Ραψωδός

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Ο ραψωδός ήταν ένας επαγγελματίας της αρχαιότητας που απήγγελλε μπροστά σε κοινό επικά ή λυρικά ποιήματα, κρατώντας ράβδο. Όπως παραδίδει ο Πλάτωνας, κάθε ραψωδός είχε στην κατοχή του τουλάχιστον μια μικρή συλλογή από επικά ποιήματα.

Η γενική πορεία της απαγγελίας του ποιήματος και των επεισοδίων του, μάλλον σχεδιαζόταν εκ των προτέρων, γιατί δεν ήταν δυνατό να διακόψει ο ραψωδός για να σκεφτεί πως θα παρουσιάσει κάποιο επεισόδιο ή να υπολογίσει τα προτερήματα μιας φράσης συγκρίνοντας τη με μιαν άλλη. Έτσι, οι λεπτομέρειες ήταν θέμα τεχνικής πείρας του ραψωδού και ένα σημαντικό στοιχείο ήταν το απόθεμα του σε "φόρμουλες" ολόκληρων στίχων και μικρότερων φράσεων, που ένα μεγάλο μέρος τους ήταν απλοί συνδυασμοί από ένα ουσιαστικό και ένα επίθετο.

Στην γιορτή των Παναθηναίων, εναλλασσόμενοι ραψωδοί απάγγελαν ολόκληρες την Ιλιάδα και την Οδύσσεια και οφείλονται πολλά στον σεβασμό που έδειξαν στα έργα αυτά ώστε να διασωθούν μέχρι σήμερα.

Επιπρόσθετα όμως, οφείλονται πολλά στο μέτρο που σύμφωνα με διάφορες μαρτυρίες πήρε είτε ο Σόλων, είτε ο Πεισίστρατος ή πιθανότερα ο Ίππαρχος, βάση του οποίου εκδόθηκε διαταγή οι ραψωδοί να εκτελούν τις απαγγελίες "εφεξής, εξ υποβολής, εξ υπολήψεως", καθώς τα πιο δημοφιλή και εντυπωσιακά αποσπάσματα με τον καιρό έβαζαν στο περιθώριο τα υπόλοιπα με κίνδυνο να λησμονηθούν.

Σπουδαίος ραψωδός, ποιητής και φιλόσοφος της αρχαιότητας ήταν ο Ξενοφάνης (γεννήθηκε στην Κολοφώνα της Ιωνίας το 570 π.Χ.) που γύριζε από τόπο σε τόπο, ασκούσε αυστηρή κριτική στη θρησκεία και την ηθική της εποχής του και επιδίωξε να ελευθέρωση τους συνανθρώπους του από παλιές πλάνες και δεισιδαιμονίες.

Περιπλανώμενους ραψωδούς συναντάμε και στη Μεσαιωνική Ευρώπη, όπου μέσα σε μπυραρίες τραγουδούσαν έναντι αμοιβής για τον πόλεμο, τον έρωτα, έλεγαν άσεμνα τραγούδια αλλά και μπαλάντες για τα κατορθώματα των Φράγκων ηρώων.