Simwès
Èn årtike di Wikipedia.
Simwès (fr: Semois, Semoy, de: Sasbach), c' est ene grosse aiwe del Walonreye, 210 km longue.
Ele prind sourd e Payis d' Årlon pu passe el Gåme pu e l' Årdene, pu endè va so France.
E Payis walon, les viyaedjes metous al dilongue di Smwès sont lomés li Rivaedje. Les cis metous pus hôt, c' est les Hôteurs (la-minme, les Yôteurs).
Po l' etimolodjeye et les vîs scrijhas, riwaitîz dins l' esplicant motî.
I gn a co des ôtès aiwes ki poitnut, po l' moens en almand, li minme no ki li Smwès (Sasbach) å payis d'Bade, en Almagne. Li no del veye di Scaerbek vout dire eto l' minme sacwè.
[candjî] Coraedje di Smwès
Ele prind sourd nén lon erî d' Årlon, pu va e payis Gåmet, et cori a Etale, Tintni, Djamogne, Tchini, Floravile, Tchespire). Drola, ele si lome Simwès somrinne (Hôte Simwès).
Adonpwis, d' Arbûmont, Dôhan a Bouyon, ele fwait frontire inte li payis walon eyet l' payis Gåmet.
Djus d' Bouyon, on djåze del Simwès djuzrinne (Basse Simwès). Ele raiwe Pouphan (droete erive), Rotchô (d.), Frôhan (hintche erive), Yåle (h.), Mouzaive (h.), Li Foret (h.).
Après l' Foret, ele passe e payis tchampnwès: Vresse, Mimbe, Bôhan, wice k' ele mousse e France ås Rivires. Après, ele bagne co Nohan et Tîlai, po s' aler egoliner e droet costé d' Mouze a Montermé, 10 km djus del frontire.
[candjî] Aiwes ki s' maxhèt a Smwès
Les aiwes ki vnèt agoliner e Smwès:
- Rule (so droete erive, a Tintnî)
- Viere (so droete erive, a Djamogne).
- Rixhea Sint-Djhan (so droete erive, ås Rivires).
