Espeutru políticu
De Uiquipedia
Llámase espeutru políticu al ordenamientu visual de grupos y organizaciones polítiques acordies con dellos exes conceutuales. Esta clas d'ordenamientu ta condicionada poles situaciones hestóriques, sociales y el sistema de partíos d'una sociedá. Ún de los más emplegaos yeesquierda-drecha.
[editar] Esquierda y Drecha
Nos países occidentales contemporánios, l'espeutru políticu descríbese polo xeneral a lo llargo d'una llínia que va de drecha a esquierda. Esti espeutru políticu tradicional ta definíu a lo llargo d'un exe col conservadurismu, la teocracia y el facismu (“la drecha”) nun estremu y el socialismu y el comunismu (“la esquierda”) al otru. En Norteamérica y Europa, el términu lliberalismu refiérese a munches posiciones polítiques, munches vueltes consideraes estremaes ente los EE.XX y el restu'l mundiu. (Los lliberales considérense más bien d'esquierdes nos EE.XX. y más bien de dreches na mayor parte los países europeos – un términu qu'espeya la confrontación d'indefinición que "lliberal" tien nos EE.XX. ye'l de "centrista" o de "centro" n'Europa.
[editar] Delles interpretacioens del exe esquierda-drecha
Hai delles opiniones sobro qué ye lo que se mide realmente a lo llargo d'esti exe.:
- La participación del gobiernu na economía ha ser intervencionista/socialista (esquierda) o laissez-faire/capitalista (drecha). Ésta foi la distinción fundamental na mayoría los países (non nos EE.XX.) druante la mayor parte'l sieglu XX.
- L'estáu ha dar prioridá a la igualdá (esquierda) o a la llibertá (drecha).
- L'estáu ha dar prioridá a la llibertá social (esquierda) o a la llibertá económico (drecha).
- La participación del gobiernu nos asuntos éticos ha ser mínima (esquierda) o intervencionista (drecha).
- El gobierno ha de s'ocupar d'asuntos como la sanidá y les pensiones (esquierda) o los individuos han de s'encargar de los mesmos (drecha).
- Nos asuntos económicos y financieros, la tendencia p'hacia la seguridá económico (esquierda) o p'hacia la llibertá económico (drecha).
Sicasí, non toles consideraciones son apropiaes porque tamién hai delles corrientes que d'avezu clasifiquense dientro de la esquierda que s'oponen al Estáu, como los anarquistes.
