Ğäräp älifba däreslege
Wikipedia'dan
Ğäräp älifbasın öyränü öçen bersäğätlek däres bu.
[üzgärtü] Däreslek
Ğäräp ímlası belän tanışqaç, Ğäräpçä yazarğa öyränü öçen berär ike genä säğät kiräk. İñ ciñele ul kiläse süzlärne töylek aşa cíıp qaraw. Künekmägän töylek caylawı belän xäreflärne kertü ciñelräk bulu öçen, Windows 2000/2003/XP sistemeneñ üzendä bulğan, töylekne monitorda kürsätä torğan, «On-screen Keyboard» atlı yärdämçe programın cibärü faydalı bula'la, aña qarap xäreflärne cíu uñaylıraq. Sanaqta älbättä Ğäräp xärefläre belän töylek caylawı quyılğan bulırğa tieş. Windows'nıñ «WordPad» programın cibärep kiläse, süz äyteleşenä qarap alarnı cíıp qaríq.
- © Bu süzlek Ğälimä Xaris bastırğan «Ğäräp tele älifbası» atlı däreslek azağınnan alındı.
[üzgärtü] ن
Bu xärefneñ mäğnäsen yatqa alu öçen bäyläneş fiker: xärefneñ öske oçları qısılıp, araları neçkärep qalğan.
أنْ [än] – öçen
بَانَ [bānä] – açıqladı
بِنتُ [bintü] – qız
بَنَاتُ [bänātü] – qızlar
نَبَتَ [näbätä] – üste
نَبَاتٌ [näbātün] – üsemlek
[üzgärtü] ي
بَيَانُ [bäyānü] – añlatu
تِينٌ [tīnün] – incir
ثِيٌ [θīnün] – ence tabuçı
يَا [yā] – öndäw kisäkçese
بَيْنَ [bäynä] – üzara
[üzgärtü] ث
Bu xärefneñ mäğnäsen yatqa alu öçen bäyläneş fiker: xäref símaslıq tulı köymägä axşaş (öç noqta).
اَثْبَتَ [äθbätä] – ísbatlı
يُثْيِتُ [yüθbitü] – ísbatlí
ثَارَ [θāra] – dulqınlandı
اَثَاثٌ [äθāθün] – öy cíhazı
أَنُثَ ['änüθä] – yomşaq buldı
[üzgärtü] ر
Bu xärefneñ mäğnäsen yatqa alu öçen bäyläneş fiker: käkre xäref.
رَيبٌ [raybün] – şik
رَبَتَ [rabätä] – sípadı
أَرْبَ ['äríbä] – añlawçan buldı
تَرِبَ [täríbä] – tuzanlandı
اَثَرَ [äθära] – äsär yazdı
نَبَرَ [näbära] – tawışın kütärde
[üzgärtü] ز
Bu xärefneñ mäğnäsen yatqa alu öçen bäyläneş fiker: zäğif käkre xäref (öşke oç sıñğan kebek).
زُرْتَ [zürtä] – zíarat qıldıñ
نَزْرٌ [näzrun] – siräk, az bulu
نَزِنٌ [näzinü] – ülçibez
اَزْ [äz] – icek
تَرْزٌ [ärzün] – erbet ağaçı
[üzgärtü] و
Bu xärefneñ mäğnäsen yatqa alu öçen bäyläneş fiker: qarmaqqa axşaş.
وَتَرٌ [wätärun] – qıl
وَزَرَ [wäzära] – awır yök alıp bardı
ثَوْبٌ [θäwbün] – kiem
ثَوْرٌ [θäwrun] – ügez
تَوْبٌ [täwbün] – täwbä
نُورٌ [nūrun] – nur
تُوتٌ [tūtun] - tut ciläge
تَابُوتٌ [tābūtün] – tabut
[üzgärtü] م
مَنْ [män] – kem?
