Hók-ciŭ-uâ ĭng-ông hiê-tūng

Lài-nguòng: Wikipedia

Cī piĕng ùng gái-siêu Hók-ciŭ-uâ gì ĭng-ông hiê-tūng (音韻系統).

Mŭk-liŏh 1 Ĭng-ông 1.1 Siăng-diêu 1.2 Siăng-mō̤ 1.3 Ông-mō̤ 1.3.1 Dăng sĕ̤ng ông-mō̤ 1.3.2 Pé-ĭng ông-mō̤ 1.3.3 Ông-muōi 2 Ĭng-biéng hiêng-chiông 2.1 Siăng-mō̤ 2.1.1 Hò̤-lè̤ng Cṳ̄ 2.1.2 Chói-puòi Cū 2.1.3 Ngāi 1 Cū 2.1.4 Ngāi 2 Cū 2.2 Ông-mō̤ 2.3 Siang-diêu 3 Nô̤i Buô Cha Biék 3.1 Hók-ciu kiong 3.2 Hók-chiang kiong 3.2.1 Gae̤ng Hók-chiu Kiong gì Cha Biék 3.3 Ku-chèng Kiong

[Siŭ-gāi] Ĭng-ông

Áng «Chék Lìng Báik-ĭng» (戚林八音) gà̤-dēng gié-cái, Hók-ciŭ-uâ dŭ-liāng ô 33 bĭh ông-mō̤ 15 bĭh siăng-mō̤, 8 bĭh siăng-diêu (sĭk-cié nâ ô 7 bĭh). Gĭng-dáng Hók-ciŭ-uâ gì ĭng-ông tā̤-hiê duâi-tā̤ siông gâe̤ng «Chék Lìng Báik-ĭng» siŏh-iông. Dáng gĭng-dáng Hók-ciŭ-uâ ô ông-mō̤ sùi siăng-diêu huák-sĕng „sĕ̤ng-ông-huá“ (松韻化) gâe̤ng „kŭi-ông-huá“ (開韻化) gì hiêng-chiông. Siăng-mō̤ huák-sĕng „pé-ĭng-huá“ (鼻音化) dēng hiêng-chiông, cuòi dŭ sê «Chék Lìng Báik-ĭng» gà̤-dēng mò̤ cái ô gi. Lêng-nguôi, Hók-ciŭ-uâ kēu-ngṳ̄ gó ô siŏng-dŏng hŭk-ciăk gì siăng-diêu biéng-huá giĕ-cáik.

[Siŭ-gāi] Siăng-diêu

Hók-ciŭ-uâ ô 7 bĭh siăng-diêu, áng «Chék Lìng Báik-ĭng» gà̤-dēng gé-cái, cī 7 bĭh siăng-diêu gì miàng sê „Siông-bìng“ (上平), „Siông-siăng“ (上聲), „Siông-ké̤ṳ“ (上去), „Siông-ĭk“ (上入), „Hâ-bìng“ (下平), „Hâ-ké̤ṳ“ (下去), „Hâ-ĭk“ (下入). Gū Háng-ngṳ̄ gì „Siông-siông“ (上上) gâe̤ng „Hâ-siông“ (下上) găh Hók-ciŭ-uâ diē-sié ī-gĭng hăk-biáng có̤ siŏh bĭh „Siông-siăng“ go̤ lāu.

Â-dā̤ cī diŏng dù sāi Ngô-dô-biĕu-ĭng-huák (五度標音法) biēu-sê chók chék bĭh siăng-diêu gì diêu-dĭk. Siăng-diêu găh Háng-ngṳ̄ hŏk-gái diē-sié gì dó̤i-éng miàng-chĭng siā diŏh có̤i muōi hī siŏh dĭk diē-sié. Siăng-diêu diêu-dĭk áng Hók-ciŭ-kiŏng ùi cūng.

