Όλυμπος
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Ο Όλυμπος είναι το υψηλότερο βουνό της Ελλάδας και το ιερότερο (παράλληλα με το Άγιο Όρος) στη συνείδηση των Ελλήνων μέχρι σήμερα. Βρίσκεται στα όρια μεταξύ των γεωγραφικών διαμερισμάτων της Μακεδονίας και της Θεσσαλίας και συγκεκριμένα, μεταξύ των νομών Πιερίας και Λάρισας (συντεταγμένες 40°05'Β 22°21'Α). Η ψηλότερη κορυφή του είναι ο Μύτικας (2917 μ.).
Πίνακας περιεχομένων |
[Επεξεργασία] Γεωλογικά χαρακτηριστικά
Ο Όλυμπος, ο οποίος είναι ένας σχεδόν στρογγυλός ορεινός όγκος, είναι ένα από τα νεότερα βουνά του κόσμου από γεωλογική άποψη (δεν ξεπερνά τα 200 εκατομμύρια χρόνια) και σχηματίστηκε κατά την Αλπική Ορογένεση. Ανήκει στη γεωτεκτονική Πελαγονική ζώνη (που εκτείνεται από τα Σκόπια μέχρι τη Β. Εύβοια). Οι κύριοι τύποι των πετρωμάτων του είναι ηωκαινικός φλύσχης, ασβεστόλιθοι και δολομίτες του κατώτερου Κρητιδικού.
Η γεωμορφολογία του Ολύμπου είναι ιδιαίτερα περίπλοκη (πολλές κορυφές, ρεματιές, βαθιές χαράδρες, σπήλαια κλπ.) και μαρτυρεί την ταραγμένη γεωλογική ιστορία του. Πιστεύεται ότι αποτελούσε μία ενότητα με το γειτονικό όρος Όσσα, από το οποίο τον χωρίζει το φαράγγι των Τεμπών. Επειδή οι δύο πλευρές των βουνών αντιστοιχούν ακριβώς μεταξύ τους, οι ειδικοί εκτιμούν ότι το ρήγμα είναι έργο της διάβρωσης από τον ποταμό Πηνειό.
Στον Όλυμπο σχηματίζονται μικρές εποχιακές λίμνες, χείμαρροι και ένα μικρό ποτάμι, ο Ενιπέας που εκβάλλει στο Αιγαίο Πέλαγος.
[Επεξεργασία] Χλωρίδα και πανίδα
Ο Όλυμπος είναι μία από τις πλέον πλούσιες και ενδιαφέρουσες περιοχές της Ελλάδας αναφορικά με την χλωρίδα και την πανίδα. Έχουν καταγραφεί περισσότερα από 1.700 είδη φυτών (μερικά σπάνια ή ενδημικά) και εκατοντάδες είδη πανίδας (θηλαστικά, πτηνά, αμφίβια, ερπετά, έντομα κλπ.).
Χαρακτηριστικά φυτά του Ολύμπου είναι τα ρόμπολα, μαυρόπευκα, έλατα, σφενδάμια, πλάτανοι, οξιές, δρύες, λεύκες, καστανιές, φλαμουριές, αγριολούλουδα κ.α.
Στον Όλυμπο μπορούμε να συναντήσουμε λύκους, αγριόχοιρους, ζαρκάδια, αγριόγατους, αλεπούδες, κουνάβια, λαγούς, όρνια, γεράκια, πετροχελίδονα κ.α.
Από τα 2000 μέτρα και πάνω ξεκινά η αλπική ζώνη του Ολύμπου.
[Επεξεργασία] Ειδικά καθεστώτα
[Επεξεργασία] Εθνικός Δρυμός
O Εθνικός Δρυμός Ολύμπου ιδρύθηκε το 1938 με σκοπό την προστασία της μοναδικής φυσικής κληρονομιάς που περιλαμβάνει πολλά ενδημικά και σπάνια είδη, εγκαινιάζοντας τον θεσμό αυτό στην Ελλάδα (Β.Δ. 9-6-1938, δημοσιεύτηκε στο Φ.Ε.Κ. 248 Α/38). Ο δρυμός ξεκινά από το υψόμετρο των 600 μέτρων και φτάνει ως την κορυφή του Μύτικα.
Σε έκταση 3988 εκταρίων (ο πυρήνας του δρυμού) απαγορεύεται κάθε είδους εκμετάλλευση (εμπορική, βιομηχανική, κυνήγι κλπ.) και σε μια ευρύτερη περιφερειακή ζώνη του επιτρέπεται εκμετάλλευση, τέτοια ώστε να μην επηρεάζεται ο πυρήνας.
Η σημασία του Δρυμού έχει αναγνωριστεί όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και διεθνώς. Το 1981 η UNESCO ανακήρυξε τον Όλυμπο Απόθεμα της Βιόσφαιρας (Man and the Biosphere Programme, MAB).
