Κοζάνη

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Κοζάνη

Γεωγραφικό Διαμέρισμα	Μακεδονία
Περιφέρεια	Δυτική Μακεδονία
Νομός	Κοζάνης (πρωτεύουσα)
Αρ. δημ. διαμερισμάτων	20
Επίσημος πληθυσμός	49.812 2001
Έκταση	343 km²
Ταχυδρομικός κώδικας	501 00
Τηλεφωνικός κωδικός	24610
Δήμαρχος	Πάρις Κουκουλόπουλος
Δικτυακός τόπος	http://www.kozanh.gr/

Η Κοζάνη είναι η πρωτεύουσα και μεγαλύτερη πόλη της δυτικής Μακεδονίας Είναι χτισμένη ανάμεσα στις οροσειρές του Βέρμιου, του Μπουρίνου και των Πιερίων, 15 χλμ βορειοδυτικά της λίμνης του Πολυφύτου, σε υψόμετρο 720 μέτρων από την επιφάνεια της θάλασσας. Απέχει 120 χλμ από τη Θεσσαλονίκη και 470 χλμ από την Αθήνα. Έχει 38.591 κατοίκους, ενώ ο Καποδιστριακός Δήμος έχει 49.812 κατοίκους (απογραφή 2001). Στην πόλη σπουδάζουν περίπου 17.000 φοιτητές και σπουδαστές του Πανεπιστημίου και του ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας.

[Επεξεργασία] Σύντομη ιστορική αναδρομή

Η πλατεία Νικης με το ρολόι του Αγ. Νικολάου

Η Νομαρχία Κοζάνης

Πλατεία Νίκης.

Το 1392 άποικοι προερχόμενοι από την Πρεμέτη το Μπιθικούκιο και την Κόζδιανη της Ηπείρου, κατάφυγαν κυνηγημένοι από τους Τουρκαλβανούς στην περιοχή βόρεια της Σέλιτσας (που μέχρι σήμερα ονομάζεται Παλιοκόζδιανη) και στη συνέχεια μεταναστεύοντας ανατολικά συνάντησαν τον χριστιανικό οικισμό στα Καλύβια. Οι κάτοικοι των Καλυβιών δεν τους αποξένωσαν, αλλά τους υποχρέωσαν να χτίσουν τις κατοικίες τους ανατολικότερα. Οι νέοι κάτοικοι ονόμασαν την περιοχή Τζαμουριά διασώζοντας το πατρωνύμιο της παλιάς τους περιοχής. Σήμερα η περιοχή ονομάζεται Τζάμπρα. Επίσης το βραχώδη λόφο επάνω από την Τζάμπρα τον ονόμασαν Σκρίκα ή Σκίρκα (Σκ’ρκα), που σημαίνει βραχώδες ύψωμα. Αν και υπάρχουν διάφορες εκδοχές για το όνομα της πόλεως η επικρατέστερη είναι πως οι άποικοι αυτοί της Ηπείρου ονόμασαν το νέο οικισμό Κόσδιανη που στη συνέχεια μετατράπηκε σε Κόζιανη και οι μετέπειτα λόγιοι το μετασχημάτισαν σε Κοζάνη. Οι κάτοικοι παλιών και νέων οικισμών ενώνονται σε μια νέα ενιαία κοινότητα, χτίζουν εκκλησία, κατασκευάζουν υδραγωγεία και κρήνες. Το 1649 εκατόν είκοσι οικογένειες από το χωριό Κτένι, υπό την αρχηγία του προεστού τους Ιωάννη Τράντα, εγκαταστάθηκαν στη θέση Κρεβατάκια. Ο γιος του Ιωάννη Τράντα, Χαρίσιος, κατόρθωσε να λάβει Σουλτανικό διάταγμα με προνόμια για τους κατοίκους της πόλης, με το οποίο η πόλη περιέρχονταν υπό την προστασία της Σουλτανομήτορος. Οι κάτοικοι ήταν ελεύθεροι από κάποιους φόρους και απαγορευόταν να μένουν ως μόνιμοι κάτοικοι οι Μουσουλμάνοι στην πόλη.

Ο Χαρίσιος Τράντας, που θεωρείται ο πρώτος άρχοντας της πόλης, έκτισε μεγαλοπρεπή οικήματα και στόλισε την πόλη με πλατάνια και κρήνες. Το 1664 θεμελίωσε το ναό του Αγίου Νικολάου, που αποτελεί και τον πολιούχο της πόλης. Ο ναός ανακαινίστηκε το 1721. Το 1668 ιδρύεται η βιβλιοθήκη και η σχολή της Κοζάνης. Τον 17ο και 18ο αιώνα οι εμπορικές συναλλαγές με τις χώρες της κεντρικής Ευρώπης δίνουν την ευκαιρία στην πόλη να αναπτυχθει οικονομικα και πνευματικά. Από τα οικοδομήματα ξεχωρίζει το δημαρχείο, το λαογραφικό μουσείο, ο μητροπολιτικός ναός του Αγίου Νικολάου και τα αρχοντικά των Γ. Λασσάνη (στην ομώνυμη πλατεία) και Γ. Βούρκα. Απελευθερώθηκε από τον τουρκικό ζυγό στις 11 Οκτωβρίου 1912. Ο σεισμός των 6,6 ρίχτερ που έγινε στην περιοχή στις 13 Μαΐου 1995 προξένησε μόνο υλικές ζήμιες. Σήμερα η Κοζάνη είναι το εμπορικό, συγκοινωνιακό και διοικητικό κέντρο της Δυτικής Μακεδονίας.