Siăng-diêu miàng-chĭng	Dù-hìng	Só-cê
Siông-bìng	˥˥	55	陰平
Siông-siăng	˧˧	33	陰上/陽上
Siông-ké̤ṳ	˨˩˦	214	陰去
Siông-ĭk	˨˦	24	陰入
Hâ-bìng	˥˧	53	陽平
Hâ-ké̤ṳ	˨˦˨	242	陽去
Hâ-ĭk	˥	5	陽入

[Siŭ-gāi] Siăng-mō̤

Hók-ciŭ-uâ ô 15 bĭh siăng-mō̤, cêu sê bàng-siòng gōng gì „Sĕk-ngô-ĭng Hiê-tūng“ (十五音系統). Áng huák-ĭng buô-ôi lì buŏng gì uâ, cī 15 siăng-mō̤ â̤ buŏng có̤ „Hò̤-lè̤ng cū“, „Chói-puòi cū“, „Ngāi ék cū“ gâe̤ng „Ngāi nê cū“ cī 4 cū.

Hók-ciŭ-uâ siăng-mō̤ tā̤-hiê biēu

Cū-biék	Mò̤-ké-ĭng	Ô-ké-ĭng	Pé-ĭng	Gì-tă
Hò̤-lè̤ng cū	k	kʰ	ŋ	ʔ	h / ɸ
Chói-puòi cū	p	pʰ	m	β
Ngāi 1 cū	ts / tɕ	tsʰ / tɕʰ	ɳ	ʝ	z
Ngāi 2 cū	t	tʰ	n	l	s / ɕ / θ / f

1) Liŏh-sáik huŏng-gáh diē-sié gì siăng-mō̤ nâ chók-hiêng găh kēu-ngṳ̄ ĭng-biéng sì-hâiu.

2) Siăng-mō̤ /β/, /ʝ/ gâe̤ng /z/ sê cŏk-ĭng/dĕ̤k siăng-mō̤.

3) Siăng-mō̤ /s/ găh Hók-ciŭ-uâ báe̤k-buô gâe̤ng nàng-buô gì kiŏng diē-sié (pī-ṳ̀ Lò̤-nguòng (羅源) hĕ̤k-ciā Hók-chiăng (福清)) tĕ̤k có̤ /θ/. Ŏ̤h „siang“ te̤k /θiaŋ/.

4) Siăng-mō̤ /s/ ô nè̤ng â̤ ciŏng ĭ tĕ̤k có̤ /f/.

O̤h „mò̤ chiŏk mò̤ sê̤ṳ“ tĕ̤k /mo tɕʰyo mo føy/.

5) Ô gì hŏk-ciā giéng-gáe̤k Hók-ciŭ-uâ siăng-mō̤ /h/ gâe̤ng sá̤-ông /i/, /y/ sŏng-pĭng gì sì-hâiu tĕ̤k có̤ /x/.

6) Siăng-mō̤ gâe̤ng /h/ gâe̤ng /u/ ông sŏng-pĭng sì-hâiu, Lò̤-nguòng-kiŏng tĕ̤k có̤ /ɸ/.

O̤h „Hū-muòng“ /ɸu muoŋ/.

7) Siăng-mō̤ /ts/, /tsʰ/, /s/ găh sá̤-ông /i/, /y/ (gâe̤ng cī lâng bĭh sá̤-ông găh sèng-lāu gì sĕ̤ng-ông-mō̤) sèng-lāu sì-hâiu niōng-huá, tĕ̤k có̤ /tɕ/, /tɕʰ/, /ɕ/. Cī săng bĭh siăng-mō̤ găh ông-mō̤ /ɛ/ sèng-sāu sì, ô nè̤ng iâ tĕ̤k có̤ niōng-ĭng.

Ŏ̤h „mò̤ chiŏk mò̤ sê̤ṳ“ te̤k /mo tɕʰyo mo føy/.

8) Găh Diòng-lŏ̤h-kiŏng (長樂腔) dài-dŏng, mò̤ /n/ cī bĭh siăng-mō̤, sū-iū /n/ siăng-mō̤ gì cê dŭ biáng gáu /l/ siăng diē sié go̤ lāu.

Ŏ̤h: Lêng = Nêng /lɛiŋ/.

9) Hók-ciŭ gì dṳ̆ng-nièng-nè̤ng gâe̤ng hâiu-săng-giāng găh gōng uâ sì-hâiu ī-gĭng mò̤ buŏng /l/ gâe̤ng /n/ lāu (dŏng-iòng, ô gì gĭng-guó buói-hóng â̤ buŏng chók cī lâng bĭh siăng-mō̤). Iòng-dŏng-diè sê /l/ siăng gì cê biáng gáu /n/ siăng diē sié.

