Παπικό πρωτείο

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

To Παπικό πρωτείο είναι η αποστολική εξουσία του Επισκόπου Ρώμης, επί των υπόλοιπων εκκλησιών, Λατινικών και Ανατολικών, που αποτελούν την Καθολική Εκκλησία. Αποκαλείται επίσης "Πρωτείο του Ρωμαίου Ποντίφικα", Πρωτείο του Πέτρου, ή Ρωμαϊκό πρωτείο.

Για τις απόψεις άλλων εκκλησιών σχετικά με το Παπικό πρωτείο, βλ. και άρθρο Παπικό πρωτείο (θέσεις άλλων δογμάτων)).

Πίνακας περιεχομένων 1 Ο Πέτρος στην Καινή Διαθήκη 2 Πατερικά κείμενα 3 Ο ρόλος του Πάπα στις Οικουμενικές Συνόδους 3.1 Σύνοδος της Εφεσού, 431 3.2 Σύνοδος της Χαλκηδόνας, 451 3.3 Β' Σύνοδος Κωνσταντινουπόλεως, 553 3.4 Γ' Σύνοδος Κωνσταντινουπόλεως, 680-1 3.5 Β' Σύνοδος Νικαίας, 787 4 Υποσημειώσεις 5 Βλέπε επίσης 6 Πρόσθετη ανάγνωση

[Επεξεργασία] Ο Πέτρος στην Καινή Διαθήκη

Ένα απο τα επιχειρήματα των Ρωμαιοκαθολικών θεολόγων, για την ανωτερότητα του Αγίου Πέτρου σε σχέση με τους υπόλοιπους Αποστόλους, είναι το γεγονός ότι το όνομα του Πέτρου αναφέρεται 195 φορές στην Καινή Διαθήκη, σε αντίθεση με αυτά των υπόλοιπων αποστόλων τα οποία συνολικά δεν ξεπερνάνε τις 130 αναφορές στην Καινή Διαθήκη.

Επίσης, ο Άγιος Ματθαίος, αποκαλεί τον Άγιο Πέτρο, "Πρώτο", όρο που χρησιμοποιούσε ο Άγιος Ματθαίος και αλλού στο Ευαγγέλιό του με την έννοια του πρωτείου εξουσίας. Επειδή μετά τον Πέτρο, ο οποίος αποκαλείται Πρώτος, δεν ακολουθούν άλλοι απόστολοι με τον χαρακτηρισμό του δεύτερου, τρίτου κτλ., φαίνεται ότι ο χαρακτηρισμός Πρώτος δεν έχει αριθμητικό χαρακτήρα αλλά χρησιμοποιείται για να περιγράψει το αξίωμα του Πέτρου καθώς εκείνη την εποχή, στην Λατινική και Ελληνική φρασεολογία, ο χαρακτηρισμό "Πρώτος" περιέγραφε κάποιο ουσιαστικό Πρωτείο.

Τέλος, η αλλαγή ονόματος του Σίμωνα σε Πέτρο, δείχνει αλλαγή στο ρόλο και την αποστολή του, όπως έγινε και στην περίπτωση του Αβραάμ. Δηλαδή, ο Χριστός, θέλοντας να τονίσει ότι ο Σίμων θα είχε τον ρόλο της κεφαλής της Χριστιανικής Εκκλησίας, του θεμέλιου και της Πέτρας της Καθολικής διδασκαλίας, άλλαξε το όνομά του σε Πέτρο.

Πολλοί μη-Καθολικοί θεολόγοι, θεωρούν ότι ο Πέτρος δεν μπορεί να είναι η Πέτρα της Εκκλησίας, αφού ο ίδιος ο Θεός, αποκαλείται η Πέτρα σε πολλά εδάφια Παλαιάς και Καινής Διαθήκης. Όμως, για παράδειγμα, και ο Ιωσήφ, ο γιος του Ιακώβ, αποκαλέσθηκε «η Πέτρα του Ισραήλ»^[1]. (Γένεση 49:24). Ενώ, στους Ψαλμούς (18:2) λέει "Εσύ είσαι Κύριε, το καταφύγιό μου, το φρούριό μου και ο ελευθερωτής μου. Θεέ μου είσαι ο βράχος μου.". Εδώ, ο βράχος (ή πέτρα) είναι ο ίδιος ο Θεός. Κατά τους καθολικούς θεολόγους, το ένα εδάφιο της Παλαιάς Διαθήκης, όπου βράχος (ή πέτρα) αποκαλείται ο Ιωσήφ, δεν αναιρεί το άλλο όπου "πέτρα" αποκαλείται ο Θεός, αλλά πέτρα είναι ο ίδιος ο Θεός, ο οποίος όμως, σύμφωνα με το Σχέδιό του για την σωτηρία του ανθρώπου, έκανε και απλούς ανθρώπους, όπως τον Πέτρο και τον Ιωσήφ, πέτρες της Εκκλησίας του.

