Rio de Janeiro

Sa Wikipedije, slobodne enciklopedije

Rio de Janeiro (na portugalskom jeziku znači Rijeka januara) je ime grada i države u jugoistočnom Brazilu. Smatra se kao najljepši ili jedan od najljepših gradova u svijetu. Rio je slavan po svojim plažama Copacabana i Ipanema, sa lancem hotela koji su smješteni pokraj tih plaža, zatim po džinovskom kipu Isusa, poznatom kao "Cristo Redentor", na planini Corcovado, te naročito po svom godišnjem Karnevalu. Grad takođe ima najveću šumu unutar samog naseljenog regiona, po imenu "Floresta da Tijuca".

Sadržaj 1 Geografija 2 Historija 3 Dijelovi grada 3.1 Centar 3.2 Južna zona 3.3 Sjeverna zona 3.4 Zapadna zona 4 Klima 5 Administrativne regije Rio de Janeira 5.1 Zona Central 5.2 Zona Sul 5.3 Zona Norte 5.4 Zona da Leopoldina 5.5 Central 5.6 Barra 5.7 Bangu 5.8 Campo Grande 6 Socijalno stanje 7 Sport 7.1 Nogomet 8 Televizijske postaje u Riju 9 Poznati stanovnici 10 Gradovi partneri 11 Galerija slika 12 Vanjski linkovi 12.1 Službene stranice 12.2 Obrazovanje 12.3 Fotografije 12.4 Turizam

[uredi] Geografija

Rio de Janeiro je geografski smješten na 22 stepena i 54 minute južno, te 43 stepena i 14 minuta zapadno (22°54' S 43°14' W). Broj stanovnika grada je oko 6.150.000 (stanje iz 2004), a površina koju zauzima je 1256 km² (485 kv. milja). Proširena metropolitan oblast otprlike broji oko 10-13 miliona stanovnika. Rio je drugi po veličini brazilski grad poslije Sao Paola, a bio je i glavni grad Brazila sve do 1960. godine, kada je grad Brasília zauzeo njegovo mjesto.

[uredi] Historija

Zaljev Guanabara, mjesto budućeg grada, prvi put su vidjeli portugalski istraživači u ekspediciji koju je vodio Gaspar de Lemos, 20. januara, 1502. godine, odakle i potiče naziv Rio de Janeiro (Januarska rijeka). Legenda kaže da su moreplovci ovaj zaljev nazvali rijekom zato što su i mislili da je u pitanju rijeka, međutim, to se teško može dogoditi iskusnim moreplovcima. Istina je da se u to vrijeme riječ rijeka koristila za sve veće vodene površine koje ulaze u kopno.

Ferdinand Magellan je 1519. godine, u zaljevu dopunjavao zalihe, a francuski krijumčari su ga koristili za šverc drveta pernambuco. Kada je francuski vitez Nicolas Durand de Villegaignon došao u zaljev sa 600 vojnika i kolonista, osnovao je prvo evropsko naselje u ovom dijelu Brazila, pod nazivom Francuski Antarktik (France Antarctique). Kolonisti su uglavnom bili Francuzi i Švicarci.

Službeno, grad je osnovan 1. marta 1565. godine, portugalski vitez, bratić tadašnjeg generalnog guvernera Brazila, Estácio de Sá. Prvobitni naziv grada je bio São Sebastião do Rio de Janeiro (Sveti Sebastijan Siječanjske Rijeke), u čast portugalskom kralju Sebastijanu I. Osnovni razlog osnivanja grada je bilo protjerivanje Francuza iz Brazila. U godinama koje slijede Rio će biti meta gusara, naročito onih čije su zemlje bili protivnici Portugala u ovom dijelu svijeta, Nizozemske i Francuske.

Rio je osnovan na vrhu brda Šećerna Glava. Kasnije je čitav jedan grad izrastao na vrhu ovog brda, oponašajući dotadašnje srednjovjekovne evropske gradove i njihovu strategiju odbrane. Kako je Šećerna Glava bila centar grada, postala je i centar širenja grada, na jug i zapad.

