Αιγαιακή Μακεδονία

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Αυτό το άρθρο αφορά στον όρο "Αιγαιακή Μακεδονία", για το διαμέρισμα της Ελλάδας, δείτε Μακεδονία (διαμέρισμα).

Αιγαιακή Μακεδονία είναι ένας όρος που ενίοτε αναφέρεται στο διαμέρισμα της Μακεδονίας στην Ελλάδα στα πλαίσια της ευρύτερης περιοχής της Μακεδονίας. Η προέλευση του όρου πιθανολογείται στη δεκαετία του 1940, ενώ μπορεί να θεωρηθεί συγκεχυμένος, ή ακόμη και αλυτρωτικός.

Οι ρίζες της γεωγραφικής ορολογίας είναι αμφισβητούμενες. Συναφής όρος χρησιμοποιήτο το 1944 για μια μονάδα που πολεμούσε στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και αποκαλείτο "Πρώτη Αιγαιακή Μακεδονική Ταξιαρχία" [1], χωρίς να υπάρχει απόδειξη οτι αυτή ήταν και η πρώτη χρήση του όρου.

Κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου, το 1947, το Υπουργείο Τύπου και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης δημοσίευσε ένα βιβλίο, Η Εναντίων της Ελλάδος Επιβουλίς, που αποτελείτο από έγγραφα και ομιλίες αναφορικά με το εξελισσόμενο Μακεδονικό θέμα, και πολλές μεταφράσεις από Γιουγκοσλάβους επισήμους. Αναφέρει τον Γιόσιπ Μπροζ Τίτο να χρησιμοποιεί τον όρο «Αιγαιακή Μακεδονία» στις 11 Οκτωβρίου, 1945 στην αρχή του Ελληνικού Εμφυλίου. Το αυθεντικό έγγραφο έχει αρχειοθετηθεί ως ‘ΥπΕξ A/24581/Γ2/1945’. Για την Αθήνα, ο “νέος όρος, Αιγαιακή Μακεδονία”, (επίσης και “Μακεδονία Πίριν”), πρωτοπαρουσιάστηκε από Γιουγκοσλάβους. Συνειρμικά, αυτή η παρατήρηση καταδεικνύει ότι αυτό ήταν μέρος της Γιουγκοσλαβικής επεκτατικότητας κατά της Ελλάδας, θέτοντας αξιώσεις για την Ελληνική Μακεδονία, αλλά η Αθήνα δεν θέτει θέμα με τον όρο αυτόν καθ' εαυτόν. Η ημερομηνία του 1945 συμφωνεί με βουλγαρικές πηγές.

Ο εκπρόσωπος πολέμου του Τίτο στη Μακεδονία, Στρατηγός Τέμπο (Tempo Svetozar Vukmanovic), χρεώνεται τη χρήση των νέων περιφερειακών ονομασιών της περιοχής της Μακεδονίας για διασπαστικούς-αλυτρωτικούς σκοπούς. Πράγματι, η Tsola Dragoiocheva, στα Απομνημονεύματά της, 'Pobadata', Σόφια 1979, γράφει οτι, "Κάτω από πίεση από τον Τέμπο, το Μακεδονικό αρχηγείο εξέδωσε Μανιφέστο τον Οκτώβριο του 1943, με σλόγκαν για μια 'Ενωμένη Μακεδονία', το οποίο άρχισε να αναφέρεται και σε έγγραφα του Γιουγκοσλαβικού Κομμουνιστικού Κόμματος (CPY). Ως τώρα, η Γιουγκοσλαβική κομματική ηγεσία είχε μόνον σχέδια για τη Μακεδονία του Βαρδάρη." Ο ίδιος ο Τέμπο έγραψε^[1] οτι, “Το σλόγκαν για την Ενωμένη Μακεδονία πρωτεμφανίστηκε στο Μανιφέστο του αχηγείου του Εθνικού Απελευθερωτικού Στρατού της Μακεδονίας, στις αρχές του Οκτώβρη του 1943. Δεν έιχε υπάρξει νωρίτερη αναφορά σε κανένα έγγραφο είτε στη Γιουγκοσλαβία είτε στη Μακεδονία”. Ο Τέμπο, επίσης, επετέθη στο Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας γιατί, "μόνον αναγνωρίζει στο Μακεδονικό λαό της Αιγαιακής Μακεδονίας δικαίωμα στην ισότητα στα πλαίσια του Ελληνικού κράτους"^[2]. Το ιδεολογικό πλαίσιο ήταν πάντοτε 'αντι-μεγαλοαστικό-δημοκρατικό κόμμα' και στη γραμμή της κομμουνιστικής ιδεολογίας.

Το 1946, η εφημερίδα Μπόρμπα (Borba) του Βελιγραδίου, (26 Αυγούστου, 1946) δημοσίευσε άρθρο με τον τίτλο "Αιγαιακή Μακεδονία", που ανατυπώθηκε και στη Σκοπιανική Νόβα Μακεντόνια (Nova Makedonija) με χάρτη των Γιουγκοσλαβικών εδαφικών απαιτήσεων κατά της Ελλάδας. Ένα μήνα αργότερα, στις 22 Σεπτεμβρίου, ο πρωθυπουργός της Λαϊκής Δημοκρατίας της Μακεδονίας, Dimitar Vlahov [λόγος του δημοσιεύθη στη Νόβα Μακεντόνια στις 26 Σεπτεμβρίου, 1946] ανακοίνωσε, "Δηλώνουμε ανοικτά οτι η Ελλάδα δεν έχει κανένα απολύτως δικαίωμα στην Αιγαιακή Μακεδονία...". Εν συνεχεία, ο Vlahov εξέδωσε, "Τα Προβήματα της Αιγαιακής Μακεδονίας", Βελιγράδι, Ιούνιος 1947.