Ŏ̤h Lêng = Nêng = /nɛiŋ/.

Hók-ciŭ-uâ siăng-mō̤ găh «Cék Lìng Báik-ĭng» gà̤-dēng gì siăng-mō̤ cê:

Siăng-mō̤ cê	柳	邊	求	氣	低
Guók-cié ĭng-biĕu	l	p	k	kʰ	t
Siăng-mō̤ cê	波	他	曾	日	時
Guók-cié ĭng-biĕu	pʰ	tʰ	ts	n	s
Siăng-mō̤ cê	鶯	蒙	語	出	喜
Guók-cié ĭng-biĕu	ʔ	m	ŋ	tsʰ	h
Siăng-mō̤ cê	打	掌	與	君	知
Guók-cié ĭng-biĕu	Cī ngô cê sū biēu-sê gì siăng-mō̤ găh gà̤-dēng ī-gĭng chók-hiêng go̤ lāu.

[Siŭ-gāi] Ông-mō̤

Hók-ciŭ-uâ gì dăng ông-mō̤ ô 11 bĭh, dṳ̀ /i/, /y/, /u/ nguôi, dŭ ô kŭi māu dó̤i-lĭk.

[Siŭ-gāi] Dăng sĕ̤ng ông-mō̤

Dăng ông-mō̤ biēu

Lôi-biék	Ông-mō̤
Māu lôi	a	e	ø	i	y	u	o
Kŭi lôi	ɑ	ɛ / æ	œ				ɔ

1) Ô gì hŏk-ciā giéng-gáe̤k /e/ gì kŭi-ông găi-dŏng sê /æ/.

Sĕ̤ng-ông ô 31 bĭh, duâi-buô-hông iâ ô kŭi gâe̤ng māu gì dó̤i-lĭk.

Sĕ̤ng ông-mō̤ biēu

Lôi-biék	Ông-mō̤
Māu lôi	ai	au		eu
Kŭi lôi	ɑi	au	ɛi	ɛu
Māu lôi	ia	ie	ieu	iu
Kŭi lôi	iɑ	iɛ	iɛu
Māu lôi	øy	yo	ya
Kŭi lôi	ɔy	yɔ
Māu lôi	ua	uai	uo	uoi	ui
Kŭi lôi	uɑ	uɑi	uɔ	uɔi	oi
Māu lôi	ou	iau
Kŭi lôi

1) «Chék Lìng Báik-ĭng» diē-sié mò̤ /iau/ ông. Cī bĭh ông-mō̤ â̤ sáung Hók-ciŭ-uâ gì ciáng-sék ông-mō̤, gŏh hŏk-sŭk-gái gó ô cĕng-lâung, siŏh mĕng dŏ̤-só hŏk-ciā giéng-gáe̤k ĭ ng sê, siŏh mĕng găh cê-diēng gâe̤ng hŏk-sŭk lâung-ùng diē-sié bô gâe̤ng gŭi gáu ông-mō̤ tā̤-hiê diē-sié.

2) Ông-mō̤ /ya/ găh gĭng-dáng-nĭk Hók-ciŭ-uâ diē-sié ī-gĭng tō̤ mâ̤ diŏh lāu, áng «Tái-sṳ̄ Lìng Pék-săng Cê-ngiê Biêng-lāng» (太史林碧山字義便覽) gé-cái, cī bĭh (Hṳa Ông) ông-buô gì cê nâ ô 4 bĭh. Cī 3 cê găh gĭng-dáng Hók-ciŭ-kiŏng diē-sié cìng-kuóng sê ciŏng-uâng gi, 1 cê gŭi gáu /ai/ ông (cṳā > cāi), 1 cê gŭi gáu /ie/ ông (hṳa > hie), 1 cê gŭi gáu /ɛ/ ông (hṳa > ha̤).

3) Kŭ-chèng-kiŏng (古田腔) ciŏng /yo/ tĕ̤k có̤ /yø/. Ciŏng-uâng tĕ̤k-huák găh Hók-ciŭ-kiŏng iâ kăi-sṳ̄ liù-hèng, dĕk-biék găh hâiu-săng-giāng dài-dŏng.