Na kraju 16. vijeka portugalska kruna je više pažnje posvetila brazilskim mjestima na Atlantiku. Mjesta su postala vrlo bitne strateške tačke u brodskom prometu južnog Atlantika, između portugalskih kolonija u Africi i Americi, kao i u prometu ka Evropi. Portugal gradi tvrđavu u Riju i sklapa saveze sa domorodcima kako bi branili grad od gusara. Uskoro je počeo i industrijski razvoj, u pitanju je bila proizvodnja i prerada šećerne trske, međutim, kako je sjeverni Brazil proizvodio kvalitetniji šećer, ova grana industrije je polako počela odumirati.

Do početka osamnaestog vijeka je napadan uglavnom od strane francuskih gusara. Poslije 1720. godine, kada su portugalski istraživači u planinama današnjeg Minas Geraisa pronašli zlato i dijamante, Rio je postao mnogo pogodnija luka za izvoz od dotadašnje najveće Brazilske luke Salvadora u Bahiji. 1763 godine, Rio postaje i službeno administrativni centar Portugalske Amerike.

Kada je 1808. godine, portugalska kraljevska obitelj, bježeći pred Napoleonom, stigla u Rio de Janeiro, Rio je postao glavni grad čitavog portugalskog carstva, čime je postao jedina evropska prijestonica izvan Evrope. Mnogi stanovnici Rija su ovom prilikom istjerani iz svojih kuća kako bi plemići iz Portugala imali dovoljno komotan smještaj.

Kada je Pedro I. od Brazila proglasio nezavisnost Brazila, 1822. godine, odlučio je zadržati Rio kao prijestonicu njegovog novog carstva, ali je već tada grad počeo gubiti na značaju kako ekonomskom tako i političkom. Novi grad se uzdizao čak i iznad Rija, bio je to Sao Paulo.

Početkom 20. vijeka, grad je bio uglavnom ograničen na područje današnjeg historijskog centra na samim ustima zaljeva Guanabara. Tada se težište gradskog života polako počinje pomjerati intenzivnije ka jugu i zapadu u današnju Južnu Zonu (Zona Sul), a prekretnica je bilo bušenje tunela koji povezuje četvrti Botafogo i Copacabana. Prirodne ljepote plaže u kombinaciji sa luksuzom i stilom Copacabana Palace hotela, pomogao je Riju da stekne reputaciju grada zabave na plaži, primamljivog za turiste (iako je ova reputacija malo poljuljana u zadnje vrijeme, stvaranjem favela i nasiljem vezanim za trgovinu drogama).

Rio je ostao brazilska prijestonica i poslije 1889. godine, kada je vojska zbacila monarhiju i uspostavila republiku. Ipak, planovi o preseljavanju prijestonice u središnje dijelove zemlje, kako bi bila jednako udaljena od svih brazilskih krajeva, su postojali i u to vrijeme. Napokon je 1955. godine, tadašnji predsjednik Juscelino Kubitschek, odmah po svom izboru na ovo mjesto obećao izgradnju nove brazilske prijestonice. Iako su mnogi držali da je u pitanju politička retorika, Kubitschek je uspio stvoriti novi grad Braziliju do 1960. godine. Iste godine, 21. aprila, prijestonica je i službeno prebačena iz Rio de Janeira u Brasiliju.

Slijedećih 15 godina, do 1975. godine Rio je bio grad-država (kao što su Hamburg i Bremen u Njemačkoj) pod nazivom Guanabara, po zaljevu koji ga okružuje. 1975. godine, predsjedničkim dekretom poznatim kao A Fusão (fuzija - spajanje), grad je izgubio federalni status i utopio se u državu Rio de Janeiro. I danas Carioce, traže da im se vrati općinska autonomija.

[uredi] Dijelovi grada

Grad je podijeljen na:

• Historijski centar (Centro);
• Južna zona - turistička zona, sa poznatim plažama;
• Sjeverna zona - industrijska zona;
• Zapadna zona sa novim distriktom Barra da Tijuca.

[uredi] Centar

Centro predstavlja historijski centar grada. Ovdje se nalazi kolonijalna zgrada 'Paço Imperial', koja je služila kao rezidencija portugalskim guvernerima kolonijalnog Brazila. Tu su također mnoge historijske crkve, uključujući i katedralu Candelária. Gradsko pozorište i nekoliko muzeja se također nalaze u centru. Centar je i dalje poslovno srce grada. Jedna od poznatih atrakcija grada je i tramvaj Bondinho, koji kruži po centru preko akvadukta Arcos da Lapa (sagrađenog 1750. godine, pretvorenog u most 1896.) i obližnje četvrti Santa Teresa, nazad u centar.