نَا [mä] – närsä
اَنَرَ [ämära] – ämer birde
زَمْزَمْ [zäm-zäm] – Zäm-zäm
يَوْمُ [yäwmü] – kön
اَنْتُمْ [äntüm] – süz
اَمْرٌ [ämrun] – ämer, boyırıq
[üzgärtü] س
اَسَاسٌ [äsāsün] – nigez
سَمْ [säm] – icek
سَمَرٌ [sämärun] – kiç
سَبَبٌ [säbäbün] – säbäb
اَسَرَ [äsära] – äsir itte
اَنِسَ [änisä] – dus buldı
اِسْمٌ [ismün] – isem
ثَمَرَ [θämära] – cimeş birde
سَمَرَ [sämära] – kiç utırdı
سَبَتَ [säbätä] – yal itte
ثَبَتَ [θäbätä] – nıq tordı
[üzgärtü] ش
شَمَرَ،َشَرَ [şämära] – aşıqtı
نَمَرَ،َشَر [näşära] – näşer itte
بَشَرٌ [bäşärun] – keşe
شَرِبَ [şäríbä] – eçte
رِيشٌ [ríşün] – qanat
مَارْشٌ [mārşün] – marş
[üzgärtü] ك
كَمْ [käm] – niçä
كَتَبَ [kätäbä] – yazdı
اَكثَرَ [äkθära] – kübäytte
مُمْكِنْ [mümkin] – mömkin
تَرَكَ [tärakä] – qaldırdı
سَمَكٌ [sämäkün] – balıq
[üzgärtü] ل
لَمْ [läm] – inqär itü
لَزِمَ [läzimä] – tieş buldı
سَلاَمٌ [sälāmün] – säläm
مُسْلِمٌ [müslimün] – möselman
اَكَلَ [äkälä] – aşadı
مَالٌ [mālün] – mal
[üzgärtü] ق
قُلْ [qül] – äyt
قَلاَمٌ [qalāmün] – qäläm
لَقَبَ [läqabün] – quşamat
سَقَرٌ [säqarun] – tämüğ
ؤَلَقٌ [fäläqun] – tañ
رِزْقٌ [rízqun] – rízıq
[üzgärtü] ف
fä xärefe neçkä [f] awazın belderä.
فَمٌ [fämün] – awız
فِكْرٌ [fikrun] – fiker
سَفَرَ [säfära] – säfärgä kitte
سَلَفَ [säläfä] – borınğı buldı
مٌسْرِفٌ [müsrífün] – ísraf itüçe
[üzgärtü] ح
xä xärefe neçkä [x] awazın belderä, wä hä/xa awazlardan ayırıla. Aña axşaş bulğan awaz Tatarçada yuq.
حَسَنَ [xäsänä] – yaxşı buldı
حَسَبَ [xäcäbä] – xísab qıldı
اِتْتَحَنَ [imtixänä] – ímtíxan qıldı
لَوْحٌ [läwxün] – taqta
مِلْحٌ [milxün] – toz
[üzgärtü] خ
xa xärefe qalın awaz belderä, alınma bulğan xalıq/xíal/xur süzlärendä kük. Anı äytkändä tamaq beraz “xırıldí”.
خَيْرٌ [xayrun] – xäyerle, yaxşı
خَوْفٌ [xawfün] – qurqınıç
اَخْبَرَ [äxbära] – xäbär birde
يُخْبِرُ [yüxbiru] – xäbär birä
اَخٌ [äxun] – ir tuğan
شَيْخٌ [şäyxun] qart
خَتْمُ [xatmü] – tamğa
حَتْمُ [xämtü] – soñğı qarar
خَلَفَ [xaläfä] – xälifä buldı
حَاَفَ [xäläfä] – ant itte
[üzgärtü] ج
جَبَلٌ [cäbälün] – taw
جَمَلٌ [cämälün] – döyä
فَجْرٌ [fäcrun] – tañ
اَجْرٌ [äcrun] – äcär
مَخْرَجٌ [mäcracün] – çığu urını
مَسْجِدٌ [mäscidün] - mäçet
سَاجِدٌ [sācidün] – säcdä qıluçı
رَجُلٌ [racülün] – ir keşe
ثَلْجٌ [θälcün] – boz, qar
سِرَاجٌ [sirācün] – yaqtırtıç
[üzgärtü] ه
هَاتِفٌ [hātifün] – telefon
هَلْ [häl] – me/mı (kisäkçä)
هَبْ [häb] – büläk it
فَهِمَ [fähimä] – añladı
وَهَبَ [wähäbä] – büläkläde
مِنْهُ [minhü] – annan
وَجْهٌ [wächün] – yöz, bit
وُجُوهٌ [wucūhün] – yözlär, bitlär
[üzgärtü] د
däl xärefe yomşaq [d] awazın belderä, wä dad xärefe isä qalının.
دُرْجٌ [dürcün] – östäl tartması
دَرْسٌ [därsün] – däres
دَفْتَرٌ [däftärün] – däftär
اَدَبَ [ädäbä] – ädäple buldı
هُدْهُد [hüdhüd] – höd-höd qoşı
حَسَدَ [häsädä] – könläşte
وَحَدَ [wäxädä] – berläde
زُبْدٌ [zübdün] – síır mayı
جِدَارٌ [cidārün] – díwar
يَدٌ [yädün] – qul
[üzgärtü] ذ
zäl awazı ul tel oçın teş arasına salıp äytelä torğan [z] awazı, Başqort söylämendä bar ul.
