İQTElif

Wikipedia'dan

Eçtälek tezmäse

1 Kíríş süz
2 Tayanıçlar
3 Eytílíş
4 Qanun-tışı itílgen Latin elifbasınnan ayırmalar
5 Başlıça Törkî tíller bílen tabiğî bularaq bar bulğan ízlíklílíkníñ çağıldırıluwı
6 Tışqı alqalar

[üzgärtü] Kíríş süz

İQTElif (ASCII'de: IQTElif), İdíl-Ural-Qırım Tatar Elifbası ğibaresíníñ qısqartması. Ul, Idíl-Ural (Qazan) Tatarçası öçön fonetik we pragmatik qaraş noqtalarınnan iñ optimal, Qırım Tatarçası we başqa qardeş tílleríbíz bílen oxşaş imlanı te'min itken Latin-nigízlí elifba.

Aa Bb Cc Çç Dd Ee Ff Gg Ğğ Hh Iı İi Íí Jj Kk Ll Mm Nn Ññ Oo Öö Pp Qq Rr Ss Şş Tt Uu Üü Vv Ww Xx Yy Zz

[üzgärtü] Tayanıçlar

Bu elifba tübendegí ğömumi yüneltíşlerge tayanğan:

Latin elifbasınıñ mömkin bulğança konvensional bilgílerní qullanuwı kirek;
Anıñ, tílníñ fonetik üzínçelíklerín, belki pragmatik qaralışlarğa buysınıp qına, döröst çağıldıruwı kirek;
Latin-nigízlí Tatar elifbasınıñ, tílge tabiği bularaq xas bulğan başqa başlıça Törki tíllerge yaqınlıq üzínçelígín maksimal derecede çağıldıruwı kirek.

[üzgärtü] Eytílíş

Xeríf sanı	Latin xeríf	Latin isímí	Kiril isímí	IPA transkripsiyesí
1	A a	A	А	ɑ, ʌ
2	B b	Be	Бэ	b
3	C c	Ce	Җэ	ʓ
4	Ç ç	Çe	Чэ	ʆ, ʧ
5	D d	De	Дэ	d
6	E e	E	Ә (we Awrupalı alınmalardağı (ozon, açıq) Ee)	æ,ə
7	F f	Ef	Эф	f
8	G g	Ge	Ге	g
9	Ğ ğ	Ğe	Гъэ	ɣ
10	H h	He	Һэ	h
11	I ı	I	Ы	ɨ
12	İ i	İ	И	i
13	Í í	Í	E (qısqa, yabıq Tatar awazı)	í (somewhat lower than i)
14	J j	Je	Жэ	ʒ, ʤ
15	K k	Ke	Ке	k
16	L l	El	Эль	l
17	M m	Em	Эм	m
18	N n	En	Эн	n
19	Ñ ñ	Eñ	Эң	ŋ
20	O o	O	О	o, o:
21	Ö ö	Ö	Ө	œ
22	P p	Pe	Пэ	p
23	Q q	Qu	Къу	q
24	R r	Er	Эр	r
25	S s	Es	Эс	s
26	Ş ş	Eş	Эш	ʃ
27	T t	Te	Тэ	t
28	U u	U	У	u
29	Ü ü	Ü	Ү	y
30	V v	Ve	Вэ	v
31	W w	We	Уэ	w
32	X x	İxs	Иxс	x
34	Y y	Ye	Йэ	j,ɪ
35	Z z	Zet	Зет	z
	'	hemze	Һәмзә	ء

Könbatış alınmalardağı Ee xeríflerí İQTElif'te saqlana, çönki alar Tatarçada İQTElif'tegí Íí awazınnan temamen başqa bír awaznı bilgíli, ki bu awaz 20nçí ğasırdağı elifba üzgertüleríne möxtemelen seyesi sebepler bílen Ee bularaq tírkeldí. Meselen: modemneríbízníñ.

İQTElif'tegí EE we Íí awazları Tatarça'da iñ yış qullanılğan suzıqlar we şuña küre alarnı bilgílegen xerífler böyök ehemiyetke iye.

[üzgärtü] Qanun-tışı itílgen Latin elifbasınnan ayırmalar

Bu elifbada Tatarstan xakimiyetí tarafınnan resmi itíleçek bulğan elifbadan ayırmalı bírniçe xeríf bar:

İQTElif	Resmi itíleçek idí, emma qanun-tışı itíldí	Kiril tiñdeşí
Ee	Əə	Əə
Íí	Ee	Ee
Ññ	Ŋŋ	Ңң
Öö	Ɵɵ	Ɵɵ

Bu, konvensional xeríflerní qullanu yüneltíşín çağıldıra.

[üzgärtü] Başlıça Törkî tíller bílen tabiğî bularaq bar bulğan ízlíklílíkníñ çağıldırıluwı

Te'min itílgen ízlíklílíkníñ derecesí bírniçe ğadi ğibarení kürsetken tübendegí cedwellerde küríle ala. Ğibarelerníñ meğnesízlígí kürsetmelí yoğıntığa qomaçaqlamıy.

Tatarça	Üzbekçe	Qazaqça*	Qırğızça*
İskí edebiyatlarıbıznıñ	Eski adabiyotlorimizning	Eski ädebiyattarıbızdıñ	İski adebiyatlarıbıznıñ
Memleketleríbízníñ	Mamlakatlorimizning	Mamleketteribizdiñ	Mamleketleribizniñ