[uredi] Južna zona

Južna zona Rio de Janeira se sastoji od nekoliko četvrti, među kojima su São Conrado, Leblon, Ipanema, Arpoador, Copacabana i Leme, koji čine najpoznatiju obalnu liniju u Riju. Ostale četvrti u Južnoj zoni su Botafogo, Flamengo, Urca, Lagoa, Gávea, Jardim Botânico i Laranjeiras.

Copacabana je osim plaže poznata i po najspektakularnijem dočeku Nove godine, gdje više od dva miliona ljudi slavi Novu godinu na pijesku i gleda novogodišnji vatromet. Od 2001. vatromet se ispaljuje iz čamaca radi sigurnosti učesnika i cijele četvrti.

Sjeverno od Lemea, na ulazu u zaljev Guanabara, nalazi se četvrt Urca i brdo Šećerna Glava ('Pão de Açúcar'), poznata grba na krajoliku Rija, druga po visini u gradu, odmah iza Pedra da Gávea. Do njenog vrha se može doći žičarom sa plaže Praia Vermelha, sa zaustavljanjem na brdu Urca. Pogled koji se nudi sa ovog vrha se još jedino može vidjeti na vrhu brda Corcovado. Na obližnjem vrhu, Pedra Bonita, se upražnjava zmajarstvo. Zmajevi, let završavaju na plaži Praia do Pepino u četvrti Sao Conrado.

Šuma Tijuca ("Floresta da Tijuca"), koja se nalazi u južnoj zoni Rija, je druga po veličini, šuma u urbanoj sredini. Najveća šuma u urbanoj sredini se takođe nalazi u Riju, i u pitanju je Floresta da Pedra Branca. Film Za sve je kriv Rio iz 1984. godine je snimljen u blizini šume Tijuca, a kuće za iznajmljivanje, koje su i likovi u filmu iznajmili, sa ruba šume pružaju nevjerovatan pogled na poznate plaže.

[uredi] Sjeverna zona

U sjevernoj zoni Rija se nalazi stadion Maracanã, nekada najveći nogometni stadion, a danas poslije preuređenja može primiti oko 80 000 gledaoca (najveći stadion je Stadion Prvog maja u Pjongjangu, Sjeverna Koreja). Kapacitet stadiona je smanjen zbog sigurnosnih pravila. Poslije renoviranja Maracanã će moći primiti 120 000 gledaoca. Otvaranje i zatvaranje Panameričkih igara 2007. će biti održano na ovom stadionu.

Osim Maracane, u sjevernoj zoni Rija se nalaze i druge turističke i historijske atrakcije, kao što je Manguinhos - biomedicinski institut u obliku mavarskog dvorca, objekt Quinta da Boa Vista i stara imperijalna palača Paso u kojoj se sada nalazi Brazilski Nacionalni Muzej.

U sjevernoj zoni se nalazi i međunarodni aerodrom Antônio Carlos Jobim (koji je dobio ime po poznatom brazilskom muzičaru), kao i glavni studentski kampus Federalnog Univerziteta Rio de Janeiro, na otoku Fundão. Osim otoka Fundão, i otok Governador se nalazi u sjevernoj zoni.

[uredi] Zapadna zona

Zapadna zona je najudaljeniji od centra grada. Uključuje četvrti Barra da Tijuca, Jacarepaguá, Recreio dos Bandeirantes, Vargem Grande, Campo Grande, Santa Cruz i Bangu. Četvrti u ovoj zoni najbolje otkrivaju međusobne socijalne razlike klasa građana u Brazulu. U ovoj se regiji nalaze i industrijske zone, ali i nekoliko manjih područja koja su i dalje okrenute poljoprivredi.

