Νηοψία

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Νηοψία (search ή inspection of a ship) χαρακτηρίζεται διεθνώς το δικαίωμα που παρέχεται στα πολεμικά πλοία, να διακόπτουν την πορεία εμπορικού πλοίου, προκειμένου να προβούν σε ελέγχους προς εξακρίβωση τέλεσης απαγορευμένων ή αξιόποινων πράξεων, ενώ εν καιρώ πολέμου τον έλεγχο των ουδέτερων εμπορικών πλοίων προς εξακρίβωση υποχρεώσεων της σημαίας των.

Οι νηοψίες διενεργούνται ως επί το πλείστον στα χωρικά ύδατα από πολεμικά πλοία της Χώρας αυτών. Στα διεθνή ύδατα αντίθετα εμπορικό πλοίο μπορεί να ελεγχθεί μόνο από πολεμικό πλοίο της χώρας του (της χώρας της οποίας φέρει τη σημαία). Ο κανόνας αυτός έχει δύο εξαιρέσεις: σε περιπτώσεις διεθνών εγκλημάτων όπως η πειρατεία, η δουλεμπορία και η παράνομη ραδιοτηλεοπτική εκπομπή που μπορεί να επέμβει πολεμικό πλοίο οποιουδήποτε κράτους. Κατά δεύτερον επιτρέπεται η συνέχιση στα διεθνή ύδατα καταδίωξης, η οποία έχει αρχίσει εντός των χωρικών υδάτων κράτους από πολεμικά πλοία ή αεροσκάφη του κράτους αυτού, εφ' όσον δεν έχει στο μεταξύ διακοπεί (hot pursuit). Τα περί νηοψίας στην ανοιχτή θάλασσα ρυθμίζονται από τη διεθνή συνθήκη του ΟΗΕ για το Δικαιο της Θάλασσας του 1982.

Ο χρόνος έναρξης της νηοψίας αρχίζει από την πρώτη κλίση που προβαίνει το πολεμικό πλοίο ή την πρώτη βολή πρώραθεν του εμπορικού αν το δεύτερο δεν υπακούσει στις κλίσεις ή και αποδεδειγμένα εκείνη τη στιγμή δεν κάνει "ακρόαση" στις συχνότητες επικοινωνιών. Στη συνέχεια ή δίδεται εντολή διακοπή πλου και οδηγία προσέγγισης σε λιμένα ή ασφαλή όρμο ή αν οι υφιστάμενες καιρικές συνθήκες επιτρέπουν διενεργείται επιτόπια η νηοψία με πλαγιοδέτηση του πολεμικού στο εμπορικό. Ο Πλοίαρχος του εμπορικού υποχρεούται, κατά το Διεθνές Δίκαιο να αποδεχθεί το δικαίωμα επίσκεψης ομάδας αξιωματικών και ναυτών από το πολεμικό και να επιδείξει σ΄ αυτήν όλα τα έγγραφα πλοίου καθώς και φορτωτικές μεταφερόμενου φορτίου που ν΄ αναφαίνονται ο λιμένας ή λιμένες φόρτωσης και εκείνος ή εκείνοι προορισμού (εκφόρτωσης), επιτρέποντας και βοηθώντας στον δειγματοληπτικό έλεγχο των μεταφερομένων φορτίων στα κύτη (αμπάρια) του πλοίου του. Οι έλεγχοι μπορούν βέβαια και να επεκταθούν σε όλα τα διαμερίσματα, μέρη του πλοίου (π.χ. μηχανοστάσιο, αντλιοστάσιο, αποθήκες, ενδιαιτήματα κλπ).

Παρόμοιες ενέργειες από περιπολικά σκάφη διωκτικών Αρχών, Λιμενικού Σώματος, Τελωνοφυλακής κ.λπ. γενικά χαρακτηρίζονται: έλεγχοι "εν πλω" και σπανίζουν, εκτός της διαπίστωσης ρύπανσης θαλάσσης, προκειμένου να ληφθεί δείγμα πετρελαίου του πιθανώς υπαίτιου πλοίου ή διενεργείται παράνομη μεταφόρτωση φορτίου (π.χ. πετρελαίου από πλοίο εξωτερικού σε πλοίο εσωτερικού).