Benutzer:Otfried Lieberknecht/03a
aus Wikipedia, der freien Enzyklopädie
Inhaltsverzeichnis |
[Bearbeiten] Balladen mit ausdrücklicher Gattungsbezeichnung
[Bearbeiten] PC 461,166 Mort m'an li semblan
- Handschrift: Q (Florenz, Biblioteca Riccardiana 2909, aus Italien, 14. Jh.), f.5r
- Wiedergabe der Hs.: Giulio Bertoni, Il Canzoniere provenzale della Riccardiana N° 2909, Niemeyer, Dresden 1905 (= Gesellschaft für romanische Literatur, 8), S. 9f.
- Bezeichnung: Rubrik "Balada"
- Melodie: nein
- Refrain: 10A 10A
- Strophen: I-III 10a 10a 10a 10a, IV 10a 10a
- Tornada: Str. IV
- Refrainwiederholung: abgekürzt notiert für I-III nach vv.1, 2, 4; für IV nach v.2
- Typ: coblas unisonnantz
- Text nach: Appel Nr. 46, S. 86, Refrains werden von Appel weitgehend getreu wiedergegeben
- Verglichen mit Ed. Bartsch/Koschwitz, Sp. 276f.
- Frank 5,15
- Mort m'an li semblan que ma dona.m fai
- e li seu bel oil amoros e gai.
- I
- Q'eu non trob conseil s'eu de li non l'ai;
- Mort ....
- per qu'eu ioinchas mas denant li verrai,
- Mort ....
- preiant humilment, qant far o poirai,
- que.m facha socors, sevals d'un dolz bai.
- Mort m'an li semblan ...
- II
- Lo seus cors es blancs com neu sobre glai,
- Mort .....
- fresca sa colors cum rosa de mai,
- Mort .....
- e.l seu cabil sor cum aur, de qe.m plai,
- dolza e plaisenz plus q'eu dir non sai.
- Mort m'an .....
- III
- Anc Deus non en fes de tant bela mai,
- Mort ....
- ni non volc qe fos, per q'eu l'amarai
- Mort ....
- de bon cor toz temps tant qant eu viurai
- e pois serai morç, s'eu lo poder n'ai.
- Mort ....
- IV
- Mos Bels-Conorz val d'autras tantas mai
- cum ....... [BK: cuma aurs vil (?) veire] soz un ric palai.
- Mort .....
IV.1 nach MS Q: Cum ner sum ueire soz un ric palai.
[Bearbeiten] PC 461,73 D'amor m'estera ben e gent
- Ms. Q, f.5r
- Diplomatisch: Bertoni S.10
- Bezeichnung: Rubrik "Balada", I.1 "Balada faz ab coindet son", VI.1 "Balada, vai"
- Melodie: nein
- Refrain: 8A 8A
- Strophen: I-VI 8b 8b 8a
- Tornada: Str. VI
- Refrainwiederholung: verkürzt notiert für I-VI nach 1 und 3 (laut BK jeweils vollstaendig zu wiederholen)
- Typ: coblas unisonnantz
- Entstanden am Königshof in Aragon, II.2-3: "quar estauc sai en Aragon / ab lo rei qu'a bon prez valent"
- Nicht bei Appel
- Text nach Bartsch/Koschwitz S.268f., Refrain nach Bertoni eingefuegt
- Frank 307,1
- D'amor m'estera ben e gent
- s'eu ma dona vis plus sovent.
- I
- Balada faz ab coindet son,
- D'amor
- qu'a ma bela don a randon,
- quar ai estat tant lonjament.
- D'amor m'estera ben e gent
- II
- E prec, si plaz, no m'ochaison,
- D'amor
- quar estauc sai en Aragon
- ab lo rei qu'a bon prez valent.
- D'amor mestera.
- III
- Mais on qu'eu sia seus mi son,
- D'amor
- e vauc m'en lai ad esperon
- per descolpar de falliment.
- D'amor mestera.
- IV
- Gen me feiron mei oil ric don,
- d'amo.
- quant mi mostreron sa faison
- e sa bela bocha rizent.
- d'amor.
- V
- Bella domna, gentil faizon,
- d'amo.
- non credaz lausenger felon,
- que baisson amor per nient.
- d'amor.
- VI
- Ballada, vai ad esperon
- d'amor.
- e saluda.m leis de cui son,
- quar manten valor e jovent.
- d'amor.