Zapadno od starih četvrti ove zone je Barra da Tijuca, koja je trenutno dio koji se najviše gradi, zbog činjenice da su troškovi zemlje i gradnje najniži u čitavom Riju, a nije zanemarljiva ni činjenica da je četvrt na obali. Ovo privlači ne samo srednju, nego i višu klasu koja za sobom povlači i luksuz, shopping centre i jednu dozu ležernosti. Urbanistički planovi za ovo područje su rađenie u kasnim šestdesetim godinama dvadesetog vijeka, miješajući predgrađa u SAD (kuće sa dvorištem) i nebodere. Plaže Bara da Tijuce postaju sve popularnije, a u ovoj će četvrti biti i sportsko selo za pan-američke igre 2007. Sve ovo predstavlja Baru u budućnosti, kao poseban grad.

Osim Bare i Jacarepaguá i Campo Grande, također doživljavaju preporod i značajan privredni rast.

[uredi] Klima

Rio ima tipičnu tropsku klimu sa visokim temperaturama i vlažnošću tokom čitave godine. Ljetne vrućine dostižu i preko 40 °C. Ipak, veliki broj vodenih površina i blizina brda i planina čine ljeto u Riju podnošljivim. Padaline su česte, naročito u ljetnjim mjesecima, kada su moguće i oluje, ali ne i tropski cikloni.

januar

februar

mart

april

maj

juni

juli

august

septembar

oktobar

novembar

decembar

godišnje

maksimalna temperatura u °C/°F

33/91

33/93

32/90

31/87

28/82

27/81

27/81

28/82

27/81

29/84

31/87

32/89

30/86

minimalna temperatura u °C/°F

23/74

24/75

23/74

22/71

19/67

18/65

18/64

18/65

19/66

20/68

22/71

22/72

21/69

padaline

135/5.3

124/4.9

134/5.3

109/4.3

78/3.1

52/2.1

45/1.8

46/1.8

62/2.4

82/3.2

100/4.0

137/5.4

1104/43.5

Izvori: Weatherbase i The Weather Channel

[uredi] Administrativne regije Rio de Janeira

[uredi] Zona Central

Centro Praça da Bandeira Rio Comprido Praça Mauá

Gamboa Santo Cristo Santa Teresa Praça Quinze

Estácio Catumbi Saúde Cidade Nova

[uredi] Zona Sul

Botafogo Copacabana Lagoa Rocinha Flamengo

Glória Catete São Conrado Humaitá Jardim Botânico

Gávea Ipanema Leblon Joá Urca

[uredi] Zona Norte

VIII Tijuca

IX Vila Isabel

X Engenho de Dentro

[uredi] Zona da Leopoldina

Ramos Penha Bonsucesso Olaria Manguinhos Brás de Pina

Vila da Penha Higienopólis Vila Kosmos Engenho da Rainha Complexo do Alemão Complexo da Maré

Inhaúma Del Castilho Maria da Graça Ilha do Governador (otok Governador) Vicente de Carvalho Vila Kosmos

Vista Alegre

[uredi] Central

XIV Irajá XV Madureira

XXII Anchieta XXV Pavuna

XXXI Vigário Geral

[uredi] Barra

XVI Jacarepaguá

XXIV Barra da Tijuca

XXXIV Cidade de Deus (CDD) (Božji grad)

[uredi] Bangu

XVII Bangu

XXXIII Realengo

[uredi] Campo Grande

XVIII Campo Grande XIX Santa Cruz

XXVI Guaratiba XXVI Quintino

[uredi] Socijalno stanje

Rio je tipičan brazilski grad u pogledu velikih razlika između bogatih i siromašnih. Iako je u pitanju jedan od najvećih svjetskih gradova, značajan postotak populacije (oko 15%) živi u siromaštvu. Siromaštvo je najizraženije u neformalnim naseobinama, koje se ovdje nazivaju favelama, koje se najčešće nalaze na strminama na kojima nije ni moguće graditi neke trajnije i čvršće građevine, i gdje su i nesreće poput teških poplava u kišnom razdoblju najčešće. U favelama su najviše stope kriminala, zbog droga, borbi bandi i dugih kriminalnih oblika, najčešće prouzrokovanih siromaštvom.

Ono što je neobično za favele u Riju je njihova blizina bogatim četvrtima. Tako su bogate četvrti poput Ipaneme i Copacabane, stiješnjene između plaža i brda, a na padinama ovih brda se nalaze siromašne favele.