Η ζωή της πόλης είναι πολύ έντονη, γεγονός στο οποίο συμβάλλουν και οι χιλιάδες φοιτητές των τεχνολογικών ιδρυμάτων (Τ.Ε.Ι. Δυτικής Μακεδονίας) και του πανεπιστημίου της πόλης (Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας). Την εβδομάδα της Απόκρεω η πόλη ζει στους ρυθμούς του καρναβαλιού. Το ξεφάντωμα γίνεται στους φανούς, σε όλες τις γειτονιές της πόλης.

[Επεξεργασία] Η βιβλιοθήκη και το Μουσείο

Το Λαογραφικό μουσείο της Κοζάνης.

Η Κοβεντάρειος Δημοτική Βιβλιοθήκη της Κοζάνης, από τις μεγαλύτερες στην Ελλάδα, διαθέτει 153.000 τόμους, περισσότερα από 380 χειρόγραφα, 315 κώδικες και πολλές σπάνιες εκδόσεις μεταξύ των οποίων και ένα από τα 17 σωζόμενα πρωτότυπα της Χάρτας του Ρήγα Φεραίου.

Το Λαογραφικό, Ιστορικό και Φυσικής Ιστορίας Μουσείο βρίσκεται στο κέντρο της πόλης και στεγάζεται σε κτήριο μακεδονικής αρχιτεκτονικής.

[Επεξεργασία] Αποκριά στην Κοζάνη

Φανός - Κοζανίτικη Αποκριά.

Οι αποκριές στην Κοζάνη έχουν μια ιδιαιτερότητα που τις κάνει να ξεχωρίζουν. Οι εκδηλώσεις ξεκινούν με χορούς και τραγούδια την "Τσικνοπέμπτη", 12 μέρες πριν από τη Μεγάλη Αποκριά. Την τελευταία εβδομάδα γίνεται ένα πραγματικό ξεφάντωμα από μεταμφιεσμένους και μη, που χορεύουν, "ρίχνονται", στο ρυθμό του τοπικού χορού "έντεκα". Τη Μεγάλη Αποκριά γίνεται παρέλαση αρμάτων. Εκεί φαίνεται το Κοζανίτικο χιούμορ, η καυστική σατυρική διάθεση και η πνευματώδης κριτική για κάθε επίκαιρο θέμα.

Το βράδυ της Αποκριάς, μετά την απογευματινή παρέλαση αρμάτων, ανάβουν σε κάθε γειτονιά οι "φανοί". Γύρω από τη φωτιά συνεχίζεται ολονύχτιο γλέντι με Κοζανίτικα σκωπτικά και παραδοσιακά τραγούδια της Αποκριάς. Μαζί με τους μεζέδες και τα παραδοσιακά Κοζανίτικα "κιχιά" προσφέρεται και άφθονο κρασί "κοκκινέλι", τοπικής παραγωγής.

[Επεξεργασία] Συγκοινωνία

Νέος Σταθμός ΚΤΕΛ Κοζάνης.

Η Κοζάνη συνδέεται αεροπορικώς με την Αθήνα. Το αεροδρόμιο "Φίλιππος" βρίσκεται 4 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της πόλης. Στην Κοζάνη είναι ο τελευταίος σταθμός της σιδηροδρομικής γραμμής Αμυνταίου - Κοζάνης. Από τον νέο και υπερσύγχρονο σταθμό των ΚΤΕΛ ξεκινούν λεωφορεία για τις μεγαλύτερες ελληνικές πόλεις. Βόρεια της πόλης περνάει ο αυτοκινητόδρομος "Εγνατία Οδός". Η συγκοινωνία μεσα στην πόλη γίνεται με minibus.

[Επεξεργασία] Δημοτικά διαμερίσματα

Ο Δήμος Κοζάνης αποτελείται από την πόλη της Κοζάνης και άλλα 20 δημοτικά διαμερίσματα: (Νέας Χαραυγης, 1643 κατ.) (Οινόης, 398 κατ.) (Πτελέας, 319 κατ.) (Πετρανών, 1012 κατ.) (Κοίλων-Νέας Καρδιάς-Εξοχής, 1437 κατ.) (Καρυδίτσας, 974 κατ.) (Αργίλου, 378 κατ.) (Πρωτοχωρίου, 1383 κατ.) (Λευκόβρυσης, 1076 κατ.) (Λευκοπηγής ,1476 κατ.)(Βατερού, 1108 κατ.) (Νέας Νικόπολης, 321 κατ.) (Λυγερής, 398 κατ.) (Καλαμιάς, 407 κατ.) (Ανθότοπου, 398 κατ.) (Κηπάριου, 67 κατ.) (Αλωνακίων, 798 κατ.)( Σκήτης, 616 κατ.) (Ξηρολίμνης, 803 κατ.) (Μεταμόρφωσης, 817 κατ.)