[Bearbeiten] PC 461,69 Coindeta sui
- Ms. Q, f.5r-v (Refrain direkt im Anschluss an PC 461,73 angefuegt)
- Diplomatisch: Bertoni S. 10
- Bezeichnung: V.1 "En aquest son faz coindeta balada"
- Melodie: nein
- Refrain: 10A' 10A'
- Strophen: I-II 10b' 10b' 10b' 10a', III-V 10d' 10d' 10d' 10a'
- Tornada: = Str. V
- Refrainwiederholung: verkürzt notiert für I-V nach 1, 2, 4
- Typ: coblas doblas
- Ed. Appel Nr. 47, S.86 (dort sind die Refrains weitgehend nach dem Ms. wiedergegeben)
- Vgl. Chambers
- Frank 267,1
- Coindeta sui, si cum n'ai greu cossire,
- per mon marit, quar ne.l voil ne.l desire;
- I
- Q'eu be.us dirai per qe son aisi drusa:
- Coindeta sui .....
- qar pauca son, iuveneta e tosa,
- Coindeta sui .....
- e degr'aver marit dunt fos ioiosa,
- ab cui toz temps pogues iogar e rire.
- Coindeta sui .....
- II
- Ia deus no.m sal, se ia.n sui amorosa:
- Coindeta sui .....
- de lui amar mia sui cubitosa,
- Coindeta sui .....
- anz qant lo vei, ne son tant vergoignosa
- q'eu prec la mort quel venga tost aucire.
- Coindeta sui .....
- III
- Mais d'una ren m'en son ben acordada:
- Coindeta sui .....
- se.l meu amic m'a s'amor emendada,
- Coindeta sui ......
- ve.l bel esper a cui me son donada;
- plaing e sospir, qar ne.l vei ne.l remire.
- Coindeta sui .....
- IV
- E dirai vos de q.em sui adordada:
- Coindeta sui .....
- q.el meu amic m'a longament amada,
- Coindeta sui .....
- ar li serai m'amor abandonada
- e.l bel esper, q'eu tant am e desire.
- Coindeta sui .....
- V
- En aquest son faz coindeta balada,
- Coindeta sui .....
- e prec a toz qe sia loing cantada
- Coindeta sui .....
- e qe la chant tota domna ensegnada
- del meu amic q'eu tant am e desire.
- Coindeta sui .....
[Bearbeiten] PC 461,201 Quant lo gilos
- Ms. Q, f.5v
- Diplomatisch: Bertoni S. 11
- Bezeichnung: I.1 "Balada cointa e gaia / faz"
- Melodie: nein
- Refrain: 6A' 3B 5B
- Strophen: I 6c' 6c' 6c' 3b 5b, II 6d' 6d' 6d' 3b 5b, III 6e' 6e' 6e' 3b 5b
- Tornada: Vgl. Str. I
- Refrainwiederholung: verkürzt notiert für I-III nach 1, 2, 5
- Typ: coblas singulars
- Ed. Appel Nr. 45, S. 85 (gibt Refrains weitgehend getreu nach der Handschrift wieder)
- Frank 286,1
- Quant lo gilos er fora
- bel ami,
- vene-vos a mi.
- I
- Balada cointa e gaia
- qant lo gilos er fora ...
- Faz, cui pes ne cui plaia,
- quant lo gilos .....
- pel dolz cant qe m'apaia,
- qe•us audi
- seir e de matin.
- qant lo gilos...
- II
- Amic, s'eu vos tenia
- qant lo gilos...
- dinz ma chambra garnia,
- qant lo gilos...
- de ioi vos baisaria,
- qar n'audi
- ben dir l'autre di.
- qant lo gilos...
- III
- Se•l gilos mi menaza
- qant lo gilos...
- de baston ni de maza,
- qant lo gilos...
- del batre si se•l faza,
- qe•us afi,
- mon cor no's cambi
- qant lo gilos...
