Συγγενικά δικαιώματα
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Συγγενικά δικαιώματα ονομάζεται μια κατηγορία δικαιωμάτων συναφών με την πνευματική ιδιοκτησία, τα οποία δεν αποτελούν μεν πλήρη πνευματικά δικαιώματα, αφορούν όμως δραστηριότητες σε άμεση συνάφεια με την πνευματική δημιουργία. Οι δραστηριότητες αυτές κατατάσσονται χοντρικά σε δύο μεγάλες κατηγορίες:
- την παρουσίαση έργων. Η παρουσίαση δεν είναι εξίσου πρωτότυπη με τη δημιουργία, αφού στηρίζεται στο παρουσιαζόμενο έργο. Από την άλλη περιέχει σαφώς στοιχεία πνευματικής δημιουργίας, αφού περιέχει στοιχεία της προσωπικότητας του ερμηνευτή (π.χ. δύο ηθοποιοί δε θα παίξουν ποτέ τον ίδιο ρόλο με τον ίδιο τρόπο).
- την οικονομική επένδυση στην πνευματική δημιουργία. Η οικονομική επένδυση είναι στο σύστημα του droit d’auteur δευτερεύουσα σε σχέση με τη δημιουργία, είναι όμως απαραίτητη και προωθεί την πνευματική δημιουργία. Οι επενδυτές δεν αποκτούν δικαίωμα στο έργο, παρά μόνο αν τους το μεταβιβάσει ο δημιουργός. Έχουν όμως κι αυτοί συμφέρον να ελέγχουν τη διακίνηση των αντιτύπων του έργου.
Η προστασία αυτών των ομάδων γίνεται με την παραχώρηση σε αυτούς από το νόμο των "συγγενικών δικαιωμάτων" (neighbouring rights, droits voisins, verwandte Schutzrechte). Τα συγγενικά δικαιώματα είναι κι αυτά απόλυτα δικαιώματα, μικρότερης χρονικής διαρκειας από την πνευματική ιδιοκτησία αλλά με αντίστοιχες περιουσιακές εξουσίες. Τα συγγενικά δικαιώματα που προστατεύουν την οικονομική επένδυση στη δημιουργία μπορούν να αποκτηθούν κατευθείαν και από νομικά πρόσωπα. Η διάρκειά τους είναι κατά κανόνα πενήντα χρόνια από τη δημοσίευση ή την παρουσίαση στο κοινό του προστατευόμενου έργου.
Πίνακας περιεχομένων |
[Επεξεργασία] Συγγενικό δικαίωμα ερμηνευτών-εκτελεστών
Ερμηνευτές ή εκτελεστές καλλιτέχνες είναι κατά τους ορισμούς του νόμου τα πρόσωπα που ερμηνεύουν ή εκτελούν με οποιονδήποτε τρόπο έργα του πνεύματος όπως οι ηθοποιοί, οι μουσικοί, οι τραγουδιστές, οι χορωδοί, οι χορευτές, οι καλλιτέχνες κουκλοθέατρου, θεάτρου σκιών, θεάματος ποικιλιών (βαριετέ) ή ιπποδρόμου (τσίρκου). Το συγγενικό τους δικαίωμα στην εκτέλεση ή ερμηνεία τους τους δίνει το δικαίωμα να απαγορεύουν ή να απαιτούν αμοιβή για την εγγραφή της ερμηνείας τους σε υλικό φορέα (ηχογράφηση, μαγνητοσκόπηση) και για την αναπαραγωγή και εκμετάλλευση της εγγραφής αυτής, ενοικίαση, δημόσιο δανεισμό κ.ο.κ., τη ραδιοτηλεοπτική μετάδοση ζωντανής παράστασης (όχι όμως και την αναμετάδοση νόμιμα μαγνητοσκοπημένης παράστασης). Το συγγενικό δικαίωμα διαρκεί τουλάχιστον 50 χρόνια από την ερμηνεία ή εκτέλεση και για όσο ζει ο ερμηνευτής – εκτελεστής ή, αν ο υλικός φορέας με την ερμηνεία – εκτέλεση δημοσιευθεί στο διάστημα αυτό, 50 χρόνια από τη δημοσίευση αυτήν.
Οι ερμηνευτές – εκτελεστές καλλιτέχνες έχουν κατά το ελληνικό δίκαιο εκτός από το περιουσιακό δικαίωμα και ηθικό δικαίωμα. Το ηθικό τους δικαίωμα αφορά όμως μόνο την αναγνώριση της πατρότητας και την ακεραιότητα της εκτέλεσης – ερμηνείας τους. Διαρκεί όσο ζουν και μετά περιέρχεται στους κληρονόμους τους, οι οποίοι οφείλουν να το ασκούν σύμφωνα με τη θέληση του καλλιτέχνη, εφόσον τέτοια θέληση έχει ρητά εκφρασθεί.
