T.B.M.M. 1. Dönem
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Büyük Millet Meclisi Birinci Dönem milletvekillerinin seçiminde iki dereceli bir seçim sistemi uygulandı. Birinci aşamada; halk tarafından, milletvekili seçecek delegeler seçildi. Ayrıca belediye meclis üyeleri ile Müdafaa-i Hukuk örgütlerinin yerel yönetim üyeleri de delege kabul edildi. Bu delegeler de ikinci bir seçimle milletvekillerini seçtiler. Seçilen milletvekillerinin ve İstanbul'un işgali ile işgal güçlerinin baskısı ile kapatılan Meclis-i Mebusan üyelerinden 92'sinin katılımı ile 23 Nisan 1920'de 1. Dönem çalışmaları başladı. Daha sonra bugünkü Yunanistan topraklarından 1, Malta sürgünleri arasından da 14 mebusun katılımı gerçekleşti. Son Osmanlı Meclis-i Mebusanı (1920)'nın gayrimeşru tarzda kapatılmasıyla mebuslar arasında Ankara'ya doğru toplu bir hareket cereyan etmiş olması, ve katılanlara Meclis-i Mebusan Başkanı'nın da dahil olması, o günkü şartlarda Büyük Millet Meclisi'nin hukuki geçerliliği açısından büyük önem taşımıştır.
Türkiye'nin 66 vilayet veya sancağında düzenlenen şuralarda seçilen temsilciler arasından Ankara'ya geleceğini ve Meclis'e katılacağını bildirenler içinde yolda şehit edilenler ve Ankara'ya geldikten sonra istifa edenler olmuştur. Seçilmiş, ancak Ankara'ya gelmemiş temsilciler de bulunmaktadır.
T.B.M.M. 1. Dönem'in özellikleri arasında olağanüstü şartlarda faaliyete geçmiş olması, ihtilal meclisi olması, kuvvetler birliği esasına dayanması (yasama, yürütme ve yargıyı şahsında toplaması), bakanları ayrı ayrı ataması ve azletmesi en başta sayılabilir. Meclis Başkanı (Gazi Mustafa Kemal Paşa) aynı zamanda yürütmenin başıdır.
Meclis üyeleri zamanla, kişisel ve fikri konumlarına göre, kabaca 3 temel gruba ayrılmıştır. Kalpaklılar, yeni bir devlet ve hükümet kurma düşüncesi içinde olanlar; Sarıklılar, Şeriat hükümlerinin idareye hakim olması düşüncesi içinde olanlar; Fesliler, Osmanlı hukukunun korunması düşüncesi içinde olanlar bu gruplaşmalara verilen tanımlardır.
1. Dönem milletvekillerinin 288'i yüksek öğrenim görmüş, 94'ü orta öğrenim mezunu kişilerden oluşmaktaydı. Meslek dağılımı şu şekildeydi: 162 serbest meslek, 133 devlet memuru, 54 asker, 32 din adamı, 30 aşiret reisi, 7 teknik eleman, 16 sağlık görevlisi, 2 Reji görevlisi. Toplam 378 milletvekilinin 162'si birden fazla dil bilgisine sahipti.
Üstlendiği misyonun yanısıra, 1. Dönem meclisi, demokratik ve parlamenter hasletlerinin derinliği ile de dikkat çekmektedir. Öncesinde 2 ayrı tarih kesitinde Meşrutiyete dayalı parlamenter sistem tecrübesi olduğu, hatta Tanzimat'tan itibaren Danışma Meclisi tarzı yapılanmaların Osmanlı devlet kültürüne girdiği dikkate alınırsa, 1920'lerde Türk insanının meclis yolu ile yönetme ve yönetilme birikiminin mevcut olduğu da burada belirtilmelidir.
[değiştir] T.B.M.M. 1. Dönem Milletvekilleri
- Ana madde: T.B.M.M. 1. Dönem Milletvekilleri listesi