Αρμόδια υπηρεσία σε νομαρχιακό επίπεδο είναι η Διέυθυνση Δασών του Νομού Πιερίας.
[Επεξεργασία] Αρχαιολογικός Χώρος
Όλη η περιοχή του Ολύμπου έχει χαρακτηριστεί Αρχαιολογικός Χώρος και Ιστορικός Τόπος εθνικής σημασίας (Απόφαση Υπουργείου Πολιτισμού 21159/939/18-6-1987, δημοσιεύτηκε στο Φ.Ε.Κ. 317 Β/87).
[Επεξεργασία] Αναβάσεις
Την πρώτη επιτυχή προσπάθεια ανάβασης έκανε ο Γερμανός Barth то 1862 που ωστόσο δεν έφτασε στην ψηλότερη κορυφή, τον Μύτικα.
Οι πρώτοι που ανέβηκαν σε αυτόν ήταν οι Χρήστος Κάκαλος, ο Φρεντερίκ Μπουασονά (Frederic Boisonas) και ο Ντανιέλ Μπο Μποβί (Daniel Baud Bovy) στις 2 Αυγούστου 1913.
Το χειμώνα η ανάβαση θεωρείται ιδιαίτερα δύσκολη λόγω των σκληρών καιρικών συνθηκών και απαιτεί ιδιαίτερη προετοιμασία και εμπειρία. Για το λόγο αυτό οι περισσότεροι προτιμούν τη θερινή περίοδο. Οι περισσότερες αναβάσεις στον Όλυμπο ξεκινούν από τη γνωστή κωμόπολη Λιτόχωρο που βρίσκεται στους πρόποδες του μυθικού βουνού.
[Επεξεργασία] Ετυμολογία - Μυθολογία - Ιστορία
Η προέλευση του ονόματος ‘Όλυμπος’ είναι προελληνική και πιθανότατα σήμαινε ‘βουνό’, ένδειξη για το οποίο φαίνεται να αποτελεί το γεγονός ότι και άλλα βουνά είχαν το ίδιο όνομα (στην Μικρά Ασία, στην Κύπρο κλπ.). Μεταγενέστερα, το όνομα 'Όλυμπος' δόθηκε και στο υψηλότερο ηφαίστειο του ηλιακού συστήματος στον πλανήτη Άρη.
Σύμφωνα με τον Μάρκο Μουσούρο (Etymologicum Magnum) το όνομα Όλυμπος δηλώνει τον Ουρανό καθώς και το πολύ ψηλό εκείνο όρος που φαίνεται να ανεβαίνει ως αυτόν. Ως λέξη προέρχεται από το ‘ολολαμπής’ που αρμόζει τόσο στον αιθέριο ουρανό της ημέρας όσο και στον πλήρη αστρικού φωτός ουρανό της νυκτός. Κατά μιαν άλλη ερμηνεία που ο ίδιος ο Μάρκος Μουσούρος προτείνει, το όνομα προέρχεται από τη φράση ‘ολλύειν τους ώπας δια του κρύους’. Ο γλωσσολόγος Georg Curtius πάλι (Grundzügeder Griechischen Etymologie) προτείνει τη ρίζα ‘λαμπ-’ και ερμηνεύει το όνομα Όλυμπος ως: ολολαμπής, ολόλαμπρος.
Σύμφωνα με την Ελληνική μυθολογία, στις κορυφές του Ολύμπου λαμβάνει χώρα η φοβερή Τιτανομαχία με νικητές τους δώδεκα Θεούς. Ο Όλυμπος εκλαμβάνεται ως η συμβολική κατοικία των δώδεκα Θεών, των ημίθεων, των γόνων των Θεών και των υπηρετών τους. Στις παρυφές του βουνού διαβιούν οι εννέα Μούσες. Εθεωρείτο ότι ο Όλυμπος δεν επηρεαζόταν από κακοκαιρίες και έτσι οι Θεοί απολάμβαναν την ζωή τους μέσα σε εξαιρετικές συνθήκες.
Παρά των πλούτο των αναφορών αρχαίων συγγραφέων για την ύπαρξη λατρευτικών κέντρων και τις ευκαιριακές ανακαλύψεις διαφόρων αρχαίων αντικειμένων, δεν έχει γίνει μέχρι τώρα αρχαιολογική έρευνα, παρά μόνο στις γύρω περιοχές. Ο σημαντικότερος αρχαιολογικός χώρος κοντά στον Όλυμπο είναι αναμφίβολα το Δίον, όπου λατρευόταν ο Ολύμπιος Ζεύς και διοργανώνονταν κάθε χρόνο τα Ολύμπια, γιορτές που διαρκούσαν εννέα ημέρες...
Στη δυτική πλευρά του Ολύμπου υπήρχε η πόλη Πύθιο στην οποία βρισκόταν ένας περίφημος ναός του Απόλλωνα. Δεν έχουν γίνει αρχαιολογικές ανασκαφές.
