Grameri, İstanbul.
• BANGUOĞLU, Tahsin (1986), Türkçenin Grameri, TDK, Ankara, 2. Baskı, 628 s.
• BİLGEGİL, Kaya (1984), Türkçe Dilbilgisi, Dergâh Yayınları, İstanbul
• BOZKURT, Fuat (1995), Türkiye Türkçesi, Cem Yayınevi, İstanbul, 552 s.
• DEMİRAY, Kemal (1964), Türkçe Dilbilgisi, Ankara.
• DENY, Jean (1992), Grammaire de la Langue Turque, Dialecte Osmanli, Paris, 1920, 1216 s.
• DEVELİ, Hayati (2001), Osmanlı Türkçesi Kılavuzu 1-2, Kitabevi.
• DENY, Jean (1941), Türk Dili Grameri, (Osmanlı Lehçesi), Çev.: ELÖVE, A.U., İstanbul
• DENY, Jean (1995), Türk Dili Gramerinin Temel Kuralları, (Çeviren: Oytun ŞAHİN), TDK, Ankara, XII+164 s.
• DİLMEN, İbrahim Necmi (1930), Türkçe Gramer, İstanbul, 2 cilt.
• EDİSKUN, Haydar (1992), Türk Dilbilgisi, Remzi Kitabevi, İstanbul, 4. Baskı, 407 s.
• ELÖVE, Ali Ulvi (Çeviren), (Jean DENY) (1941), Türk Dili Grameri (Osmanlı Lehçesi), TDK, İstanbul, XXII+1142+İlâve Doğru-Yanlış Cetveli)+XLI+A-G (İçindekiler).
• EMRE, Ahmed Cevat (1945), Türk Dilbilgisi, TDK, İstanbul, XIX+613 s.
• ERGİN, Muharrem (1985), Türk Dil Bilgisi, Boğaziçi Yayınları, İstanbul, 5. Baskı, XXVIII+407 s.
• GABAIN, Annamarie (1988) , Eski Türkçenin Grameri, (Çeviren: Mehmet AKALIN), TDK, Ankara, XXIII+313 s.
• GENCAN, Tahir Nejat (1966), Dilbilgisi, TDK, İstanbul, XV+412 s, (2001), Ayraç Yayınları .
• GÖĞÜŞ, Beşir (1969), Faydalı Dilbilgisi, I-II-II, İstanbul
• GÖKNEL, Yüksel (1974), Modern Türkçe Dilbilgisi, İzmir
• GRÖNBECH, K. (1995), Türkçenin Yapısı, (Çeviren: Mehmet AKALIN), TDK, Ankara, 148 s.
• HACIEMİNOCLU, M. Necmettin (1984), Türk Dilinde Edatlar, Milli Eğitim Bak., İstanbul, 3. Baskı, VIII+335+1 s.
• HACIEMİNOĞLU, Necmettin (1991), Türk Dilinde Yapı Bakımından Fiiller (En Eski Türkçeden Çağdaş Türk Şivelerine Kadar), Kültür Bak., Ankara, 279 s.
• HACIEMİNOĞLU, Necmettin (1991), Türk Dilinde Yapı Bakımından Fiiller, Kültür Bak. Yay., Ankara
• HATİBOĞLU, Vecihe (1981), Türk Dilinde İkileme, TDK, Ankara, 2. Baskı, 120 s.
• KOÇ, Nurettin (1996), Yeni Dilbilgisi, İstanbul.
• KONONOV, A. N (1956)., Grammatika Sovremennogo Turetskogo Literaturnogo Yazıka, Akademiya NAUK SSSR Institut Vostokovedeniya, Moskva-Leningrad, 569 s.(Tıpıkbasım (2001), Multilingual, İstanbul)
• KORKMAZ, Zeynep (1994), Türkçede Eklerin Kullanılış Şekilleri ve Ek Kalıplaşması Olayları, TDK, Ankara, Üçüncü baskı, X+92 s.
• KORNFILT, J. (1997), Turkish, London:Routledge.
• KUTLUK, İbrahim (1976), Sözcük Türleri I, (D. AKSAN-N.ATABAY-S.ÖZEL ile), Ankara
• LEWIS, G.L. (1967), Turkish Language, Oxford Universitiy Press.
• MUNGAN, Güler (2002), Türkçede Fiillerden Türetilmiş İsimlerin Morfolojik ve Semantik Yönden İncelenmesi, Simurg Yayınları.
• ÖZEL, Sevgi (1976), Sözcük Türleri II, (D. AKSAN-N.ATABAY ile), Ankara.
• ÖZEL, Sevgi (1977), Türkiye Türkçesinde Sözcük Türetme ve Birleştirme, Ankara.
• SWIFT, Llyod B. (1963), A Reference Grammar of Modern Turkish, Indiana University, Bloomington, Mouton and Co. The Hague, Netharlands, 267 s.+4 Analyses (Tables).
• TEKİN, Talat (1994), Türkoloji Eleştirileri, Doruk Yayınları, Ankara.
• TİMURTAŞ, Faruk K. (1987), Osmanlı Türkçesi Giriş I (Eski Yazı—Gramer—Aruz—Metinler), Umur Reklamcılık ve Matbaacılık, İstanbul, 9. Baskı, XVI+232+176 s.
• TİMURTAŞ, Faruk K., Osmanlı Türkçesi Grameri III (Eski Yazı ve İmlâ—Arapça—Farsça—Eski Anadolu Türkçesi), Umur Reklamcılık ve Matbaacılık, İstanbul, 3. Baskı, XV+469 s.
• TİMURTAŞ, Faruk K. (1983), Osmanlı Türkçesi Grameri III , (5. Baskı), Umur Reklâmcılık, İstanbul
• UNDERHILL, R. (1976), Turkish Grammar, Mass:The MIT Press.