Republik Poblel Ukrania

Diwar Wikipedia, an holloueziadur digor

Ar pennad-mañ n'eo ket peurechu c'hoazh ; ma fell deoc'h labourat warnañ deuit da welout ha lakait hoc'h ali e pajenn ar gaozeadenn.

Republik Poblel Ukrania (ukraineg: Українська Народна Республіка; ruseg: Украинская народная республика) a oa anezhi ur republik bet savet en Ukrania (bremañ "Ukraina") da heul Dispac'h Rusia e 1917 bet kaset da benn gant Symon Petliura ouzh he fenn.

Staliet e oa bet ar Rada Kreiz d'ar 17 a viz Meurzh 1917 nebeudig war-ler'h ma oa bet kroget Dispac'h miz C'hwevrer gant an istorour brudet Mic'haylo Hroushevskiy da brezidant.

Da geñver an emgann e Kyiv etre ar re a save a-du gant Gouarnamant da-c'hortoz Rusia hag ar Volcheviked e savas a-du ar Rada Kreiz gant ar Volcheviked.

Goude ma oa bet skazhet ar gouarnamant kent gantañ e oa bet disklêriat gant ar Rada Kreiz d'an 22 a viz Du 1917 ur republik emren en Ukrania ha kendalc'het e oa bet da gaout liammoù gant Rusia.

Goude un arsav berr un tuad vihan eus ar Volcheviked a savas Kuzul Soviedoù Holl-Ukrania e miz Kerzu 1917 o klask tapout ar galloud. C'hwitout war o zaol a rejont avat ha tec'hel e rejont betek C'harkiv dre ma ne oa ket poblañs Kiev re domm ouzh ar Volcheviked hag eno e oa bet disklêriet gante Republik Soviedel Ukrania. Antreal a reas Arme Ruz Rusia en Ukrania evit reiñ harp d'ar Republik Soviedel nevez-se.

D'ar 25 a viz Genver 1918 e torras ar Rada Keiz an holl liammoù gant Rusia ha disklêriañ a reas ur stad ukraniat emren. Nebeutoc'h evit ur miz war-lerc'h e kouezhas Kyiv etre daosurn an Arme Ruz.

Mont a raes ar Rada Kreiz da glask sikour digant broioù etren ha sinet e oa bet gantañ Feur-emglev Brest-Litovsk en ur vont war du Alamagn impalaerour. Skarzhet e oa bet ar Volcheviked diouzh Ukrania gant an Alamaned met deuet e oa ar Rada da goll fiziañs ar boblañs dre vras. Dismantret e oa bet ar Rada da vat gant an Alamaned d'ar 29 a viz Ebrel 1918.

Staliet e oa bet e lec'h ar Rada ur gouranamant mirour gant an Hetman Pavlo Skoropadsky ouzh e benn anvet an "Hetmanelezh", hag e lec'h Republik Poblel Unkrania e oa staliet "Stad Ukrania" (Ukrayins’ka derzhava).

Sevel a reas a-du an Hetmanelezh gant ar re c'halloudusañ hag ar re pinvidikañ ha sikouret e voe gant an Alamaned ha diwar-se e savas luskad ar bartizaned gouerion o stourm a-enep d'ar gouranamant hag a vac'he war ar re baouarañ.

O welet e oa tost da vezañ kollet ar brezel gant Alamagn e tivizas an Hetmanelezh sevel ur gouarnamant nevez ennañ roueourion rusek evit gallout tizhout un emglev gant Rusia nann-volchevikour en dazont. Respont a reas sokialourion Ukrania dre disklêriañ ur gouranmant dispac'hel nevez anvet Renad Ukrania d'ar 14 a viz Du 1918.

Brud vat a c'hounezas ar Renad ha sevel a reas a du gantañ zoken darn eus Arme an Hetmanelezh ha gante e oa bet gronnet Kiev ha dont a reas dindan e veli ar gêr d'an 19 a viz Kerzu 1918 .

Da diwezh miz Kerdu e voe aloubet Ukrania gant ar Volcheviked ha d'an 22 a viz Genver 1919 e oa bet unanet ez-ofisiel ar Renad gant Republik Poblel Kornôg Ukrania hag e miz C'hweverer e oa trec'h ar Volcheviked war gKiev.

A-hed 1919 e renas ar $chaos en Ukrania keit ha ma klaske tapout ar galloud ar Volcheviked, ar Re Wenn, an Entente, Polonia, anarkourion, en o zouez Nestor Mac'hno... Met a-benn ar fin e miz Meurzh 1921, e oa bet sinet un emglev oc'h ingalañ ar galloud war an takad etre Poland, RSKS Rusia hag Ukrania.

Da heul an emglev-se e oa bet enbarzhiet Galitsia, gwechall rann hengounel eus korôg Ukrania mui ul lodenn vras eus takad Volin e Polonia, keit ha ma oa bet enbarzhiet lodennoù kreiz, reter ha su Ukrania, enne meur a Rusiz ez-istorel, e Ukrania Soviedel.

Daoust ma oa bet ar Volcheviked trec'h war ar Renad dre vras e vane gantañ un nebeud bagadoù-stourm ha d'ar 21 a viz Here 1921 e voe bet argadet gantañ lec'hiennoù zo eus kreiz Ukrania ha d'ar 4 a viz Kerdu ec'h eas Korosten dindan e veli, eno meur a danvez milourel. D'ar 17 a viz Kerdu avat, e oa bet argadet gant ar varc'hegerion Volcheviked ha lakaet e oa bet fin dezhañ da vat.

E 1922 en em unanas Ukrania Soviedel gant RSKS Rusia, RSS Bielorusia ha RSKS Treuzkaokazek ha krouet e oa bet da neuze an Unaniezh Soviedel.