[Επεξεργασία] Πατερικά κείμενα

Πολλοί Πατέρες της Εκκλησίας υποστήριξαν το πρωτείο του Πάπα. Η Καθολική Εκκλησία θεωρεί ότι το Παπικό Πρωτείο διαμορφώνεται διαφορετικά ανάλογα με τις ανάγκες της Εκκλησίας σε κάποια δεδομένη χρονική στιγμή. Έτσι, το σημερινό Πρωτείο μπορεί να μην είναι πανομοιότυπο με το Πρωτείο των πρώτων Χριστιανικών χρόνων, παρ'όλα αυτά, η σημαντικότητα και η αναγκαιότητά του στην διατήρηση της Εκκλησιαστικής ενότητας είναι αδιαμφισβήτητη.

Τερτυλλιανός, 220 μ.Χ.: Ο Κύριος είπε στον Πέτρο, "Πάνω σ'αυτήν την Πέτρα θα οικοδομήσω την Εκκλησία μου, σε σένα δίνω τα κλειδιά της βασιλείας των ουρανών και ότι έχεις δέσει ή λύσει στην γη θα είναι λυμένο ή δεμένο στους ουρανούς" (Ματθ. 16:18-19). Πάνω σε σένα Πέτρο, λέει ο Κύριος, θα χτίσω την Εκκλησία μου, και σε εσένα θα δώσω τα κλειδιά, όχι στην υπόλοιπη Εκκλησία^[2].

Σύνοδος της Σαρδικής, 342 μ.Χ.: Αν εκθρονιστεί κάποιος Επίσκοπος, μετά από απόφαση όλων των γειτονικών Επισκόπων, και αν ο ίδιος αποφασίσει να επιμείνει, δεν μπορεί να μπεί άλλος Επίσκοπος στην θέση του μέχρι να αποφασίσει και να κρίνει ο Επίσκοπος Ρώμης

Επιφάνειος ο Σαλαμίνος, περ. 370 μ.Χ.: [Ο Πέτρος] είναι ο κορυφαίος των Αποστόλων, η στέρεη πέτρα πάνω στην οποία αναπαύεται η αμετακίνητη πίστη. (Ancoratus ix.34· Adversus Haereses lix.7, 8)^[3]

Δίδυμος ο Τυφλός, 379 μ.Χ.: [Ο Πέτρος] είναι ο κορυφαίος, η κεφαλή, ο οποίος ήταν πρώτος μεταξύ των Αποστόλων, μέσω του οποίου έλαβαν οι υπόλοιποι τα κλειδιά. (De Trinitate i.27, 30· ii.10, 18)^[4].

Ιερεμίας, 396 μ.Χ.: Δεν έχω άλλο Κύριο, παρά μόνο τον Χριστό και δεν επιθυμώ να είμαι σε ένωση με κανέναν άλλο παρά μόνο εσάς [Η επιστολή απευθύνεται στον Πάπα Δάμασο Α'], δηλαδή με την Αγία Έδρα του Πέτρου. Επειδή γνωρίζω ότι αυτή [η Έδρα] είναι η Πέτρα πάνω στην οποία η Εκκλησία οικοδομήθηκε. Οποιοσδήποτε λαμβάνει τον αμνό [δηλαδή Θεία Λειτουργία], έξω από αυτό τον οίκο [δηλ. από εκκλησία που δεν είναι σε ένωση με την Ρώμη] είναι βέβηλος. Όποιος δεν είναι εντός της Κιβωτού του Νώε, θα χαθεί στην πλημμύρα.

Αυγουστίνος, 397 μ.Χ.: Πολλοί λόγοι με κρατάνε κοντά στην Καθολική Εκκλησία [η Καθολική Εκκλησία τότε αποτελούταν από την Δυτική και την Ανατολική Εκκλησία]... [...] Η αποστολική διαδοχή των ιερέων, ξεκινώντας από την Έδρα του Πέτρου, στον οποίο έδωσε το καθήκον να φροντίζει το ποίμνιο ο Κύριος, μέχρι και τον σημερινό Επίσκοπο της Έδρας αυτής, Πάπα Σιρίκιο. ^[5].

