Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος (ο εξ απορρήτων)
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Ο Αλέξανδρος Νικολάου Μαυροκορδάτος ο επιλεγόμενος «ο εξ απορρήτων» (1641 – 1709) ήταν σημαντικός Φαναριώτης ιατρός και διπλωμάτης του 17ου αιώνα. Τρισέγγονός του ήταν ο γνωστός ως πολιτικός στην Ελληνική Επανάσταση και μετέπειτα πρωθυπουργός της Ελλάδας Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος (1791-1865).
Ο Αλέξανδρος Ν. Μαυροκορδάτος «ο εξ απορρήτων» γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη από Χιώτες γονείς. Φοίτησε στο Κολέγιο Ελληνικό Κολλέγιο του Αγίου Αθανασίου στη Ρώμη και μετά σπούδασε Φιλολογία και Θεολογία στο Πανεπιστήμιο Ρώμης. Μετά πήγε στην Πάδοβα, όπου σπούδασε Ιατρική αναγορευθείς τελικά διδάκτορας του Πανεπιστημίου της Μπολόνια, όπου ολοκλήρωσε τις σπουδές του το έτος 1664. Μετά τις σπουδές του έμεινε για λίγο καιρό στη Χίο και τελικώς εγκαταστάθηκε στην Κωνσταντινούπολη. Εκεί αρχικώς δίδαξε στη Σχολή Μανωλάκη και κατόπιν διορίσθηκε σχολάρχης της Πατριαρχικής Σχολής (1665-1672), ενώ παραλλήλως ασκούσε την Ιατρική με επιτυχία. Η ευρυμάθεια και η γλωσσομάθειά του έκαναν μεγάλη εντύπωση: Εκτός από τις ευρωπαϊκές γλώσσες γνώριζε άπταιστα την τουρκική, την αραβική, την περσική και την εβραϊκή γλώσσα. Ως συνέπεια αυτού, επιβλήθηκε σύντομα στους επιστημονικούς και κοινωνικούς κύκλους της Κωνσταντινούπολης και, μετά τον θάνατο του διερμηνέα της Υψηλής Πύλης Παναγιώτη Νικουσίου το 1673 ο Μαυροκορδάτος, που είχε διατελέσει γραμματέας του Νικούσιου, κλήθηκε και ανέλαβε Μέγας Διερμηνέας της Πύλης.
Υπό την ιδιότητα αυτή σταδιοδρόμησε τόσο στον πολιτικό όσο και στον διπλωματικό τομέα. Το 1683 όμως, μετά την αποτυχημένη πολιορκία της Βιέννης από τους Οθωμανούς, έπεσε σε δυσμένεια, η περιουσία του δημεύτηκε και ο ίδιος, η μητέρα και η σύζυγός του φυλακίστηκαν για μία χρονιά. Στην συνέχεια διέφυγε στη Σωζόπολη και επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη το 1685, όταν ο νέος Μέγας Βεζίρης τον αποκατέστησε στην παλαιά του θέση και του επέστρεψε την περιουσία του. Τα επόμενα χρόνια αναδείχθηκε σε προσωπικότητα με διεθνές κύρος, ιδίως μετά την συμμετοχή του στην υπογραφή της ιστορικής Συνθήκη του Κάρλοβιτς (1699), ως πληρεξουσίου της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, οπότε και έφθασε στο απόγειο της δόξας του χειριζόμενος το ζήτημα της ειρήνης με τους Γερμανούς με λεπτότητα και σοφία.
Απεβίωσε στην Κωνσταντινούπολη και τάφηκε στον ναό της Αγίας Παρασκευής. Ο γιος του Νικόλαος, διάδοχός του στο αξίωμα του Μεγάλου Διερμηνέα, ήταν ο πρώτος Έλληνας κυβερνήτης στην Ηγεμονία της Μολδαβίας.
Ως επιστήμονας ιατρός, ο Α.Ν. Μαυροκορδάτος υπήρξε από τους γνωστότερους του 17ου αιώνα σε όλη την Ευρώπη. Μεταξύ των επιστημονικών του εργασιών, εκείνη που τον έκανε γνωστό ήταν η διδακτορική διατριβή του, δια της οποίας απεδείκνυε, με πειράματα σε ζώα, την κυκλοφορία του αίματος στους πνεύμονες. Η εργασία αυτή εκδόθηκε στα λατινικά στη Μπολόνια το 1664 με τίτλο Instrumentum Pneumaticum Circulandi Sanguinis sive modu usu pulmonum. Επανεκδόθηκε στη Φραγκφούρτη το 1665 και στη Λειψία το 1682, εντυπωσιάζοντας τους επιστημονικούς κύκλους της εποχής. Ακόμα και οι Τούρκοι σχολίαζαν ποικιλοτρόπως την ανακάλυψη αυτή, μέχρι του σημείου πολλοί δύσπιστοι να θεωρούν τον Μαυροκορδάτο μάγο. Αυτός, για να διαλύσει την πλάνη μεταξύ των Τούρκων, μετέφρασε και εξέδωσε το έργο του και στην τουρκική γλώσσα.
Εκτός από τα ιατρικά, ο Μαυροκορδάτος «ο εξ απορρήτων» συνέγραψε και μελέτες για ποικίλα θέματα φιλολογικά, φιλοσοφικά, ιστορικά και στοχαστικά, όλα σε αρχαΐζουσα γλώσσα. Κάποια σημαντικά του έργα είναι:
- Γραμματική
- Ρητορική
- Ερμηνεία εις το περί γενέσεως και φθοράς του Αριστοτέλους
- Ιερά Ιστορία
- Ιστορία Ρωμαϊκή (σε τρεις τόμους)
- Απομνημονεύματα περί των Τούρκων Αυτοκρατόρων
- Φιλοσοφικά και φιλολογικά ανάμεικτα
- Φροντίσματα
- Λόγος πρεσβευτικός προς Γερμανούς περί ειρήνης
- Ευχαί εις τον όρθρον και μετά το απόδειπνον
[Επεξεργασία] Πηγές
- Γκιάλα, Αθ.: «Η ελληνική Ιατρική και οι `Ελληνες ιατροί από της Αλώσεως μέχρι της Εθνεγερσίας», Αθήναι 1979
- Νέα Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια (Χάρη Πάτση), τόμ.17 (1972)