[Bearbeiten] PC 434a,65 Si voletz que·m laix d'amar (Cerveri)
- Handschrift: Sg. (Cançoner Gil, Biblioteca de Catalunya, MS 146), f. 34v
- Reproduktion: [1]
- Bezeichnung: Rubrik "Balada"
- Melodie: nein
- Refrain: 7A 7B' 7A 7B'
- Strophen: I/III 7a 7b' 7a 7b' 7a 7b', II: 7b' 7a 7b' 7a 7b' 7a, IV 7b' 7a 7b' 7a, V 7a 7b' 7a 7b'
- Tornada: IV-V
- Refrainwiederholung verkürzt für nur jeweils einen Refrainvers im Stropheninnern von I-III notiert:
- I/III: 7a 17A 7b' 27B' 7a 7b' 7a 7b'
- II: 7b' 47B' 7a 37A 7b' 7a 7b' 7a
- Keine Anzeige eines Refrains am Strophenschluß und für IV-V
- Typ: coblas (doblas) retrogradadas
- Ed. Martín de Riquer, Obras completas del trovador Cerverí de Girona, Instituto Español de Estudios Mediterraneos, Barcelona 1947, Nr. 4, S. 8
- Ed. Joan Coromines, Cerverí de Girona: Lírica, Curial, Barcelona 1988, Nr. 104, Bd. II, S. 242
- Vgl. Chambers
- Si voletz que·m laix d'amar,
- ço dic que far no·s poria,
- laxatz a ten [tan?] gen parlar,
- bela douza dona mia.
- I
- E laxatz lo douz esgar,
- si voletz
- e vostra gran cortesia
- ço dic que
- e·l vostre gen domneyar;
- c'ab vostr' avinen paria
- faitz la gent enamorar;
- doncs, cossi·us dezamaria?
- II
- E laxatz vostra cuyndia,
- bela douça
- si·m voletz de vos luynar;
- laxatz
- e laxatz la manentia
- del ric pretz qui·us te se par,
- e·l joven qui·us vest e·us lia
- e·l gen servir e·l honrar
- III
- ...cors car
- si voletz
- ... maestria
- ço dic
- ...trobar
- ... minta??
- ...oblidar
- ...sia
- IV
- ...dia
- ...puiar
- ...cortesia
- ...d'errar
- V
- ...car-
- dona...poria
- ...car
- ...sia
[Bearbeiten] PC 244,4 Lo fi cor qu'ie•us ai (Guiraut d'Espanha)
- Handschrift: E (Paris, B.N.F., fr. 1749, aus Südfrankreich, 14. Jh.), 228
- Wiedergabe: C. A. F. Mahn, Gedichte der Troubadours, Bd. II (Berlin, Paris, London, 1862), S. 53, Nr. 369
- Melodie: nein
- Bezeichnung: III.1 (Appel: IV.1) "Baladeta, vai"
- Vers: Zehnsilbler, regelmäßig mit männlicher Zäsur 5+5 gebrochen, die Zäsuren unregelmäßig untereinander gereimt
- Refrain: A' A'
- Strophen (laut Appel ist Nr. IV unvollständig und vor Nr. III zu stellen):
- Nach Ms. E: I 10b' 10b' 10b' 10a', II 10b' 10b' 10b' 10a'?, III 10c' 10c' 10c' 10a', IV 10d' 10d' 10a', V 10c' 10a'
- Nach Appel: I 10b' 10b' 10b' 10a', II 10b' 10b' 10b' 10a'?, [III] [10c'] 10c' 10c' 10a', [IV] 10d' 10d' 10d' 10a', V 10d' 10a'
- Tornada: formal Str. V, inhaltlich nach Appels Text Str. IV-V
- Refrainwiederholung: in der Handschrift nicht angezeigt
- Ed. Bartsch, Denkmaeler
- Ed. Appel Chrest. Nr. 49, S. 87 (mit Umstellung der Strophen III u. IV)
- Ed. Otto Hoby, Die Lieder des Trobadors Guiraut d'Espanha, Freiburg/Schw. 1915, Nr. 15, S. 43
- Frank 44,4 (dansa)
- Lo fin cor qu'ie.us ai / m'ausi, dona gaia,
- si de vos non ai / ioi ni re que.m plaia.
- I
- M'ami'a, bel cors / blanc com flor de lire,
- avinen e pros, / dony ay lo bendire?
- qu'ieu am mais de vos, / dona, lo dezire
- que d'autra si.m fai / tot so que mi plaia.
- II
- Ailas! que farai? / e voletz m'ausire?
- c'ab un dous esgar / m'avetz dat consire;
- e faitz gran pecat, / quar tan greu martire
- mi faitz esperar, / si.us tenetz tan cara.
- III (E: IV)
- Si de vos non ai / ....
- ............... / merce, prec queus vensa,
- quar autra no.m plai / ni tan no m'agensa,
- quar per ver ieu sai / qu'es la plus veraja.
- IV (E: III)
- Baladeta, vai, / tost, de cors, ten via,
- e saluda me / ma douset'amia.
- e si bon cor m'a, / prec quez ill m'o dia,
- e si non lo m'a, / prec que merce m'aia.
- V
- Noi gardetz ricor, / Mas l'amor quem lia,
- E quem detz un bai / Enans que m'en vaja.