Πάπας Γρηγόριος Α', 597 μ.Χ.: Για αυτούς που γνωρίζουν το Ευαγγέλιο, είναι προφανές ότι με εντολή του Κυρίου, η φροντίδα ολόκληρης της Εκκλησίας δόθηκε στα χέρια του αγίου Αποστόλου και κεφαλής όλων των Αποστόλων, Πέτρο. Γιατί, σε αυτόν είπε, Πέτρο, με αγαπάς; Τάιζε τα πρόβατά μου (Ιωάνν. 21:17). Σε αυτόν είπε, Σίμων! Ο σατανάς θέλει να σε δοκιμάσει σαν το σιτάρι στο κόσκινο, αλλά εγώ προσευχήθηκα για σένα Πέτρο, να μην σε εγκαταλείψει η πίστη σου. Και όταν ξαναβρείς την πίστη σου, στήριξε τους αδερφούς σου (Λουκ. 22:31). Σε αυτόν είπε, Εσύ είσαι Πέτρος και πάνω σε αυτήν την Πέτρα θα οικοδομήσω την Εκκλησία μου και οι πύλες της κολάσως δεν θα την κατανικήσουν. Και σε σένα θα δώσω τα κλειδιά της Βασιλείας των Ουρανών και ό,τι δέσεις ή λύσεις στη γη, θα είναι δεμένο ή λυμένο στους ουρανούς (Ματθ. 16:18).

Ιδού, έλαβε τα κλειδιά της βασιλείας των ουρανών και την δύναμη να λύνει και να δένει, η φροντίδα και η εξουσία σε ολόκληρη την Εκκλησία δόθηκε στα χέρια του [Πέτρου] και όμως δεν θέλει να αποκαλείται οικουμενικός απόστολος, ενώ ο άγιος άνθρωπος και συνιερωμένος μου, ο Ιωάννης επιθυμεί να αποκαλείται Οικουμενικός Πατριάρχης. Αναγκάζομαι να φωνάξω δυνατά και να πώ, O tempora, O mores!^[6]

Εφραίμ ο Σύρος, 351 μ.Χ.: [Είπε ο Ιησούς:] Σίμων, μαθητή μου, σε έκανα το θεμέλιο της Αγίας Εκκλησίας. Σου έδωσα την ονομασία Πέτρος, διότι εσύ θα υποστηρίξεις όλα της τα κτήρια [της Εκκλησίας]. Εσύ είσαι αυτός που θα επιθεωρεί όσους θα χτίσουν πάνω στην γη μια εκκλησία στο όνομά Μου. Αν πάνε να χτίσουν κάτι που είναι λάθος, εσύ, το θεμέλιο, θα τους καταδικάσεις. Εσύ είσαι η κορυφή του συντριβανιού απ'όπου η διδασκαλία μου πηγάζει, είσαι ο αρχηγός των μαθητών μου. Μέσω εσένα θα δώσω σε όλους τους ανθρώπους να πιούνε. You are the inspector of those who will build on Earth a Church for me. If they should wish to build what is false, you, the foundation, will condemn them. You are the head of the fountain from which my teaching flows; you are the chief of my disciples. Through you I will give drink to all peoples. Την δικιά σου ζωοδώχο γλύκα είναι που διανέμω. Διάλεξα εσένα να είσαι, σαν τον πρωτότοκο στην Εκκλησία μου έτσι ώστε ως κληρονόμος και διάδοχός μου, να την διαχειρηστείς και να πράττεις το θέλημά μου. Σου έδωσα τα κλειδιά του βασιλείου μου. Ιδού, σου έχω δώσει εξουσία πάνω σε όλους μου τους θησαυρούς. ^[7]

Από τις πατερικές σημειώσεις φαίνεται ότι ο Επίσκοπος Ρώμης κατείχε το Πρωτείο στην πρωτοχριστιανική Εκκλησία. Ειδικά η σημείωση του Εφραίμ του Σύρου μας δίνει μια εικόνα, όσον αφορά στην εξουσία του Πέτρου και των διαδόχων του, η οποία δεν απέχει και πολύ από την σημερινή μορφή εξουσίας και Πρωτείου του Πάπα στην Καθολική Εκκλησία.

