Nguyễn Thị Minh Khai
Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Nguyễn Thị Minh Khai (1910-1941) là một trong những nhà lãnh đạo của Đảng Cộng sản Đông Dương trong giai đoạn 1930-1940.
Mục lục |
[sửa] Tiểu sử
Bà sinh tại xã Vĩnh Yên, thành phố Vinh, tỉnh Nghệ Tĩnh, tham gia hoạt động cách mạng từ năm 16 tuổi. Năm 1930, bà gia nhập Đảng Cộng sản Đông Dương, phụ trách tuyên truyền, huấn luyện đảng viên tại Trường Thi, Bến Thủy. Sau đó, bà sang Hương Cảng làm thư ký cho Nguyễn Ái Quốc ở văn phòng chi nhánh Đông phương bộ của Quốc tế Cộng sản.
Năm 1931, bà bị bắt tại Hương Cảng, bị kết án và giam ở đây. Năm 1934, bà ra tù và được Đông phương bộ Quốc tế Cộng sản cử làm đại biểu chính thức đi dự Đại hội VII Quốc tế Cộng sản tại Moskva cùng với Lê Hồng Phong. Sau đó bà thành hôn với Lê Hồng Phong và học tại trường Đại học Phương Đông.
Năm 1936, bà được cử về nước truyền đạt chỉ thị của Quốc tế Cộng sản và được cử vào Xứ ủy Nam kỳ, giữ chức Bí thư Thành ủy Sài Gòn - Chợ Lớn, một trong những người lãnh đạo cao trào Cách mạng 1936-1939 ở Sài Gòn. Thời gian này, bà lấy bí danh là Năm Bắc.
Năm 1940, bà bị bắt ngay sau phiên họp của xứ ủy Nam kỳ về phổ biến chủ trương khởi nghĩa và bị giam tại Khám lớn (Sài Gòn). Tuy nhiên, bà vẫn liên lạc với bên ngoài và vẫn tiếp tục lãnh đạo phong trào đấu tranh.
Sau khi Khởi nghĩa Nam kỳ thất bại, bà bị thực dân Pháp kết án tử hình và bị xử bắn tại Ngã ba Giồng, Hóc Môn ngày 26 tháng 8 năm 1941.
[sửa] Gia đình
Em gái bà, Nguyễn Thị Quang Thái, là vợ đầu của Võ Nguyên Giáp.
Con gái của bà và Lê Hồng Phong là Nguyễn Thị Hồng Minh, sinh năm 1939, tập kết ra Bắc năm 1954, được đưa sang Trung Quốc học tập, và sau đó sang Liên Xô học đại học ngành cơ khí chế tạo máy. Sau khi ra trường về nước bà chỉ làm nghiên cứu về Đảng Cộng sản Việt Nam. Từ năm 1976 bà công tác tại Ban Tổ chức Thành ủy TP HCM, nghỉ hưu năm 1995.[1]
Nguyễn Huy Dung, em trai của bà, là giáo sư bác sĩ tim mạch.
Tin đồn bà là vợ của Nguyễn Ái Quốc là không chính xác vì tên của bà trong thẻ Đại biểu Chính thức QTCS III là Phan Lian, chứ không phải Phan Lan[cần chú thích]. Ông Nguyễn Ái Quốc chưa được là đại biểu lúc đó, và chưa có thông tin bà Phan Lian là vợ ông Nguyễn Ái Quốc.
Nguyễn Ái Quốc có thẻ của TNQTCS chứ chưa bao giờ có thẻ của QTCS. Trong sơ yếu lý lịch được giải mật của bà Lian có ghi tên chồng là Lin; Lin là một tên Tàu, có rất nhiều người dùng[cần chú thích]. Ông Nguyễn Ái Quốc có lúc dùng thẻ sinh viên ĐHĐP mang tên Lin, có lúc dùng thẻ mang tên Nguyễn Ái Quốc. Các sinh viên và những người Việt, người Hoa hay dùng thẻ lẫn lộn của nhau. Vậy chưa hẳn bà Lian là vợ ông Nguyễn Ái Quốc.
Ông Nguyễn Khánh Toàn - thành viên của QTCSIII khẳng định ông "sống cùng Ký túc xá với ông Nguyễn. Ông Nguyễn vẫn xưng em với ông Toàn. Bà Minh Khai hay đến chơi. Bà hay đi với ông Nguyễn cũng như với nhiều người khác đến các nơi. Trong lúc bí mật từ trong nước sang không thể có chuyện nhân ngãi. Mọi chuyện phải báo cáo với Truờng ĐHĐP và với cơ quan quản lý Liên Xô. Họ sẽ không bỏ qua. Nếu có chuyện tình ái lãng mạn tiểu tư sản, bị kiểm thảo kỷ luật!"