[Επεξεργασία] Συγγενικό δικαίωμα παραγωγών
Ο νόμος αναγνωρίζει συγγενικό δικαίωμα και στον παραγωγό υλικών φορέων ήχου ή εικόνας (ή και των δύο). Παραγωγός είναι αυτός που επενδύει οικονομικά στην ηχογράφηση/μαγνητοσκόπηση και την οργανώνει. Το συγγενικό δικαίωμα αυτό αποτελεί σαφή αναγνώριση της αξίας της οικονομικής επένδυσης στην πνευματική δημιουργία και μειώνει κάπως την απόσταση του συστήματος droit d’auteur από το σύστημα copyright, το οποίο βέβαια εξακολουθεί να αναγνωρίζει στον παραγωγό πλήρες δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας. Ο παραγωγός αποκτά έτσι στο ελληνικό δίκαιο παράλληλα με το δημιουργό ένα αυτόνομο αποκλειστικό δικαίωμα στο ηχογραφημένο ή μαγνητοσκοπημένο έργο. Ο παραγωγός φωνογραφημάτων (υλικών φορέων ήχου) έχει το δικαίωμα να απαγορεύει την αναπαραγωγή του φωνογραφήματος, τη διανομή στο κοινό και την εκμίσθωση ή δημόσιο δανεισμό του φωνογραφήματος. Ο παραγωγός οπτικοακουστικών έργων έχει το επιπλέον δικαίωμα να απαγορεύει τη ραδιοτηλεοπτική μετάδοση του μαγνητοσκοπημένου έργου.
[Επεξεργασία] Συγγενικό δικαίωμα ραδιοτηλεοπτικών οργανισμών
Η κάθε ραδιοτηλεοπτική επιχείρηση (δημόσια ή ιδιωτική) έχει αποκλειστικό δικαίωμα στις εκπομπές της. Έχει δικαίωμα (κυρίως) να απαγορεύει την αναμετάδοση των εκπομπών της, την εγγραφή των εκπομπών της σε υλικούς φορείς ήχου ή εικόνας, την αναπαραγωγή των εκπομπών της και τη διάθεσή τους στο κοινό με οποιονδήποτε τρόπο (περιλαμβνομένης και της εκμίσθωσης/δημόσιου δανεισμού). Και το συγγενικό δικαίωμα αυτό σκοπό έχει να προστατεύσει την επένδυση επιχειρήσεων σε "πολιτιστικά αγαθά" (ραδιοτηλεοπτικές εκπομπές) και διαρκεί πενήντα χρόνια από την εκπομπή του προγράμματος.
[Επεξεργασία] Συγγενικό δικαίωμα εκδοτών
Ο εκδότης εντύπου έχει κι αυτός ένα (περιορισμένο) συγγενικό δικαίωμα στο έργο που έχει εκδώσει. Το δικαίωμά του αφορά μόνο την αναπαραγωγή της σελιδοποίησης και της στοιχειοθεσίας του έργου (όχι δηλαδή του περιεχομένου) και μπορεί να απαγορεύει μόνο αναπαραγωγή που γίνεται για εμπορικό σκοπό.
[Επεξεργασία] Συγγενικό δικαίωμα σε βάση δεδομένων
- Κύριο άρθρο Νομική προστασία βάσεων δεδομένων
Ο κατασκευαστής βάσης δεδομένων έχει συγγενικό δικαίωμα (δικαίωμα ειδικής φύσης, sui generis) στη βάση, εφόσον η τελευταία είναι προϊόν σημαντικής ποσοτικά ή ποιοτικά επένδυσης. Το δικαίωμα αυτό είναι διαφορετικό από το δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας του δημιουργού πρωτότυπης βάσης δεδομένων. Διαρκεί 15 χρόνια από τη δημοσίευση της βάσης δεδομένων (την κατάστασή της προσιτής στο κοινό) και ανανεώνεται με κάθε περαιτέρω σημαντική επένδυση. Ο κατασκευαστής βάσης δεδομένων, σε αντίθεση με το δημιουργό πρωτότυπης βάσης δεδομένων, μπορεί να είναι και νομικό πρόσωπο.
[Επεξεργασία] Εφαρμογή των συγγενικών δικαιωμάτων στην Ελλάδα
Τα συγγενικά δικαιώματα στην Ελλάδα για ερμηνευτές, μουσικούς και δισκογραφικές εταιρίες, εισπράττουν οι:
- Ελληνική Εταιρεία Προστασίας Πνευματικής Ιδιοκτησίας (ΑΕΠΙ) - για τους δημιουργούς τραγουδιών (συνθέτες-στιχουργούς)
- Grammo - για τις δισκογραφικές εταιρείες
- Ερατώ - για τους ερμηνευτές
- Απόλλων - για τους μουσικούς που συμμετέχουν σε ηχογραφήσεις
[Επεξεργασία] Εξωτερικοί σύνδεσμοι
- Ελληνική Εταιρεία Προστασίας της Πνευματικής Ιδιοκτησίας]
- Grammo, Οργανισμού Συλλογικής Διαχείρισης & Προστασίας των Δικαιωμάτων των Παραγωγών Υλικών Φορέων Ήχου ή Εικόνας και Ήχου
- Απόλλων, Οργανισμός Συλλογικής Διαχείρισης Δικαιωμάτων Ελλήνων Μουσικών
 |
Περιέχονται πληροφορίες για νομικά θέματα. Δείτε την προειδοποίηση για νομικά άρθρα. |