[Επεξεργασία] Ο ρόλος του Πάπα στις Οικουμενικές Συνόδους

Μελετώντας τα πρακτικά των επτά πρώτων Οικουμενικών Συνόδων, μπορούμε να δούμε ότι το Παπικό πρωτείο αποτελούσε μία Εκκλησιαστική πραγματικότητα σε Ανατολή και Δύση, στην πρωτοχριστιανική Εκκλησία.

[Επεξεργασία] Σύνοδος της Εφεσού, 431

"Ο Φίλιππος, πρεσβύτερος και απεσταλμένος της Αποστολικής Έδρας είπε: Δεν υπάρχει αμφιβολία και πράγματι πάντοτε ήταν γνωστό σε όλους, ότι ο Άγιος και ευλογητός Πέτρος, έξαρχος και πρωτοκορυφαίος των Αποστόλων, βάση πίστεως και θεμέλιο της Καθολικής Εκκλησίας, έλαβε τα κλειδιά της βασιλείας από τον Κύριο Ιησού Χριστό, τον Σωτήρα και Λυτρωτή των ανθρώπων, και πως σε αυτόν [τον Πέτρο] δόθηκε η εξουσία να λύνει και να δένει αμαρτίες, ο οποίος όπως σήμερα έτσι και πάντοτε ζει και κρίνει μέσω των Διαδόχων του. Ο Άγιος και Ευλογητός Πάπας Κελεστινός, σύμφωνα με την Αποστολική διαδοχή, είναι ο διάδοχός του και κατέχει την θέση του [Πέτρου], και ο οποίος [Καιλεστίνος] έστειλε εμάς για να τον εκπροσωπήσουμε σε αυτή την άγια σύνοδο, την οποία συγκάλεσαν οι Χριστιανοί Αυτοκράτορες, επιθυμώντας να προστατέψουν την Καθολική πίστη.

(Απόσπασμα από τα πρακτικά της 2ης συνεδρίασης)

[Επεξεργασία] Σύνοδος της Χαλκηδόνας, 451

O Πασχασινός, ο ευλογητός επίσκοπος απεσταλμένος της Αποστολικής Έδρας, σηκώθηκε ανάμεσα στους υπόλοιπους και είπε: Καθοδηγηθήκαμε από τον ευλογητό και αποστολικό επίσκοπο της Ρώμης, ο οποίος είναι η Κεφαλή όλων των Εκκλησιών του Χριστού. [...]

Ο Λουκέντιος, επίσκοπος που εκπροσωπούσε την Αποστολική Έδρα, είπε: ...Ο Διόσκορος τόλμησε να συγκαλέσει σύνοδο χωρίς την άδεια της Αποστολικής Έδρας, πράγμα που ποτέ δεν έχει γίνει στην Καθολική Εκκλησία (Ανατολική και Δυτική Εκκλησία) και ούτε πρόκειται ποτέ να γίνει.

(Απόσπασμα από τα πρακτικά της 1ης συνεδρίασης)

Όταν ο Άγιος Πέτρος, εμπνευσμένος από τον Θεό, έκανε μια μαρτυρία η οποία υπήρξε ευεργετική για όλα τα έθνη, είπε, "Εσύ είσαι ο Χριστός, ο Υιός του Θεού." κάνοντας τον εαυτό του άξιο του χαρακτηρισμού "ευλογητός" που του έδωσε ο Κύριος και απέκτησε την σταθερότητα από την αρχική Πέτρα (τον Χριστό), η οποία σταθερότητα έγινε αρετή και όνομά του, με την οποία σταθερότητα και από αποκάλυψη από τον Θεό Πατέρα, ομολόγησε ότι ο Ιησούς ήταν ο Υιός του Θεού και ο Χριστός.

(Από την Επιστολή του Πάπα Λέοντα)

Ο Πάπας Λέοντας, Αρχιεπίσκοπος όλων των Εκκλησιών, ο οποίος αναθεμάτισε την αίρεση του Νεστόριου και του Ευτύχιου, δείχνοντας μας ποιά είναι η αληθινή πίστη.

(Απόσπασμα από τα πρακτικά της 4ης συνεδρίασης)

Για να γνωστοποιήσουμε στον Πάπα Λέοντα, τον αποστολικό Επίσκοπο ο οποίος έχει την εξουσία επάνω σε ολόκληρη την Καθολική Εκκλησία.

