Stefan Lazarević
Sa Wikipedije, slobodne enciklopedije
Stefan Lazarević je bio srpski knez (1377-1402) i despot (1402-1427), sin kneza Lazara i kneginje Milice. Stefan je rođen 1377. u Kruševcu. Umro je 1427. u Crkvinama kod Mladenovca i sahranjen je u svojoj zadužbini, manastiru Manasiji (Resava).
Ratnik po dužnosti, viteški obučavan i vješt u komandovanju, a po opredjeljenju pjesnik, širokog obrazovanja, bio je jedan od najuglednijih od dvadesetčetvorice ritera Zmajevog reda, veoma poštovan i uvažen među evropskom vlastelom.
Imao je ogromnu biblioteku u kojoj je, osim slovenskih i poučnih tekstova bilo filozofskih spisa i knjiga iz historije i poezije. Njegova zadužbina, manastir Manasija bila je umjetničko stjecište slikara, pisaca, pjesnika, pripovjedača, gdje je nastala i čuvena Resavka prepisivačka škola.
Čitao je i pisao na staroslovenskom, prevodio sa grčkog, a sasvim je izvjesno da je vladao i latinskim jezikom.
Svoje književno stvaralštvo Stefan Lazarević započinje po povratku iz Angore. Njegov prvi sačuvan tekst je "Pohvalno slovo Knezu Lazaru" ,napisan 1403./4. godine i govore o Vidovdanu u Vazneseinjskoj crkvi u Ravanici. Drugi sačuvani tekst je iz 1404.godine. To je natpis na mramornom stubu na Kosovu.
Najznačajniji despotov književni rad, Slovo Ljubavi, poetska poslanica vjerovatno upućena bratu Vuku Lazareviću kao poziv na pomirenje, jedan je od najljepsih tekstova srpske književnosti, napisan 1409. godine. Ukupno ima deset strofa čiji inicijali daju akrostih Slovoljubve.
Godine 1412. da bi dao značaj rudarstvu i podržao njegov razvoj, Stefan je izdao zakon o rudnicima.
Srpska pravoslavna crkva slavi "Svetog Stefana Lazarevića, despota srpskog", na dan 1. augusta (19.jula), zajedno sa njegovom "Svetom majkom knjeginjom Milicom-monahinjom Evgenijom (Velikošimnicom Jefrosimijom)".
[uredi] Hronologija
Poslije pogibije kneza Lazara (kasnije proglašenog za sveca) na Kosovu polju 1389. maloljetni Stefan Lazarević postaje glava porodice. Kneginja Milica, ostavši udovica sa dvojicom maloljetnih sinova i pet kćeri, preuzima brigu o vođenju oblasti umrloga supruga. Kao rezultat Kosovske bitke njena oblast postala je vazalna Osmanlijama. To potvrđuje davanjem sulatanu Bajazitu kćerke Olivere za ženu.
Godine 1393. knez Stefan Lazarević puni 16. godina i njegova majka Milica, predaje mu oblast na upravljanje i brigu a ona se povlači u svoju zadužbinu Ljubostinju.
Priznavši vrhovnu vlast sultana Bajazita, Stefan Lazarević učestvuje u bitkama na Rovinama 1395., kod Nikopolja 1396. u pohodu protiv Bosne 1399. i u Angorskoj bitci 1402.
Po povratku iz Carigrada, gdje 1402. dobija titulu despot, poslije carskog najviše vizantijsko dostojanstvo, sačekuje ga na Kosovu kod Tripolja i napada sestrić Đurađ Branković. Iz tog sukoba despot Stefan izlazi kao pobjednik.
Godine 1403. Stefan Lazarević prelazi u Beograd. O Beogradu kazuje: Došavši, nađoh najkrasnije mesto od davnine, preveliki grad Beograd, koji je po slučaju razrušen i zapusteo, sazidah ga i prosvetih presvetoj Bogomateri.
Godine 1408. despotov mlađi brat Vuk Lazarević sa setrićima Brankovićima, obraća se sultanu Sulejmanu za pomoć protiv Stefana. Poslije dugih i kravavih borbi Vuk Lazarević i sestrić Lazar Branković ginu 1410. godine, sultan Sulejman 1411.god., a Grgur Branković umire kao monah Gerasije. Preživjeli su samo Đurađ Braknović i Stefan Lazarević. Njih je uspjela da izmiri 1412. Marija, starija sestra despota Stefana Lazarevića i majka Đurađa Brankovića.
Bio je na turniru evropskog plemstva u Budimu 1412. Poslije nevjere koju je učinio Hrvoje Vukčić Hrvatinić Žigmund Luksemburški je despotu Stefanu predao na upravu Srebrenicu.
U sukobima između Muse i Mehmeda I, Stefan je bio na strani Mehmeda I. a 1413. učestvovao je u porazu sultana Muse na Čamorluu ispod planine Vitoše. Od novog sultana Mehmeda I dobio je oblast izmedju Sofije i Niša.
Balša III. Balšić, sin Đurđa II. Stratimirovića Balšića i Jelene, despotov sestrić, dolazi u Despotovinu i ujaku despotu Stefanu predaje na upravu Zetu sa čim se u prvoj četvrtini 15. vijeka ujedinjuju oblasti kojima su vladali Stefan Lazarević, Đurađ Branković i Balša III. Balšić. Despota Stefana lazarevića nasljeđuje u upravljanju Despotovinom despot Đurađ Branković.