4) Ông-mō̤ /uoi/ gâe̤ng /ui/ (bău-guăk cī lâng bĭh gì kŭi-ông) găh duâi-buô-hông dê-kṳ̆ ī-gĭng hăk-biáng có̤ siŏh bĭh ông, nâ ô Kŭ-chèng-kiŏng gâe̤ng Bìng-tàng (平潭) gì Hók-chiăng-kiŏng mò̤ huák-sĕng hăk-biáng.

5) Ông-mō̤ /iu/ gâe̤ng /ieu/ (bău-guăk ĭ gì kŭi-ông) găh duâi-buô-hông dê-kṳ̆ ī-gĭng hăk-biáng có̤ siŏh bĭh ông, nâ ô Kŭ-chèng-kiŏng gâe̤ng Bìng-tàng gì Hók-chiăng-kiŏng mò̤ huák-sĕng hăk-biáng.

6) Ông-mō̤ /ieu/ gâe̤ng /iɛu/ găh Kŭ-chèng-kiŏng diē-sié te̤k có̤ /iəu/ hĕ̤k /iau/.

[Siŭ-gāi] Pé-ĭng ông-mō̤

Pé-ĭng ông-mō̤ biēu

Lôi-biék	Ông-mō̤
Māu	aŋ	eiŋ
Kŭi	ɑŋ	ɑiŋ
Māu	iŋ	iaŋ	ieŋ
Kŭi	ɛiŋ	iɑŋ	iɛŋ
Māu	yŋ	øyŋ	yoŋ
Kŭi		ɔyŋ	yɔŋ
Māu	uŋ	uaŋ	uoŋ
Kŭi	ouŋ	uɑŋ	uɔŋ
Māu		m̩ / n̩ / ŋ̍
Kŭi	ɔuŋ

1) Hók-ciŭ-uâ nâ ô siŏh bĭh siăng-huá ông /ŋ̍/. Dáng-sê /ŋ̍/ găh kēu-ngṳ̄ ĭng-biéng dài-dŏng sêu âu-sāu siăng-mō̤ gì īng-hiōng huák-sĕng biéng-huá, gó sāng-sĕng lâng bĭh sĭng gì siăng-huá-ông /m̩/ gâe̤ng /n̩/.

ng sê /ŋ̍ sei/ >> /n̩ nei/

ng biáng /ŋ̍ piɑŋ/ >> /m̩ miɑŋ/

2) Hók-ciŭ-uâ diē-sié tĕ̤k siăng-huá-ông /ŋ̍/ gì cê nâ ô lâng bĭh, bêng-chiā dŭ sê hâ-ké̤ṳ siăng. Siŏh bĭh sê pēu-dêng-sṳ̀ (否定詞) „n̂g“, siŏh bĭh sê „sāi, bóng“ gì „n̂g“. Tàu-tàu bĭh „n̂g“ găh kēu-ngṳ̄ dài-dŏng dŏ̤-só tĕ̤k có̤ „ĭng“, dâ̤ nê bĭh găh kēu-ngṳ̄ dài-dŏng tĕ̤k có̤ „ŭng“.

Ng sāi giăng /ŋ̍ sai kiaŋ/ >> /iŋ nai kiaŋ/

Ô ng-ng mò̤ /ou ŋ̍ ŋ̍ mo/ >> /u ʔuŋ ʔuŋ mo/

3) Ông-mō̤ /ɑiŋ/ găh Hók-chiăng-kiŏng tĕ̤k có̤ /æŋ/, ô gì nè̤ng gó â̤ găh /æ/ âu-sāu găh iā kĭng-siăng gì /i/, tĕ̤k có̤ /æiŋ/. Áng ciŏng-uâng huák-diēng, Hók-chiăng-kiŏng diē-sié gì /æŋ/ dì-cā iâ â̤ biéng gâe̤ng Hók-ciŭ-kiŏng sŏ̤h-iông, cà̤ tĕ̤k có̤ /ɑiŋ/.