[uredi] Sport

.

Rio de Janeiro će biti domaćin pan-američkih igara 2007. godine. Finale Svjetskog prvenstva u odbojci na pijesku se održava u Rio de Janeiru. U četvrti Jacarepaguá se održavala Velika Nagrada Brazila u Formuli 1 od 1978. do 1990. godine. Prvenstvo u surfanju se održavlao na plažama Rija 17 godina za redom, od 1985. do 2001. godine.

Pored samog hrama nogometa, stadiona Maracanã, se gradi novi stadion, kapaciteta 45 000 gledaoca. Stadion će nositi ime bivšeg predsjednika FIFA-e i građanina Rija, Joãa Avelanga. U sklopu kandidature za ljetnje Olimpijske igre 2012. godine, na Copacabani su izgrađena borilišta za triatlon, odbojku na pijesku i jahting.

[uredi] Nogomet

Ipak, najpopularniji sport u Riju je nogomet. U Riju se nalaze neki od najvećih brazilskih nogometnih klubova:

• Botafogo
• Flamengo
• Fluminense
• Vasco.

Vrlo je popularan i nogomet na plaži.

[uredi] Televizijske postaje u Riju

• TVE Brasil - Kanali 02 (VHF) i 32 (UHF)
• Rede Globo - Kanali 04 (VHF) i 28 (UHF)
• Rede TV! - Kanali 06 (VHF) i 20 (UHF)
• TV Bandeirantes - Kanali 07 (VHF) i 15 (UHF)
• CNT - Kanali 09 (VHF) i 17 (UHF)
• SBT - Kanali 11 (VHF) i 56 (UHF)
• Rede Record - Kanali 13 (VHF) i 38 (UHF)
• Rede Vida - Kanali 14, 22 i 34 (UHF)
• MTV Brasil - Kanal 24 (UHF)
• Rede NGT - Kanal 26 (UHF)
• Tv Passa a Ponte - Kanal 32 (UHF)

[uredi] Poznati stanovnici

Adolfo Lutz Antônio Fagundes Baden Powell Bruno Barreto Carlos Chagas Filho Carlos Lacerda Carolina Braun Cazuza Carla Malafaia Cássia Eller Chico Buarque Dom Pedro II Fernanda Montenegro Fernando Collor de Mello Fernando Henrique Cardoso Heitor Villa-Lobos Isabela Nick Ivo Pitanguy Jorge Ben Jor

Jô Soares Julia de Castro Luis Gustavo Miranda Machado de Assis Marisa Monte Milton Nascimento Oscar Niemeyer Paulo Coelho Renato Russo Romário Ronaldo Sérgio Vieira de Mello Silvio Santos Tom Jobim Vinícius de Morais Walter Salles Zico

[uredi] Gradovi partneri

• Barcelona, Španija
• Atlanta , Georgia, SAD
• Istanbul, Turska
• Niterói, Brazil
• Cabo Frio, Brazil
• Teresópolis, Brazil

[uredi] Galerija slika

Isus Iskupitelj (Cristo Redentor)	Laguna Rodrigo de Freitas	Plaža Ipanema	Brdo Šećerna Glava (Pão de Açúcar) (po noći)
Slika iz svemira	Avenija Central, snimio Marc Ferrez 1910. godine	Šećerna Glava	Panorama sa Isusa Iskupitelja

[uredi] Vanjski linkovi

[uredi] Službene stranice

• Službena stranica (portugalski)
• web-kamere u Riu
• Rio-turneja

[uredi] Obrazovanje

• Sveučilište Rio de Janeira
• COPPE/UFRJ - najveći postdiplomski studiji i istraživački centar u Latinskoj Americi, dio Federalnog Sveučilišta Rio de Janeira - UFRJ
• UERJ - Državno Sveučilište Rio de Janeira
• UNIRIO - Još jedno Federalno Sveučilište locirano u Riu
• Američko sveučilište -

[uredi] Fotografije

• Slike Ria od 1920 do danas
• foto-vodič kroz Rio
• Slike Ria

[uredi] Turizam

• Turistički vodič kroz Rio de Janeiro i druge destinacije u Brazilu.