[Bearbeiten] PC 434,9c Pus no vey leys cuy son amics (Cerveri)
- Ms. Sg, Rubrik: "dança balada", [2]
- Melodie: nein
- Ed. Riquer Nr. 6, S. 12
- Frank 44,10
- Otto Zwartjes, Love Songs from Al-Andalus: History, Structure and Meaning of the Kharja, Brill, Leiden 1997, ISBN 9004061312 [3], S. 108, nach A. Pagès, La "dansa" provençale et les "goigs" en Catalogne, in Homenatge a Antoni Rubió i Lluch. Miscellània d'Estudis Literaris Historics i Lungüistics, Barcelona, vol. I, p.201-224, mit folgendem Refrain:
- Pus no vey leys cuy son amics,
- Amors, di.l que de mi.l soveyna.
- No la vey, si vey de jay rics,
- [Pus no vey leys cuy son amics],
- Malgrat de fals gelos enics,
- [Pus no vey leys cuy son amics];
- Pessan, doncs, Sens, no m'en chastics,
- Que no.m tem c'om d'ayço.m destreyna.
- [Pus no vey leys cuy son amics,
- Amors, di.l que de mi.l soveyna.]...
- Chambers p.231, geht demgegenueber mit dem MS davon aus, dass der Refrain ueberhaupt nicht wiederholt wird:
- Pus no vey leys cuy son amics,
- Amors, di.l que de mi.l soveyna.
- I
- No la vey? Si vey, de jay rics
- -- malgrat de fals gelos enics --
- pessan; doncs, sens, no me.n chastics,
- que no.m tem c'om d'ayço.m destreyna.
- II
- Amors, porta li.m salutz cen
- e de plazers li.m fay prezen
- tal com tayn a dopna plazen,
- on pretz e joys e valors reyna.
...
- Refrain: 8A 8B'
- Strophen: I/III 8a 8a 8a 8b', II/IV: 8c 8c 8c 8b'
- Tornada: V 8a 8b', VI 8c 8b'
- Typ: alternierende coblas doblas
[Bearbeiten] Sonstige
[Bearbeiten] PC 461,240a Tuit cil qui sunt enamourat (einstr.)
- Handschrift: Montpellier, H. 196
- Wiedergabe: Yvonne Rockseth, Polyphonies du XIIIème siècle: le muanuscrit H 196 de la faculté de médecine de Montpellier, Paris 1936-1939
- Frank 55,3
- Ed. Frank, István: "Tuit cil qui sunt enamourat" (Notes de philologie pour l'étude des origines lyriques, II), in: Romania 75 (1954), S. 98–108, S. 100
- Ed. Friedrich Gennrich, Rondeaux, Virelais und Balladen, Göttingen 1927 (= Gesellschaft für romanische Literatur, 47), S. 43
- "Secondo Frank 1953-1957, p.XXIII, si tratta di una strofetta in provenzale approssimativo composta appositamente come triplum per un mottetto a tre voci; cfr. 461,148a e mottetto Gennrich 467"
- Chambers p.228:
- Tuit cil qui sunt enamourat
- viegnent dançar, li autre non!
- La regine le commendat
- tuit cil qui sunt enamourat
- que li jalious soient fustat
- fors de la dance d'un baston.
- Tuit cil qui sunt enamourat
- viegnent avant, li autre non!
[Bearbeiten] PC 461,12 A l'entrade del tens clar
Appel Nr. 48, p.
- I
- A l'entrade del tens clar - eya
- pir ioie recomençar - eya
- e pir ialous irritar - eya
- vol la regine mostrar
- k'ele est si amourouse,
- a la vi', a la vie, ialous!
- lassez nos, lassez nos
- ballar entre nos, entre nos.
- II
- Ele a fait pir tot mandar, - eya
- non sie iusq'a la mar - eya
- pucele ni bachelar - eya
- que tuit non venguent dançar
- en la dance ioiouse.
- a la vi', a la vie, ialous!
- lassez nos, lassez nos
- ballar entre nos, entre nos.
- III
- Lo reis i vent d'autre part - eya
- pir la dance destorbar - eya
- que il est en cremetar - eya
- que il est en cremetar - eya
- que on ne li vuelle emblar
- la regine avrillouse.
- a la vi', a la vie, ialous!
- lassez nos, lassez nos
- ballar entre nos, entre nos.
- IV
- Mas pir neient lo vol far, - eya
- k'ele n'a soing de viellart - eya
- mais d'un legeir bachelar - eya
- ki ben sache solaçar
- la donne savourouse.