4) Ông-mō̤ /øyŋ/ găh Hók-chiăng-kiŏng tĕ̤k có̤ /œŋ/, ô gì nè̤ng gó â̤ găh /œ/ âu-sāu găh iā kĭng-siăng gì /y/, te̤k có̤ /œyŋ/. Áng ciŏng-uâng huák-diēng, Hók-chiăng-kiŏng diē-sié gì /œŋ/ dì-cā iâ â̤ biéng gâe̤ng Hók-ciŭ-kiŏng sŏ̤h-iông, cà̤ tĕ̤k có̤ /øyŋ/.

[Siŭ-gāi] Ông-muōi

Ông-muōi biēu

Lôi-biék	Ông-mō̤
Māu	akˀ	eikˀ
Kŭi	ɑkˀ	ɑikˀ
Māu	ikˀ	iakˀ	iekˀ
Kŭi	ɛikˀ	iɑkˀ	iɛkˀ
Māu	ykˀ	øykˀ	yokˀ
Kŭi	øykˀ	ɔykˀ	yɔkˀ
Māu	ukˀ	uakˀ	uokˀ
Kŭi	oukˀ	uɑkˀ	uɔkˀ
Māu	œkˀ	oukˀ
Kŭi		ɔukˀ

Ông-muōi biēu

Lôi-biék	Ông-mō̤
Māu	aˀ	iaˀ	uaˀ
Kŭi	ɑˀ	iɑˀ	uɑˀ
Māu	oˀ	uoˀ	yoˀ
Kŭi	ɔˀ	uɔˀ	yɔˀ

[Siŭ-gāi] Ĭng-biéng hiêng-chiông

Hók-ciŭ-uâ ô iā hŭng-hó gì ĭng-ông biéng-huá hiêng-chiông. Câi-ĭ sê biéng-huá hìng-sék gó sê biéng-huá huâng-ùi găh Háng-ngṳ̄ ngṳ̄-ngiòng diē-sié dŭ sê cĭng dŏk-chók gì.

Hók-ciŭ-uâ gì ĭng-ông biéng-huá ng sê buōng-lā̤ cêu ô gi, áng-ciéu hŏk-ciā ngiēng-géu, cī piĕ biéng-huá giăng-giăng sê téng Chĭng-dièu âu-gĭ huák-sĕng gì, bêng-chiā găh Sĕk-ék piĕng-piék gì săng-kṳ̆ gó mò̤ ô ciŏng-uâng hiêng-chiông.

Hók-ciŭ-uâ gì ĭng-ông biéng-huá ô 3 lôi, siăng-mō̤, ông-mō̤, siăng-diêu. Găh cī 3 lôi diē-sié, siăng-mō̤ biéng-huá dék ô giĕ-cáik dék gāng-dăng, siăng-diêu biéng-huá dék hŭk-căk.

[Siŭ-gāi] Siăng-mō̤

Hók-ciu uâ siang mō̤ biéng huá sê 3 lôi ing-ông biéng-huá dài dong dék gāng dang gĭ. Biéng huá gie cáik áng siang-mō̤ gì huák ing buó-ôi buong có̤ „hò̤-lè̤ng“, „chói-puòi“, „ngā-kī 1“, „ngā-kī 2“ 4 cū, gieng-dṳk cū gái áng sèng-sāu cê gì ông-muōi buōng có̤ „ke̤ng ông-muōi“, „pé ông-muōi“, „sék ông-muōi“ 3 cṳ̄ng

[Siŭ-gāi] Hò̤-lè̤ng Cṳ̄

Hò̤-le̤ng cū gì siang-mō̤ ô /k/, /kʰ/, /h/, /ŋ/ gâe̤ng /ʔ/ 5 bih.

Cê gì siang mō̤ sê hò̤-lè̤ng cū siang-mō̤ /k/, /kʰ/, /h/,chiā cê gah ke̤ng ông-muōi gì cê âiu-sāu sèng-hâiu, cī sang bih siang mō̤ biéng có̤ /ʔ/.

gá-cṳ gĭ　　/kɑ tɕy ki/ 　>　/ka ʝy ʔi/

ngā-kī　　/ŋa kʰi/　>　/ŋa ʔi/ (> /ŋai/)

sé hông　　/sɛi houŋ/　>　/si ʔouŋ/

Cê gì siang mō̤ sê hò̤-lè̤ng cū, chiā cê gah pé ông-muōi gì cê âiu-sāu sèng-hâiu, siang mō̤ biéng có̤ /ŋ/.

