Φώτα των Χριστουγέννων
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Η λατρευτική σημασία των φώτων των Χριστουγέννων.
Πίνακας περιεχομένων |
[Επεξεργασία] Γενικά
Ο άνθρωπος γενικά από την αρχαία εποχή δεν τα περιμένει όλα από τη θεία εύνοια αλλά, ακολουθώντας και το αρχαίο ρητό «συν Αθηνά και χείρα κίνει», φροντίζει να εκμεταλλευτεί ο ίδιος με ποικίλους τρόπους τη παρουσία της. Αυτό συμβαίνει και με τη φωτιά, που την ανάβουν στο τζάκι του σπιτιού, τη νύκτα των Χριστουγέννων.
[Επεξεργασία] Λατρευτικά έθιμα
Μια τέτοια νύκτα παγερή, πρέπει σε κάθε σπίτι να καίει η φωτιά όχι μόνο για να αποτρέπονται οι ανεπιθύμητοι καλικάντζαροι αλλά και σαν μικρή συμβολή για να ζεσταθεί, όπως λένε, ο μικρός Χριστός. Έτσι το πιο διαλεκτό και μεγάλο κούτσουρο, φυλαγμένο ως τότε, το προσκομίζουν στο τζάκι τη παραμονή και το ραίνουν με αμύγδαλα και καρύδια (με ξηρούς δηλαδή καρπούς της περασμένης πλέον χρονιάς). Τα μικρά παιδιά του σπιτιού τρέχουν τότε να μαζέψουν τα «καταχύσματα» αυτά όπως μαζεύουν τα κουφέτα που ρίχνουν στους νεόνυμφους στην εκκλησιά.
Πίσω όμως από τις εύθυμες παιδικές φωνές το έθιμο αυτό εκφράζει το «καλωσόρισμα» της οικογένειας στο μεγάλο κορμό (κούτσουρο) που φέρνει πλέον μετά το άναμμά του το όνομα «Χριστόξυλο» που θα χαρίσει τη ποθητή θαλπωρή.
Σε μερικά μέρη τη φωτιά αυτή των Χριστουγέννων, πριν την ανάψουν ή και μετά, τη σταυρώνουν τρεις φορές, χύνοντας επάνω της σταυρωτά κρασί κόκκινο. Δηλαδή επιβιώνει ακέραια η αρχαία τελεστική «σπονδή» που συνηθιζόταν να γίνεται στην «ιερή εστία» του σπιτιού.
Επίσης με το άναμμα του «Χριστόξυλου», σε πολλά μέρη, οι γεωργοί φέρνουν κοντά στη φωτιά γεωργικά εργαλεία που τα μετατρέπουν σε λιβανιστήρια, βάζοντας επάνω κάρβουνα και θυμίαμα και θυμιατίζουν τα δωμάτια, τα πρόσωπα , το στάβλο, τα ζώα κλπ. Επίσης σε κάποια μέρη διαλέγουν ένα παιδί το πιο τυχερό, ένα «μανοκυρουδάτο», για να ανακατέψει τη φωτιά δίνοντάς του ένα ραβδί που αφού του έχουν ορμηνεύσει τι θα πει, ανακατεύοντας τη φωτιά λέει τη ευχή και μαζί προφητεία: «Πουλιά, κατσίκια, αρνιά γρόσια» (Δηλαδή την Άνοιξη οι κλώσες να κάνουν πολλά πουλιά και πλούσια κτηνοτροφία που θα φέρει πολλά κέρδη).
Όταν ακόμη τελειώσει το Δωδεκαήμερο πολλοί πιστεύουν ότι η στάχτη από το ιερό «Χριστόξυλο» έχει χρήσιμες και ευλογημένες ιδιότητες για τη σοδειά των χωραφιών, γι΄ αυτό και τη μαζεύουν, και μετά τα Θεοφάνια τη ρίχνουν στο νιόβγαλτο γέννημα. «Τους κάνει καλό, έτσι το βρήκαν παπουδικό κι έτσι έχουν να λένε…».
- Δεν θα πρέπει να συγχέεται η στάχτη του "Χριστόξυλου" με τις στάχτες όλου του Δωδεκαήμερου που έχουν σχέση με το έθιμο των καλικάντζαρων
Με τα έθιμα αυτά ασφαλώς και γίνεται παραδεκτός άλλη μια φορά ο γεωργικός χαρακτήρας των Χριστουγέννων.
[Επεξεργασία] Πανάρχαια λατρεία
Σε αντίθεση με τη φωτιά στο τζάκι των σπιτιών, κατά τη περίοδο των Χριστουγέννων, οι υπαίθριες φωτιές έχουν πανάρχαια καταγωγή. Θα ήταν παρακινδυνευμένο όμως να υποστηρίξουμε ότι είναι αυστηρά αρχαίο ελληνικό έθιμο επειδή δεν βρέθηκαν ίδιες ανάλογες περιγραφές σε άλλους πολιτισμούς όταν αυτό ανάγεται στη παρατήρηση.
Ο αρχαίος κόσμος κάποτε στα προϊστορικά βάθη των αιώνων πρόσεξε στην εποχή του Χειμώνα πως μέρα με τη μέρα ο Ήλιος φώτιζε όλο και λιγότερο (χειμερινό ηλιοστάσιο), έτσι άρχισαν να τρέμουν πως μετά από κάποια νύκτα δεν θα ξημέρωνε ποτέ. Μπροστά σ΄ αυτή την απογοήτευση που είχε κυριεύσει τότε τους πάντες είδαν έκπληκτοι πως στις 25 Δεκεμβρίου έπαψε να λιγοστεύει η ημέρα και αντίθετα αυτή να αυξάνει. Τότε άναψαν μεγάλες φωτιές και πανηγύριζαν τη «νίκη» του Θεού Ήλιου έναντι του Θεού Κρόνου . Γι΄ αυτό και οι γιορτές των «Κρονίων» ήταν οι μόνες γιορτές που τιμούσαν «ήττα» Θεού σε αντίθεση με όλες τις άλλες που ήταν ικετικές ή θριαμβικές.
Επειδή λοιπόν δεν είχαν οι προϊστορικοί εκείνοι πρόγονοι τη γνώση να εξηγήσουν το φαινόμενο αυτό αποδέχθηκαν να το εορτάζουν ετήσια, φοβούμενοι μη τυχόν και χωρίς αυτές τις εορτές δεν επαναληφθεί το γεγονός αυτό.
Συνέχεια λοιπόν όλων αυτών είναι σήμερα το παγκόσμιο πλέον έθιμο να φωταγωγούνται ιδιαίτερα στις εορτές των Χριστουγέννων οικίες, πλατείες, δρόμοι, δημόσια κτίρια κλπ με πλουμιστά λαμπιόνια και με ιδιαίτερες ακόμη εκδηλώσεις κατά την έλευση του νέου έτους με χρήση και βεγγαλικών. Ένα τέλειο πάντρεμα της αρχαίας παρατήρησης με τα θρησκευτικά συναισθήματα εκ του Χριστιανισμού και όχι μόνο.