Μέχρι το 1950, ο όρος 'Αιγαιακοί Μακεδόνες' είχε επισήμως υιοθετηθεί από τους Σλαβομακεδόνες μετανάστες στα Σκόπια που άρχισαν να εκδίδουν το δικό τους όργανο, ‘Η Φωνή των Αιγαιακών’, το οποίο αργότερα βρίσκεται σε ακραίες κοινότητες της διασποράς.^[3].

Οι Σλαβομακεδόνες της Ελλάδας, εμφανίζονταν ανακουφισμένοι στο γεγονός της αναγνώρισής τους ως "Σλαβομακεδόνες". Ένας αυτόχθων, πρώην εξόριστος και τοπικός ιστορικός, ο Παύλος Κουφής, λέει στα Λαογραφικά Φλώρινας και Καστοριάς^[4]

“[Κατά τη διάρκεια της Πανελλήνιας Συνάντησης το Σεπτέμβρη του 1942, το ΚΚΕ ανέφερε οτι αναγνωρίζει την ισότητα των εθνικών μειονοτήτων στην Ελλάδα] [το ΚΚΕ ανεγνώρισε οτι ο σλαβόφωνος πληθυσμός ήταν εθνική μειονότητα Σλαβομακεδόνων]. Αυτός ήταν όρος, που οι κάτοικοι της περιοχής απαδέχθηκαν με ανακούφιση. [Διότι] Σλαβομακεδόνες = Σλάβοι+Μακεδόνες. Το πρώτο σκέλος του όρου αναγνώριζε την προέλευσή τους και τους κατέτασε στην ευρύτερη οικογένεια των Σλαβικών λαών.”

Το όνομα "Αιγαιακή Μακεδονία" θεωρείται συγκεχυμένο από κάποιους Έλληνες. Από τη μια πλευρά περιέχει την αναφορά σε μια γεωγραφική περιοχή που θεωρείται ιστορικά Ελληνική (το Αιγαίο Πέλαγος), αλλά, όπως αναφέρεται παραπάνω, υπάρχει ακόμη η εμπειρία οτι χρησιμοποιείται από εθνικιστικούς-διασπαστικούς οργανισμούς στην ΠΓΔΜ και έξω, που υποστηρίζουν το σενάριο μιας Ενωμένης Μακεδονίας, σε αντίθεση με τις επιθυμίες των κατοίκων της περιοχής.

Γράφοντας το 1953, ο Λαζάρ Μόϊσοφ δείχνει έκπληκτος που οι Έλληνες βρίσκουν τον όρο "Αιγαιακή Μακεδονία" προσβλητικό, και τον χρησιμοποιεί συχνά, επισημαίνοντας ότι"...ο Πολίτης (πρώην Έλλην ΥπΕξ) δεν έχασε ευκαιρία να επιτεθεί ακόμη και στον όρο "Αιγαιακή Μακεδονία", αναφέροντας ότι "πρωτοειπώθηκε από κομμουνιστές προπαγανδιστές" ^[5].

Ο όρος χρησιμοποιείται σήμερα από κάποιους ακαδημαϊκούς, συνήθως πλαισιωμένος, μαζί με τους συναφείς όρους Μακεδονία του Βαρδάρη (που περιγράφει το μέροςτης Μακεδονίας που σήμερα είναι η ΠΓΔΜ) και Πίριν Μακεδονία (που περιγράφει το μέρος της Μακεδονίας του σήμερα είναι το διαμέρισμα του Μπλαγκόεβγκραντ της Βουλγαρίας). Ο όρος χρησιμοποιείται πιο συχνά από Σλαβομακεδόνες και μπορεί να εμπεριέχει αλυτρωτικό νόημα, σε σχέση με το σενάριο της Ενωμένης Μακεδονίας.

[Επεξεργασία] Πηγές

1. ↑ (Struggle for the Balkans,London: Merlin 1980)
2. ↑ (Πώς και γιατί ο Λαϊκός Απελευθερωτικός Αγώνας της Ελλάδας ηττήθηκε (O narodnou revolucijiu u Grckoj), Manchester: Merlin Press, 1985, πρωτότυπο 1949)
3. ↑ (Μέρος αυτού του υλικού παρουσιάζεται από τον Ε.Κοφό, Εθνικισμός και Κουμμουνισμός στη Μακεδονία, Θεσσαλονίκη, Ινστιτούτο Βαλκανικών Σπουδών, 1964)
4. ↑ Λαογραφικά Φλώρινας και Καστοριάς, Αθήνα, 1996, πιθανή αυτοδημοσίευση
5. ↑ (Лазо Мојсов, Околу прашањето на македонското национално малцинство во Грција, ИНИ, Скопје, 1954)