El Cok d' Awousse (gazete)
Èn årtike di Wikipedia.
El Cok d' Awousse (L' Coq d'awous´), c' est ene gazete e walon do Payis d' Tchålerwè, enondêye pa Adelin Grignard eyet Jules Sottiaux et scrire e sistinme Feller. Li mwaisse sicrijheu, c' esteut Jules Cambier (1867-1947).
Li gazete a skepyî ene miete po-z eterlûter avou l' Crikion, et fé mî ki cisse gazete la. Did la si no.
Li prumî limero est daté do 30 di decimbe 1905.
C' esteut ene vraiye gazete, di ût pådjes, sortitrêye "foye di l' Ouwess Walon s' mostrant totes les samwinnes (fouye di l'Ouwest walon s'moustrant toutes lès samwènes). Li dvize del gazete "Tchaeke samwinne po l' ovrî, scrijhans ene dimeye pådje" (chaque samwène pou l'ouvrî, scrîjons ène dèmi pâdje).
"El Cok d' awousse" costéve ene mastoke.
A dater di 1906, li "Cok d' Awousse" a cmincî a-z eplaidî des djivêye di vîs mots walons. Cist ovraedje la a stî rprins pa Arile Carlier e 1907.
Li gazete a staté e 1910, paski Jules Cambier a ndalé å Congo.
Insi, di 1905 a 1910, gn è vudeut, e Payis d' Tchålerwè, troes gazetes samwinnreces e walon : "El Tonea d' Tchålerwè, "El Cok d' Awousse" eyet l' "Crikion".
Po des linwincieusès racsegnes sol mot "cok d' awousse", alez s' vey e splitchant motî.
[candjî] Politike sicriyrece do Cok d' Awousse
Come les deus enondeus et l' mwaisse sicrijheu estént tertos des professeurs å Coledje Sacré-Keur (djezwite), li gazete aveut ene lene editoriåle catolike. Ele disfindeut eto li politike coloniåle bedje å Congo. Il estent eto rindou après l' patreye et li Rweyåté.
Les tecses e walon divént esse di boune cwålité, årvier di çou k' esteut l' politike sicriyrece do "Tonea".
[candjî] Sicrijheus do Cok d' Awousse
End aveut bråmint ki n' sinént nén d' elu vraiy no, mins avou on no d' pene. Ça fwait k' on n" sait bén sovint nén kî k' c' esteut. On-z a cwand minme ritrové :
- René Barmarin
- Jules Sottiaux
- Henri Van Cutsem (dizo l' no d' pene "Tintin do Lumçon)