(Απόσπασμα από τα πρακτικά της 6ης συνεδρίσαης)

[Επεξεργασία] Β' Σύνοδος Κωνσταντινουπόλεως, 553

[Απευθυνόμενοι προς τον Επίσκοπο Ρώμης:] Όπως οι Άγιοι Αποστόλοι και οι Άγιοι Πατέρες και οι τέσσερις σύνοδοι, έτσι κι εμείς θα σας δεχθούμε ως την κεφαλή [της Εκκλησίας] μας, ως πατέρα και ως Πρώτο..."

[Επεξεργασία] Γ' Σύνοδος Κωνσταντινουπόλεως, 680-1

Γιατί έλαβε [Ο Άγιος Πέτρος] από τον σωτήρα τον ίδιο, με τρείς εντολές, το καθήκον να ταΐζει τα πνευματικά πρόβατα της Εκκλησίας, υπό την προστατευτική ασπίδα του [Πέτρου] η Αποστολική Εκκλησία δεν έφυγε ποτέ από το μονοπάτι της αλήθειας προς καμία κατεύθυνση λάθους και αίρεσης, του οποίου την εξουσία, ως Πρώτου από όλους τους Αποστόλους, όλη η Καθολική Εκκλησία και οι Οικουμενικές Σύνοδοι έχουν πιστά αγκαλιάσει και ακολουθήσει σε όλα, και όλοι οι αγίοι Πατέρες έχουν δεχθεί την Αποστολική του διδασκαλία, μέσω του οποίου [Πέτρου και των διαδόχων του στην Έδρα της Ρώμης] έχουν εγκριθεί ως οι πιο φωτισμένοι της Εκκλησίας του Χριστού, και οι άγιοι ορθόδοξοι Γιατροί και Πατέρες έχουν ακολουθήσει, ενώ οι αιρετικοί καταδιώκουν την Έδρα του [την Ρώμη] με ψεύτικες κατηγορίες και μίσος.

Η Ορθόδοξη πίστη, η οποία χτίστηκε πάνω στην στερεά πέτρα της Εκκλησίας του Πέτρου, του Πρώτου από όλους τους Αποστόλους, με την Χάρη και την καθοδήγηση του οποίου παραμένει ελεύθερη από κάθε λάθος και αίρεση, την οποία πίστη [του Πέτρου] πρέπει όλοι οι Αυτοκράτορες και οι ιερείς, όλος ο κλήρος και ο λαός, ομόφωνα να μαρτυρούν και να κυρήττουν, για την σωτηρία των ψυχών τους."

Για να είναι κάποιος στην πληρότητα της Ορθόδοξης πίστης, πρέπει να είναι σε πλήρη κοινωνία με εμένα, δηλαδή σε πλήρη κοινωνία με τον Άγιο Πέτρο, του οποίου την εξουσία, εγώ, ανάξια, ασκώ.

(Επιστολή του Πάπα Αγάθωνος στον Ρωμαίο Αυτοκράτορα)

[Επεξεργασία] Β' Σύνοδος Νικαίας, 787

Αν παραμένετε στην Ορθόδοξη πίστη από την οποία ξεκινήσατε, πρέπει με όλα τα μέσα σας να αναστηλώσετε τις αγίες εικόνες ξανά σε αυτά τα μέρη, όπως ο ευσεβής Αυτοκράτορας Κωνσταντίνος, και η οσία Ελένη, οι οποίοι διέδωσαν την ορθόδοξη Πίστη και εξύψωσαν την αγία Καθολική και Αποστολική Ρωμαΐκή Έδρα ως την πνευματική σας μητέρα, την οποία μαζί με τους υπόλοιπους ορθόδοξους αυτοκράτορες αναγνώρισαν ως την κεφαλή όλων των Εκκλησιών.

(Επιστολή του Πάπα Αδριανού στην Σύνοδο, αναγνώσθηκε στην 2η συνδρίαση)

[Επεξεργασία] Υποσημειώσεις

[Επεξεργασία] Βλέπε επίσης

• Άγιος Πέτρος
• Παπικό πρωτείο (θέσεις άλλων δογμάτων)
• Ιστορία της Καθολικής Εκκλησίας
• Καθολική Εκκλησία
• Σχίσμα του 1054

[Επεξεργασία] Πρόσθετη ανάγνωση

• Καθολική Εγκυκλοπαίδεια, άρθρο «Ο Πάπας», στην αγγλική.
• JESUS, PETER & THE KEYS: A Scriptural Handbook on the Papacy του Σκότ Μπάτλερ. ISBN:1-882972-54-6
• The Pope and the Ecumenical Councils