Παντόφλα

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Η παντόφλα (ή σπανιότερα παντούφλα) είναι μαλακό και αναπαυτικό υπόδημα το οποίο χρησιμοποιείται συνήθως μέσα στο σπίτι. Είναι ένας από τους παλαιότερους τύπους υποδήματος. Οι παντόφλες έχουν προέλευση από τη Μέση Ανατολή (δερμάτινες παντόφλες οι οποίες φοριούνται ακόμη εκεί)^[1]. Ο αγγλικός όρος για τις παντόφλες (slippers) εμφανίστηκε το 1478. Στα ελληνικά έχει χρησιμοποιηθεί επίσης ο όρος εμβάς (σε σχέση με θρησκευτικά θέματα, "τίμια εμβάς" ή "ιερά εμβάς") και παλαιότερα ο όρος ευμαρίς^[2].

Πίνακας περιεχομένων 1 Είδη παντόφλας 2 Η παντόφλα σε διαφορετικές περιοχές του κόσμου 3 Προέλευση και ετυμολογία 4 Επώνυμες παντόφλες 5 Χρησιμότητα - λαογραφία 6 Χρήση της λέξης "παντόφλα" για άλλες έννοιες 7 Αναφορές

[Επεξεργασία] Είδη παντόφλας

Οι παντόφλες μπορεί να είναι καλοκαιρινές (ελαφρές) ή χειμερινές (ζεστές) και φτιάχνονται είτε από συνθετικά είτε από φυσικά υλικά όπως δέρμα. Σύνηθες χαρακτηριστικό τους είναι ότι δεν έχουν σκληρό πάτο όπως τα παπούτσια ή τα τσόκαρα. Δεδομένου ότι χρησιμοποιούνται στο σπίτι, το κάτω τους μέρος δεν καταπονείται όπως οι σόλες των παπουτσιών και συνεπώς δε χρειάζεται να είναι ανθεκτικό. Αποτέλεσμα είναι ότι χωρίς σόλες (ή έστω χωρίς ανθεκτικό πάτο), οι παντόφλες είναι πολύ πιο ελαφριές και άνετες. Μπορεί να φοριούνται όπως τα παπούτσια (από πάνω), αλλά συνήθως είναι ανοικτές από πίσω και φοριούνται σπρώχνοντας το πόδι από πίσω προς τα εμπρός ("με την φτέρνα έξω").

[Επεξεργασία] Η παντόφλα σε διαφορετικές περιοχές του κόσμου

Παντόφλες θεωρούνται γενικά τα ελαφρά υποδήματα με ειδικές χρήσεις, συνήθως για χρήση στο σπίτι, αλλά για κάθε χώρα ή γενική γεωγραφική περιοχή η έννοιά τους μπορεί να μεταβάλλεται ελαφρά.

Παντόφλες θεωρούνται για παράδειγμα, τα πέδιλα για τη θάλασσα ή τις πισίνες, τα οποία είναι φτιαγμένα αποκλειστικά από συνθετικά υλικά για να μην απορροφούν νερό (δες φωτογραφία με τίτλο Ζευγάρι από παντόφλες για τη θάλασσα).

Στην Ιαπωνία υπάρχουν παντόφλες οι οποίες χρησιμοποιούνται μόνο στην τουαλέτα (και προφανώς όχι στο υπόλοιπο σπίτι) (σχετική φωτογραφία με τίτλο: Γιαπωνέζικες παντόφλες τουαλέτας).

Στην Κίνα, παντόφλες θεωρούνται τα υποδήματα που στα Ελληνικά αποκαλούνται σαγιονάρες οι οποίες παρουσιάζονται στην εικόνα με τίτλο Κινέζικες παντόφλες, σαγιονάρες.

[Επεξεργασία] Προέλευση και ετυμολογία

Η προέλευση των παντοφλών από την Ανατολή επιβεβαιώνεται και από το θεατρικό έργο Λυσιστράτη του Αριστοφάνη, στο όρκο που έδιναν οι γυναίκες να απέχουν από τις γενετήσιες σχέσεις με τους άνδρες τους μέχρι αυτοί να σταματήσουν τον πόλεμο:
"οὐ πρὸς τὸν ὄροφον ἀνατενῶ τὼ Περσικά"
"Τις Περσικές [παντόφλες μου] προς το ταβάνι δεν θα ιδή ποτέ του σηκωμένες"^[3]

Ο όρος παντόφλα είναι αντιδάνειο: παντόφλα<pantofolla (ιταλικά)<παντόφελλος (όλη από φελλό).^[4]

[Επεξεργασία] Επώνυμες παντόφλες

Σε κάποιες περιπτώσεις, σχέδια παντόφλας έχουν γίνει γνωστά από το όνομα διάσημου χρήστη τους^[5], όπως οι:

• Albert slipper: Σχέδιο παντόφλας που έγινε γνωστό από τη χρήση του από τον Βρετανό Πρίγκηπα Αλβέρτο (στη Βρετανία)
• D’Orsay slipper: Σχέδιο παντόφλας εμπνευσμένο από το ομώνυμο παπούτσι της Γαλλικής Αυλής με χαμηλό προφίλ

[Επεξεργασία] Χρησιμότητα - λαογραφία

Στη συνηθισμένη τους χρήση, η αλλαγή των παπουτσιών (όταν έρχεται κανείς έξω από το σπίτι) με παντόφλες (μέσα στο σπίτι), έχει σαν αποτέλεσμα να λερώνεται λιγότερο το σπίτι.

Σαν οικιακό αντικείμενο οι παντόφλες έχουν γίνει συχνά αντικείμενο αστείων σε γελοιογραφίες και ευθυμογραφήματα, με χρήση τους ως οικιακά όπλα από γυναίκες που απειλούν να χτυπήσουν ή χτυπούν τους άνδρες τους ή τα παιδιά τους. Χαρακτηριστικές είναι δημώδεις εκφράσεις όπως "θα τις φας με την παντόφλα" ή "θα φας μια παντοφλιά".

Ιδιαίτερα στο παρελθόν, οι γυναίκες διακοσμούσαν τις παντόφλες τους με κεντήματα.

Οι παντόφλες είναι επίσης ένα από τα αγαπημένα αντικείμενα παιχνιδιού των σκύλων. Σε κάποιες περιπτώσεις, εκπαιδευμένοι σκύλοι, έχουν μάθει να φέρνουν τις παντόφλες στα αφεντικά τους όταν αυτά μπαίνουν στο σπίτι.

[Επεξεργασία] Χρήση της λέξης "παντόφλα" για άλλες έννοιες

• Ως "παντόφλα" αναφέρεται επίσης σε κύκλους ραδιοερασιτεχνών, ο ενισχυτής σήματος^[6].
• Σε μια άλλη περίπτωση, τα παλαιά κινητά τηλέφωνα, τα αποκαλούσαν "παντόφλες" λόγω του μεγέθους τους^[7].
• Στην αργκό, "παντόφλα" ονομάζεται το πορτοφόλι (συνήθως το δερμάτινο), ιδίως από αυτούς που "τσιμπάνε τις παντόφλες", δηλαδή κλέβουν τα πορτοφόλια^[8]
• Σε πλοία, "παντόφλες" ονομάζονται τα ποταμόπλοια, τα πλοία με ρηχά ύφαλα ή τα πλοία ανοικτού τύπου^[9][10], ενώ για εκείνα του Πολεμικού Ναυτικού "παντόφλες" ονομάζονται τα μικρά αποβατικά και συνήθως τα "οπλιταγωγά".

[Επεξεργασία] Αναφορές

1. ↑ Λήμμα "Shoes" στην Microsoft Encarta, 2003.
2. ↑ Εγκυκλοπαιδικό Λεξικό Ελευθερουδάκη (1930)
3. ↑ Το κείμενο από τη Λυσιστράτη και σχόλιο για τα "Περσικά"
4. ↑ Μείζον Ελληνικό Λεξικό, Τεγόπουλος-Φυτράκης, Ηλεκτρονική έκδοση v.1, Εκδόσεις Αρμονία ΑΕ, 1997
5. ↑ Λήμμα "Footware design", Microsoft Encarta 2003
6. ↑ [1], [2] Χαρακτηριστικό κείμενο από forum:
   Ερώτηση: με τι ισχύ βγαίνεις, τι παντόφλα έχεις?
   Απάντηση: με 10DB κεραία 500 βατ ERP, δεν χρειάζομαι παντόφλα
7. ↑ Συζήτηση σε forum: ..να πούμε για το πρώτο μας κινητό... Το δικό μου ήταν το... ....παντόφλα σκέτη
8. ↑ Ρεμπέτικο. Η κατανόηση της αργκό.
9. ↑ Άρθρο της εφημερίδας της Χίου "Πολίτης", "Το «Αγία Μαρκέλλα», πλοίο τύπου «παντόφλα», μπορεί να εκτελέσει δρομολόγιο σε ακτίνα περίπου 65 μιλίων, όσο και το Χίο- Κύμη, όμως το ΥΕΝ για λόγους ασφαλείας δεν επέτρεψε τον απόπλου", ανακτήθηκε 19/02/2007
10. ↑ Συζήτηση σε forum για τη ναυτιλία με τίτλο «Ε/Γ-Ο/Γ Ανοιχτού τύπου (παντόφλες)», ανακτήθηκε 19/02/2007