kēng giāng　　/kʰeiŋ kiaŋ/　>　/kʰeing ŋiaŋ/

gang-ké-tiáng　　/kaŋ kʰɛi tʰiɑŋ/　>　/kaŋ ŋi liɑŋ/

sang hông　　/saŋ houŋ/　>　/saŋ ŋouŋ/

huang ák　　/huaŋ ʔɑkˀ/　>　/huaŋ ŋɑkˀ/

Cê gì siang mō̤ sê hò̤-lè̤ng cū, chiā cê gah sék ông-muōi gì cê âiu-sāu sèng-hâiu, siang mō̤ mò̤ biéng huá.

[Siŭ-gāi] Chói-puòi Cū

Hò̤-le̤ng cū gì siang-mō̤ ô /p/, /pʰ/ gâe̤ng /m/ 3 bih.

Cê gì siang mō̤ sê chói-puòi cū siang-mō̤ /p/, /pʰ/,chiā cê gah ke̤ng ông-muōi gì cê âiu-sāu sèng-hâiu, cī 2 bih siang mō̤ biéng có̤ de̤k ông-mō̤ /β/.

cī-bong　　/tɕi pouŋ/ 　>　/tɕi βouŋ/

chói-puòī　　/tsʰoi pʰuoi/　>　/tsʰui βuoi/

Cê gì siang mō̤ sê chói-puòi cū, chiā cê gah pé ông-muōi gì cê âiu-sāu sèng-hâiu, siang mō̤ biéng có̤ /m/.

bēng bàng　　/peiŋ paŋ/　>　/peing maŋ/

nìng-po̤　　/niŋ pʰo/　>　/niŋ mo/

Cê gì siang mō̤ sê chói-puòi cū, chiā cê gah sék ông-muōi gì cê âiu-sāu sèng-hâiu, siang mō̤ mò̤ biéng huá.

[Siŭ-gāi] Ngāi 1 Cū

Hò̤-le̤ng cū gì siang-mō̤ nâ ô /ts/, /tsʰ/ 2 bih siang-mō̤.

Cê gì siang mō̤ sê hò̤-lè̤ng cū siang-mō̤ /ts/, /tsʰ/, chiā cê gah ke̤ng ông-muōi gì cê âiu-sāu sèng-hâiu, ô lâng cṳ̄ng biéng huá. Siang-mō̤ /ts/, /tsʰ/ gâe̤ng /i/, /y/ (he̤k ī /i/, /y/ có̤ buáng mō̤-ing, o̤h /ia/, /yokˀ/) siong ping sèng-hâiu, /ts/, /tsʰ/ biéng có̤ de̤k siang-mō̤ /ʝ/. Gì-ṳ̀ cìng-huóng biéng có̤ de̤k siang-mō̤ /z/

gá-cṳ　　/kɑ tɕy/ 　>　/ka ʝy/

ké-chia　　/kʰɛi tɕʰia/　>　/kʰi ʝia/ (> /ki ja/)

cū-cung　　/tsu tsuŋ/ 　>　/tsu zuŋ/

chék-chék　　/tsʰɛikˀ tsʰɛikˀ/ 　>　/tsʰi zɛikˀ/

[Siŭ-gāi] Ngāi 2 Cū

[Siŭ-gāi] Ông-mō̤

[Siŭ-gāi] Siang-diêu

[Siŭ-gāi] Nô̤i Buô Cha Biék

Hók-ciu uâ nô̤i buô cha biék bī gáu duâi, dáng cī cha biék duâi buó hông gah ing ông siông, dong dê nè̤ng hó̤ „kiong“. Áng kiong lì buong gì uâ, Hók-ciu uâ â̤ buong có̤ „Hók-ciu kiong“, „Hók-chiang kiong“, „Ku-chèng kiong“.

