Γαιάνθρακας

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Γαιάνθρακας ή γαιάνθραξ (στη καθαρεύουσα) χαρακτηρίζεται κυρίως ο άνθρακας που εξορύσσεται από τη Γη, ο ορυκτός άνθρακας, σε αντιδιαστολή των άλλων ανθράκων όπως του ξυλάνθρακα, οπτάνθρακα (κωκ) αιθάλης κ.ά. που λαμβάνονται κατόπιν ειδικής κατεργασίας των ξύλων, πετρελαίων, γαιανθράκων ή άλλων ανθρακούχων υλών. Οι ορυκτοί άνθρακες εξορύσσονται στα ανθρακωρυχεία.

Γενικά τους ορυκτούς άνθρακες τους διακρίνουμε σ΄ εκείνους που δεν χρησιμοποιούνται ως καύσιμη ύλη (π.χ. γραφίτης, διαμάντι) και σ΄ εκείνους που χρησιμοποιούνται ως καύσιμη ύλη και στη παραγωγή χημικών ενώσεων. Στους τελευταίους ανήκουν ο ανθρακίτης και γενικά οι λιθάνθρακες, οι φαιάνθρακες και η τύρφη. Οι μεταξύ τους διαφορές οφείλονται όχι μόνο στη περιεκτικότητα του άνθρακα, υδρογόνου και οξυγόνου αλλά και στην εξωτερική μορφή που απαντώνται αυτοί.

Όλοι οι γαιάνθρακες περιέχουν τέφρα, (ανόργανα συστατικά), σε ποικίλλουσα ποσότητα καθώς και ίχνη νερού (υγρασία). Ακόμα περιέχουν φωσφορικό οξύ σε μηδαμινές ποσότητες, θείο ενωμένο με σίδηρο εν μέρει οργανικό, το οποίο και είναι το λίαν ανεπιθύμητο συστατικό αυτών. Η περιεκτικότητα θείου στους γαιάνθρακες υποβιβάζει τη ποιότητα αυτών. Σ΄ αυτό οφείλεται και κατά μέγα μέρος η μειονεκτικότητα των φαιανθράκων (που περιέχουν σημαντικές ποσότητες θείου), έναντι των λιθανθράκων.

Τέλος οι γαιάνθρακες αποτελούνται από μίγματα πολυσυμπυκνωμένων ενώσεων άνθρακα, υδρογόνου, οξυγόνου και αζώτου. Ο γραφίτης και το διαμάντι είναι σχεδόν τελείως καθαροί άνθρακες (άνω του 99%). Οι ως καύσιμη ύλη χρησιμοποιούμενοι γαιάνθρακες διαιρούνται ανάλογα εκ της περιεκτικότητας σε άνθρακα σε: ανθρακίτη, λιθάνθρακες, φαιάνθρακες και τύρφη.

Οι καύσιμοι γαιάνθρακες μαζί με το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο αποτελούν τα καύσιμα ορυκτά.