ذَهَبَ [ðähäbä] – kitte
ذِكْرٌ [ðikrun] – iskä töşerü
مَذْهَبٌ [mäðbähün] – yünäleş
إِذْنٌ [iðnün] – röxsät
خٌذْ [xuð] – al
آُسْتَذٌ [üstāðün] – ostaz, uqıtuçı
دَذْلٌ [bäðlün] – qorban
بَزْلٌ [bäzlün] – tişü
ذَمَرَ [ðämära] – aqırdı
زَمَرَ [zämära] – sıbızğıda uynadı
[üzgärtü] ع
Neçkä gäyn awazına Tatarçada axşaş bulğan awaz yuq. Ul tuqtalığan hämzä awazına axşaş beraz.
عَمَلٌ [gämälün] – eş, ğämäl
عِلْمٌ [gilmün] – ğilem
نَعْلٌ [näglün] – ayaq kieme
بَعْلٌ [bäglün] – ir, äfände
مَعَ [mägä] – belän
شَرْعٌ [şärgün] – qanun
جَعْفَرْ [cägfär] – Cäğfär
عَنْبَرْ [gänbär] – Ğänbär
عُسْمَانْ [güsman] – Ğosman
[üzgärtü] غ
ğayn awazı ul gäyn awazınıñ qalın töre, wä anı äytkändä tawış beraz “ğırıldí”.
غَفَرَ [ğafära] – ğafu itte
غَلَبَ [ğaläbä] – östen bulu
اِسْتَغْفَرَ [istäğfära] – ğafu ütende
مَغْرِبٌ [mäğríbün] – Könbatış
سَمِعَ [sämigä] – işette
فَرْغٌ [färğun] – buşlıq
غَيْنُ [ğaynü] – «ğ» xärefe
عَيْنُ [gäynü] – küz
بَلْعُ [bälgü] – yotım
بَلْغُ [bälğu] – ireşü
بَغْلُ [bäğlü] – nadan bulu
بَعْلُ [bäglü] – ir, äfände
[üzgärtü] ص
sad xärefe qalın [s] awazın belderä.
صَبَرَ [sabära] – sabır itte
بَصَرَ [bäsara] – qaradı
نَصَرَ [näsara] – yärdäm itte
قَمِيصٌ [qamīsun] – külmäk
قَرْصٌ [qarsun] – teşläw, çağu
سَفَرٌ [säfärun] – säfär
صَفَرٌ [safärun] – ay iseme
سَيْفٌ [säyfün] – qılıç
صَيْفٌ [sayfün] – cäy
[üzgärtü] ض
dad xärefe qalın [d] awazın belderä.
ضَيْفٌ [dayfün] – qunaq
ضَعْفَ [dagfün] – zäğiflek
فَضَلَ [fädalä] – östen qıldı
حَضَرَ [xädara] – xäzer buldı
بَيْضٌ [bäydun] – yomırqa
غَرْضٌ [ğardun] – kiñlek
هَاذَا [hāðā] – bu
دَرْسُ [därsü] – däres
ضَرْسُ [darsü] – teşläw
بَعْدُ [bägdü] – soñınnan
بَغْضُ [bäğdu] – qayberläre
[üzgärtü] ط
ta xärefe qalın [t] awazın belderä, yäğni tä xärefeneñ qalın töre.
طِفْلٌ [taläbä] – täläp itte, ezläde
طَفْلُن [tíflün] – yäş bala
وَطَنٌ [wätanün] – watan
مَطَرٌ [mätarun] – yañğır
سَقَطَ [säqata] – töşte
مَرْبِطٌ [märbitun] – abzar
تَرَفُ [tärafü] – mul yäşäw
طَرَفُ [tarafü] – taraf
سَبْتُ [säbtü] – yal, Şimbä
سَبطُ [säbtu] – töz, zífa bulu
[üzgärtü] ظ
za xärefe qalın [z] awazın belderä wä saqawraq uqıla, zä xärefeneñ qalın töre.
ظَلَمَ [zalämä] – zolım qoldı
ظَهْرٌ [zahrun] – busa tübäse
نَظَرَ [näzara] – qaradı
يَنْظُرُ [yänzuru] – çik
حَظِيظٌ [xäzíízun] – bäxetle
حَفِظَ [xäfiza] – saqladı
ذَفَرٌ [zäfärun] – naçar is
ظَفَرٌ [zafärun] – ciñü
زَهَرَ [zähära] – yaltıradı
ظَهَرَ [zahära] – açıqlandı
