Vikipedi:Taksokutu

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Bu madde taksonomi kutularının nasıl okunacağı konusunda fikir vermektedir.

Bir "taksonomi kutusu oluşturmak ya da girmek" konusunda yardım almak için ilgili İngilizce maddeye bakabilirsiniz. Bu konuda fikir belirtmek ve fikir alış verişinde bulunmak ya da bir makaleye taksonomi kutusu eklenmesini istiyorsanız şu İngilizce bağlantıyı izleyin.

Taksonomi kutuları, bir canlının ya da canlılar grubunun bilimsel sınıflandırmadaki yerine ilişkin tablolardır. 2005 yılı itibarıyla İngilizce Wikipedia'da 10.000'den fazla taksonomi kutusu bulunmaktadır.

Taksonomi kutularının nasıl okunacağı, sağdaki tablo (Colorado potato beetle başlıklı maddede yer alan taksonomi kutusu) ile örneklenmeye çalışılırsa;

1. Kutunun üzerindeki başlık canlının bilinen (dildeki adı veya bilimsel adı) adıdır.
2. Bir çok tür için, bu satır türün korunma durumu'ünü göstermektedir. Bu satır, bu türün hayatta kalma olasılığının göstergesi olarak okunabilir. Bu tabloya göre "The Colorado potato beetle" "Secure"dür: yani yakın zamanda bu türün yaşamını sürdürebilmesini engelleyebilecek bir risk bulunmamaktadır. Yokolma tehlikesi bulunan türler için, Wikipedia'da IUCN Red List of Threatened Species bağlantısında yer verilen "status"ler kullanılır.
3. Türün tipik bir üyesinin resmi
4. Taksonomi kutusunun bu ve izleyen kısmı, söz konusu (maddeye konu olan) canlının ya da canlının bilimsel sınıflandırmasına, canlılar dünyasındaki yerine ilişkindir. Burada, canlının ait olduğu taksonomik birim belirtilmiştir. Taksonomi konusunda bir anlaşmazlık ya da belirsizlik söz konusu olduğunda, bu kısımda güncel olarak bilinen taksonomi kullanılmaktadır.
5. Sınıflamanın sol kısmında canlının takson basamakları, sağ kısmında ise bu canlıya ilişkin taksonlara yer verilmiştir. Tür ortak özelliklere sahip olan ve kendi aralarında döllenerek üreyebilen canlıları içeren bir populasyondur. Birbiri ile ilişkili türler topluluğu cins olarak adlandırılır. Birbiri ile ilişkili cinsler ise bir familyaya mensuptur. Taksonomide genellikle, bu tabloda olduğu gibi yedi ana takson kullanılmaktadır ancak daha kapsamlı bilgi verilmek istendiğinde daha küçük taksalara da yer verilebilmektedir. Örneğin, familya ile cins arasında "alt aile"ye de yer verilebilmektedir.
6. Binominal isimlendirme, bir türün bilimsel adını gösterir. Bir türün binominal adı türün ait olduğu cins ve türün adından oluşur. İki isimli (binominal) adlandırmada kullanılan isimin başka bir canlı için de kullanılmayan bir isim olmasına dikkat edilmelidir. Yani, bilim adamları Colorado potato beetle'dan bahsederken Leptinotarsa decemlineata ismini kuşku duymadan kullanabiliyor olmalılar. Biyologlar iki isimli sınıflamada bazı kodlar kullanılar. Bu kodlar sınıflamada tekliği sağlar (bkz. International Code of Zoological Nomenclature). İkili adlandırmada Latince ya da Latin alfebesi kullanılır (Bu, bilimsel sınıflandırma çalışmalarının oldukça revaşta olduğu dönemde 18. yüzyıl bilimsel yayınlarda genellikle Latince kullanılmış olmasından kaynaklanmaktadır).

Bu sayfa başka bir dilden çevrilmektedir. Çeviriye kalınan yerden devam edebilirsiniz. Çeviriyi başlatan kişiyle iletişime geçip sayfanın durumunu sorabilirsiniz. Sayfanın geçmişinden  sayfa üzerinde çalışanları görebilirsiniz. Çevirilecek yazıyı görmek için gerekirse değiştire tıklayınız.

1. İkili ismin altında o ismi veren kişinin adı bulunur — organizmanıyı açıklamasıyla beraber ilk defa yayınlayan kişi (veya böyle bir açıklamayı referans gösteren kişi). Bu durumda Leptinotarsa decemlineata ismi ilk olarak Amerikan doğabilimcisi Thomas Say (1787–1843) tarafından ilk cildi 1824'te yayınlanan American Entomology, or Descriptions of the Insects of North America yayınında bahsedilmiştir. İsmin parantez içinde olmaması türün hala Thomas Say'ın ilk belirttiği genus altında olduğununun gösterfesidir. (Parantez içersinde olması o türün şu an farklı bir genus'a ait olduğunu gösterir.)
2. The species appears again in abbreviated form. Above the species are the "higher taxa" to which it belongs:
3. The genus Leptinotarsa contains more than 30 species of beetle, the most well-known being the Colorado potato beetle and the False potato beetle, Leptinotarsa juncta.
4. Chrysomelidae is the family of leaf beetles. This family contains more than 35,000 described species of plant-eating beetles.
5. Coleoptera is the order of beetles, containing more than 350,000 described species. Beetles have a pair of hard wing-cases (elytra) which cover their true wings.
6. Insecta is the class of insects, containing more than 800,000 described species. Insects have three segments (a head, a thorax, and an abdomen) and six legs.
7. Arthropoda is the phylum of arthropods, which have a segmented body, jointed legs and a hard exoskeleton.
8. Animalia is the kingdom of animals, which are multicellular, generally capable of locomotion and responsive to their environment.

It should be emphasized that the scientific classification of an organism is a scientific hypothesis. It may be confirmed or refuted by new evidence. A new study may demonstrate that the Colorado potato beetle is not a single species, but a group of very closely related but separate species; perhaps a cryptic species complex. A taxonomist may look in detail at the species in the family Chrysomelidae and propose a new classification splitting that family into several smaller ones.