[Siŭ-gāi] Hók-ciu kiong

Mìng ge̤ng làu-mih sū gōng gì Hók-ciu uâ gi buōng sṳk cī cṳ̄ng kiong. Dê-lī huong ùi bau guák Hók-ciu chê, Mìng-âiu gáing dṳng nàng buông, Lièng-gong gâing, Diòng-lo̤h gâing, gâe̤ng Īng-tái gâing de̤ng buông. Hók-ciu ing ôi sê sēng-du sū-câi, lik sṳ̄ ī lài nè̤ng du nêng ôi cī nē̤ gì kiong sê bieu cūng gĭ. Gâe̤ng «Chék Lìng báik-ing» siong pàng, Hók-ciu kiong ing-ông tā̤-hiê huák seng lāu ciong uâng gì biéng huá

1 „Chiu“ -ông gâe̤ng „Sieu“ -ông hak biáng có̤ sioh bih ông --/ieu/

(Hók-)ciu = (lak-)cieu = /tsieu/

2 „Hui“ -ông gâe̤ng „Buoi“ -ông hak biáng có̤ sioh bih ông --/uoi/

puòi(-à̤) = pùi(-tàng) = /pʰuoi/

3 Sing-mō̤ gah cê dài dong sèng hâiu huák seng sing-mō̤ luôi-huá he̤k pé-ing-huá

di sék /ti sekˀ/ --> /di leʔ/

Bang-báik /paŋ pɑikˀ/ --> /paŋ mɑiʔ/

4 Ông-mō̤ gâe̤ng ing-ik lièng lâng bih ké̤ṳ-sing-dêu pping te̤k sì hâiu, biéng có̤ kui ông he̤k se̤ng-ông.

[Siŭ-gāi] Hók-chiang kiong

Hók-chiang kiong ciō iéu gah Hók-chiang gâe̤ng Bìng-tàng lâng bih dê huong sāi. Hók-chiang kiong gì ông-mō̤ tā̤ hiê gâe̤ng ông-cṳ «Chék Lìng báik-ing» gà̤-dēng gé cái gì ông-mō̤ tā̤ hiê siong cha mâ̤ kó̤ huông. Dáng hiêng sì câi gì Hók-chiang hâiu-sang-ngiāng gōng gì Hók-chiang uâ, iâ ī ging „Chiu“ „Sieu“ hak biáng, „Buoi“ „Hui“ mò̤ buong lāu.

[Siŭ-gāi] Gae̤ng Hók-chiu Kiong gì Cha Biék

SING-DIÊU CHA BIÉK

Hók-ciu kiong gâe̤ng Hók-chiang kiong có̤i duâi gì cha biék sê sing-diêu diêu-dik, câi-nṳ̄ sê dang cê sing-diêu gó sê kēu-ngṳ̄ dṳng gì biéng-diêu. O̤h „tiang“, gah Hók-ciu kiong te̤k /tiaŋ˥˥/, Hók-chiang kiong te̤k có̤ /tiaŋ˥˧/.

SING-MŌ̤ CHA BIÉK

Bàng-uâ cê cê-mō̤ „S“ gah Hók-ciu kiong te̤k có̤ /s/, gah Hók-chiang kiong te̤k có̤ /θ/.

ÔNG-MŌ̤ CHA BIÉK

Chui iòng Hók-chiang kiong gì ông-mō̤ tā̤ hiê gâe̤ng Hók-ciu kiong uòng ciòng māu-dáe̤k, dáng Hók-chiang uâ gì ông-mō̤ gâe̤ng Hók-ciu kiong gó sê ô cha biék, dék mìng hiēng gì cha biék sê Hók-chiang kiong gì se̤ng ông-mō̤ mò̤ chiông Hók-ciu kiong hī māng sâ̤.

[Siŭ-gāi] Ku-chèng Kiong

Ku-chèng kiong sê Ku-chèng gâe̤ng Bìng-nàng lâng bih gâe̤ng gì nè̤ng gōng Hók-ciu uâ gì kiong. Diâng dioh Ku-chèng kiong gah gáuk ôi-ché̤ṳ Hók-ciu uâ dài dong, ing-ông tā̤ hiêng biéng huá dék nâung gì. Ku-chèng kiong ing-ông tā̤ hiê gâe̤ng «Chék Lìng Báik-ing» gà̤-dēng gé cái gì ing ông tā̤ hiê uòng chiòng dó̤i-māu. Hók-ciu kiong gâe̤ng Hók-chiang kiong gì ông-mō̤ du sùi sing-diêu huák seng biéng huá, dáng Ku-chèng kiong gó muòi huák seng ciong uâng biéng huá.