Λειτουργική

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Λειτουργική: Ονομάζεται η επιστήμη της έρευνας και ερμηνείας του τύπου της λατρείας. Αποτελεί δε κλάδο της Θεολογίας. Η Λειτουργική διακρίνεται σε εκείνη της λατρείας και στην της τελετουργικής που και οι δύο αποτελούν τη πρακτική εφαρμογή της.

Σε αντίθεση με τη (Θρησκευτική ή Θεία) Λειτουργία και τις άλλες ιεροπραξίες (τελετές) που αποτελούν τον τρόπο, την πρακτική, της λατρείας, η Λειτουργική ασχολείται με τη θεωρητική έρευνα και ερμηνεία αυτών τούτων των καθ΄ εκάστων πράξεων (τελετών) και τρόπων της Θείας λατρείας. Δηλαδή εξηγεί πως προέκυψαν αυτές οι τελετές (ιστορικά) καθώς και την ερμηνεία αυτών.

Πηγές της Λειτουργικής είναι τα ιερά κείμενα και οι ιερές παραδόσεις που αναφέρονται σε θρησκευτικά συγγράμματα και σε λειτουργικά βιβλία.

Συνεπώς Λειτουργική υφίσταται σε όλα τα δόγματα που διατηρεί έκαστο ιδιαίτερες ιεροτελεστίες.

Η Λειτουργική ως θεολογική επιστήμη εμφανίσθηκε μόλις τον 18ο αιώνα. Πρώτη συγγραφή λειτουργικής έγινε από τον Kohler το 1788: «Principia Theologiae Liturgicae»

Χριστιανισμός: Πηγές της χριστιανικής λειτουργικής είναι η Αγία Γραφή και οι περί της αρχαίας λατρείας παραδόσεις των χριστιανών που αναφέρονται στα συγγράμματα των Αποστολικών Πατέρων και των πρώτων εκκλησιαστικών συγγραφέων καθώς και οι λειτουργικές δέλτοι και τα Λειτουργικά βιβλία.(*)

Κλάδος της Λειτουργικης ειναι και το "Τυπικό", δηλαδή το σύνολο των διατάξεων που ορίζουν την δομή και το περιεχόμενο των εκκλησιαστικών ακολουθιων. Το Τυπικο διαφέρει από την Λειτουργική, διότι εχει χαρακτηρα πρακτικο και χρηστικό. Η ιστορία και εξέλιξι του Τυπικου ομως εντάσσεται σαφως στο περιεχόμενο της θεωρητικης Λειτουργικης. Το Τυπικό επίσης διαφέρει και από την Τελετουργική, διότι η Τελετουργική αναφέρεται κυρίως στους τελετουργούς, δηλαδη στους κληρικους και στις ενέργειες και πράξεις που πρέπει να τελέσουν κατα την διάρκεια των ακολουθιων, ενώ το Τυπικο αναφέρεται κυρίως και πρωτίστως στους ψάλτες. Πολλα σημεία ομως ειναι κοινα σε Τυπικό, Λειτουργικη και Τελετουργική. Το επίσημο τυπικο σήμερα στον χωρο της ελληνόφωνης Ορθοδοξίας είναι το Τυπικόν της Μεγάλης Εκκλησίας, του Γεωργίου Βιολάκη, Κωνσταντινούπολις 1888(***).

[Επεξεργασία] Σημειώσεις

• (*) Λειτουργικά βιβλία (χριστιανικά) ονομάζονται όλα εκείνα τα βιβλία τα προς τέλεση των χριστιανικών ιεροτελεστιών. Από αυτά οι λειτουργοί (κληρικοί), οι ψάλτες και οι πιστοί εκφωνούν, ψάλλουν και αναγινώσκουν ευχές, ύμνους και άλλα αναγνώσματα. Αυτά κυρίως είναι το «Τυπικό» (όπου κανονίζεται η τάξη και ο τρόπος της τέλεσης των διαφόρων ακολουθιών), η «Λειτουργία» (όπου περιέχει τις λειτουργίες του Ιωάννου του Χρυσοστόμου, του Βασιλείου του Μεγάλου και των Προηγιασμένων), το «Ευχολόγιο», το «Αρχιερατικό» (που χρησιμοποιείται από τους Αρχιερείς), το «Ευαγγέλιο», ο «Απόστολος», το «Ψαλτήριο», το «Ωρολόγιο» (που περιέχει τις κατά τις διάφορες ώρες της ημέρας ακολουθίες) και τέλος τα βιβλία που περιέχουν ύμνους και τροπάρια η «Οκτώηχος» κ.ά.
• Στην Ελλάδα χριστιανική Λειτουργική έγραψαν πρώτοι οι Π. Ρομπότης, Ι. Μεσολωράς και Φ. Παπαδόπουλος.
• Το αντίστοιχο της Λειτουργικής στο πολιτικό χώρο είνα η Εθιμοτυπία.
  • • Εκτος απο το Τυπικον του Γ. Βιολάκη εκδίδονται σήμερα και αλλα ετήσια τυπικά, ενω κάποια παρουσιάζονται και στο διαδίκτυο. Βλέπε ιστοσελίδα Οικουμενικού Πατριαρχείου και την ιστοσελίδα http://www.typikon.gr