Baščaršija
Sa Wikipedije, slobodne enciklopedije
Baščaršija je stara sarajevska čaršija i historijski i kulturni centar grada. Baščaršija je izgrađena u 15. vijeku kad je Isa Beg Isaković osnovao cijeli grad. Riječ Baščaršija potiče od riječi "baš", koja znači "glavna" na turskom, tako da Baščaršija znači "glavna čaršija". Zbog velikog požara u 19. vijeku, današnja Baščaršija je dvostruko manja nego što je nekad bila. Komunističke vlasti su htjele da je kompletno unište 1940-tih godina, ali su na sreću odustale od tog plana.
Baščaršija se nalazi na sjevernoj obali rijeke Miljacke, u općini Stari Grad Sarajevo. Na Baščaršiji se nalazi nekoliko važnih historijskih objekata, poput Gazi Husrev-begove džamije i sahat-kule. Danas je Baščaršija glavna turistička atrakcija grada Sarajeva.
Sadržaj |
[uredi] Historija
Prije dolaska Osmanlija najveće naselje na Sarajevskom polju je bio seoski trg Tornik, koje se nalazilo na raskršću puteva gdje je danas Alipašina džamija. Bašcaršija je nastala godine 1462. kada je Isa-beg Ishaković izgradio han, a pored njega brojne dućane. U to doba, većina stanovnika Sarajeva je živjela u okolini Careve džamije. Zato je Isa-beg Ishaković izgradio most preko Miljacke da bi povezao glavno sarajevsko naselje i novi privredni centar grada, Baščaršiju.
Oko glavnog ulaza formirala se čaršija Bazerdžana. Prema zapadu nastaje čaršija Kazaza, a sa sjeverne čaršija Sedlara i Sarača (današnja ulica Sarači). Možda najznačajnije zgrade koje su izgrađene u ovom periodu su džamije. Čuvenu Baščaršijsku džamiju je izgradio Havedža Durak 1528. godine. Gazi Husrev-beg je podigao svoju džamiju 1530. godine.
Gazi Husrev-beg u Baščaršiji isto podiže Medresu, biblioteku, hanikah, Hamam, Bezistan, Morića Han, i Sahat Kulu, te niz drugih objekata. Gazi Husrev-beg je ukopan u haremu njegove džamije, pored koga je i turbe njegovog oslobođenog roba i prvog mutevelije njegovog vakufa Murat-bega Tardića.
Baščaršija je svoj najveći uspon dostigla u drugoj polovini 16. vijeka. Postojalo je 80 raznih vrsta zanata, organizovanih u jake cehovske organizacije. Čaršija je bila podjeljena po ovim zanatima tako da bi u svakoj ulici bili dućani za jedan ili više srodnih zanata (npr. ulice Kovači, Kazandžiluk, Sarači...).
U ova doba izgrađen je čitav niz trgovačkih objekata, poput bezistana, hanova, i karavansaraja. Sarajevo je bio važan centar trgovine na Balkanu, i imao je čak tri bezistana (danas još uvijek postoje Gazi Husrev-begov Bezistan i Bursa Bezistan). Postojale su i kolonije Mlečana i Dubrovničana. Baščaršija je u to doba imala otprilike 12.000 trgovačkih i zanatskih dućana.
17. vijek nije bio vrlo dobar za Sarajevo i Baščaršiju. Bio je zemljotres 1640. godine i nekoliko požara 1644. i 1656. godine. Ipak čuveni putopisac Evlija Čelebija je 1660. godine napisao "U čaršiji ima u svemu hiljadu i osamdeset dućana koji su uzor ljepote. Sama čaršija je veoma privlačna i izgrađena po planu." Ipak 1697. godine dogodi se provala Eugena Savojskog koji je zapalio i opustošio cijeli grad. Samo nekoliko zgrada je preživilo.
Do 19. vijeka, područje grada Sarajeva se širilo vrlo malo. Sa austrougarskom okupacijom 1878. godine, mnogi strani arhitekti su htjeli da Sarajevo pretvore u moderni evropski grad. Pomogao im je veliki požar koji je uništio sav stari grad osim tog dijela koji je i dan danas tu. Tako nastaje današnja poznata granica između Baščaršije i ulice Ferhadije. Sa oslobođenjem Sarajeva 1945. godine, novi gradski narodni odbor je donio odluku da se čaršija postepeno ruši, smatrajući da stari trgovački centar nema ulogu u modernom gradu. Međutim Baščaršija je uspjela preživjeti, i već 1970-tih godina moderna uloga Baščaršije u Sarajevu je standard.
[uredi] Karakteristike
[uredi] Arhitektura
[uredi] Dućani
[uredi] Restorani
[uredi] Značajni objekti
- Baščaršijska Džamija
- Begova Džamija
- Sahat Kula