- a la vi', a la vie, ialous!
- lassez nos, lassez nos
- ballar entre nos, entre nos.
- V
- Qui donc la veist dançar - eya
- e sont (lies: son?) gent cors deportar - eya
- ben puist dire de vertat - eya
- k'el mont non aie sa par
- la regine ioiouse.
- a la vi', a la vie, ialous!
- lassez nos, lassez nos
- ballar entre nos, entre nos.
[Bearbeiten] PC 434,1a A la plug e al ven iran (Cerveri)
"espingadura": Deutung des Wortes unsicher, Bezug zur Aehre (-spig-) oder laut Riquer zu ueberblasenem Ton (-sping-)?
Textgestalt u. Metrik ebenfalls unsicher.
- Espingadura d'en Cerverí
- A la plug'e al ven iran
- cels que muyllers an,
- cels que muyllers an.
- I
- L[i] amic iran espi[n]gan,
- a la [plug'e al ven iran,]
- e cil que no [e]spi[n]garan
- a la [plug'e al ven iran,]
- las domnas seran a lor dan,
- e.ls escarniran
- e.ls escarniran.
- [A la plug'e al ven iran
- cels que muyllers an,
- cels que muyllers an.]
- II
- L'enfans vey ab joy ez ab xan,
- a la [plug'e al ven iran,]
- al jardi el prat verdeyan,
- a la [plug'e al ven iran,]
- e las flors e.ls auzels chantan,
- e.ls auzels chantan
- e.ls auzels chantan.
- [A la plug'e al ven iran
- cels que muyllers an,
- cels que muyllers an.]
- III
- De mon joy me play ço que.y fan,
- c'un armari an
- on los maritz van.
- IV
- Sobrepretz e Cardona blan
- e.N Peyre l'enfan,
- e.N Peyre l'enfan.
Riquer: A7 A5 A5 a7 A7 a7 A7 a8 a5 a5
Lewent deutet v.1 "Li amic" und v.2 "no[n] [e]spi[n]garan"
Demnach:
- Refrain: A8 A5 A5
- Strophen: I a8? a8? a8 a5 a5, II a8? a8? a8 a5 a5
- Tornada: III a8 a5 a5, IV a8 a5 a5
- Typ: coblas unisonnantz
Kurt Lewent: Dance song or "chant du guet"? The espingadura of Cerveri, called de Girona. In: PMLA 75 (1960), S. 13–21, zitiert p.13 [7] ohne Refrain die abweichende Ausgabe von Irénée Cluzel, Romania 77 (1956), p.66ff.:
- I
- L'amic iran espi[n]gan,
- e cil que no spi[n]garan,
- las domnas seran a lor dan
- e.ls escarniran,
- e.ls escarniran!
- II
- L'Enfan(s) vey ab joy ez ab xan
- al jardi, e.l prat verdeyan
- e las flors, e.ls auzels chantan,
- e.ls auzels chantan,
- e.ls auzels chantan!
- III
- De mon joy me play ço que.y fan,
- c'un armari an,
- on los maritz van!
- IV
- Sobrepretz e Cardona blan
- e.n Peyre l'Enfan
- e.n Peyre l'Enfan.
[Bearbeiten] PC 434a,34 No.l prenatz (Cerveri)
"viadeyra"
- Ms. Sg [8]
- Rubrik: "viadeyra" (als "Lied auf dem Weg", "Reiselied" gedeutet, vgl. viandela)
- Melodie: nein
- Frank 7,1
- Ed. Riquer Nr. 1, S. 2
- Ed. Joan Coromines, Cerverí de Girona: Lírica, Curial, Barcelona 1988, Nr. 99, Bd. II, S. 219
- Vgl. Chambers p.231
- [9], [10]
- No.l prenatz lo (los) fals marit,
- Jana delgada!
- I
- No.l prenatz lo fals jurat,
- que pec es mal enseynat,
- Y[ana delgada!]
- II
- No.l prenatz lo mals (mas) marit,
- que pec es ez adormit,
- Ya[na delgada!]
- III
- Que pec es mal enseynat,
- no sia per vos amat,
- Ya[na delgada!]
- IV
- Que pec es ez adormit,
- no jaga amb vos el lit,
- Ja[na delgada!]
- V
- No sia per vos amat,
- mel val cel c'avetz privat,
- Ya[na delgada!]
- VI
- No jaga ab vos el lit;
- mes vos (vol) y valra l'amich,
- Ya[na delgada!]